روزنامه نیویورکتایمز در گزارشی با عنوان «خلع سلاح ایران: داستان خرابکاری سایبری و تحریم» به معرفی کتاب تازه «جِیسولومون» گزارشگر والاستریت ژورنال پرداخته است.
این که کتاب در روایتی جذاب و گیرا به تحولاتی اشاره دارد که راه را برای توافق اتمی بین ایران و قدرتهای جهانی هموار کرده، به بررسی درگیریهای مختلفی میپردازد که طی ۱۰ سال بحران هستهای ایران، بین جاهطلبیهای جمهوری اسلامی و طرحهای آمریکا اتفاق افتاد، از جمله در میدانهای جنگ در افغانستان، عراق و سوریه و نبرد علیه داعش و همچنین درگیریها در نظام بانکی ایران.
در ادامه گزارش آمده «سه سال پیش، بعد از یک دهه مذاکره بینتیجه و تحریمهای بینالمللی پرهزینه، سرانجام تلاشها برای ممانعت ایران از توسعه برنامه اتمیاش وارد مسیر دیپلماتیک شد. توافق هستهای (برجام) در ژوییه ۲۰۱۵، خاورمیانهای را تحت تاثیر قرار داد که خود در بحران به سر میبَرد. ضمن اینکه این توافق، مسیر روابط پُرمشکل آمریکا و ایران را نیز تغییر داد. تغییری که اثرات آن به واشنگتن هم رسید.»
به تعبیر این روزنامه «در حالی که نوع برخورد با ایران برای مدتهای طولانی موضوع مورد توافق دو حزب بوده است، این مذاکرات به سرعت به موضوع اختلاف جمهوریخواهان و دموکراتها تبدیل شد. رئیسجمهور اوباما در نبرد بزرگ ممانعتِ کنگره برای ردّ توافق، پیروز شد و خوب یا بد، توافق هستهای ایران تبدیل به اصلیترین میراث او در دوره زمامداریاش گردید.»
توان این کتاب برای توضیح اینکه چه چیزی تصمیم ایرانیها در مورد مسئله هستهای و رویکردش به دنیا را تغییر داد صرف نمیشود. نویسندهی کتاب به کارگیری تحریمهای مالی و همچنین خرابکاریهای سایبری از سوی واشنگتن را «فصل جدیدی در تاریخ امنیت و دیپلماسی ملی ایالات متحده» میداند.
در ادامهی مقالهی نیویورک تایمز آمده «از اوایل انقلاب تا کنون واشنگتن همواره برای رسیدگی به مسئله ایران به تحریمها اتکا کرده، ولی بیمیلی جهان برای همکاری با این تحریم تاثیر آن را خنثی کرد. در ۱۵ سال اخیر اما تغییر مهمی رخ داده است. وزارت خزانهداری آمریکا با همکاری نهادهای ضدتروریستی که بعد از حملات ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱ تشکیل شدند، اقدامات مالی خردکنندهای را ابداع کردند که به تدریج دسترسی تهران به سیستم بانکی بینالمللی را قطع کرد.» کاری که سولومون در کتاب اخیرش کرده این است که به شرح دقیق ترتیب وقایع تاریخی میپردازد که طی آن واشنگتن تهران را تحت فشار قرار داد. اقامه دعوی در دادگاهها، حمایت از موسسات مالی بینالمللی و حرکتهای کوچک و گام به گام نهایتاً ایران را زیر فشار شدید و در موضع ضعف قرار داد.
به نوشته نیویورک تایمز، این کتاب با تاکید بر اختلافات بین کنگره و اوباما بر سر سرعت و دامنه تحریمها نشان میدهد که چطور سیاستهای حزبی در دور آخر مذاکرات تشدید شدند. این تاکید سولومون بر سیاستهای داخلی آمریکا موجب شده که او عواملی را که موجب تسهیل ثمرات این سیاستها شدند را نادیده بگیرد. از جمله دیپلماسیهای فراگیر و موشکافانه در جهت ایجاد توافقهای چند جانبه برای مجازات اقتصادی علیه ایران و ظهور منابع انرژی نامتعارف و کاهش رشد جهانی اقتصاد که نیاز به صادرات نفت ایران را کاهش داد.
سوزان مالونی در مقاله نیویورکتایمز مینویسد که کتاب سولومون به شدت نسبت به تفاهمهای واشنگتن با ایران و معامله هستهای با این کشور مشکوک است به طوری که نویسنده این کتاب ادعا میکند تلاشهای اوباما برای رسیدن به توافق با تهران «وسواسگونه» بوده است. سولومون اضافه کرده دولت آمریکا در مذاکرات سر تعظیم فرود آورد و در نهایت برای این توافق هزینههای قابل توجهی متقبل شد و در مقابل دستاوردهای قابل توجهی به دست نیاورد.
مالونی با انتقاد از سولومون و این شیوه تحلیل مینویسد: «عدم موفقیت سولومون در اشاره به مجموعه عوامل دیگری که به گزینههای کاخ سفید شکل دادند از جمله مخالفت کنگره نسبت به حملات هوایی به ایران، نوعی بدخدمتی به تاریخ است».
سولومون در کتاب «جنگهای ایران» توافق هستهای ایران را آنطور که اوباما و دیگر مقامات ارشد آمریکا بارها و بارها ادعا کردهاند، معاملهای موشکافانه نمیداند، بلکه آنرا طرح تحولی میداند که به دنبال تسهیل روابط حسنهی دوجانبه و نظم جدیدی در منطقه است. بر همین اساس سولومون چندان به این موضوع خوشبین نیست و نتیجه میگیرد که «دولت بعدی آمریکا باید همچون گذشته آماده مقابله با رژیم ایران به عنوان کشوری باشد که دشمن غرب است».
سوزان مالونی در انتهای معرفی و نقد این کتاب مینویسد: «بسیاری از حامیان دیپلماسی اوباما در قبال ایران موافق این ایدهاند که دستاوردهای دولت در به تعویق انداختن مسیر تهران در دستیابی به سلاح هستهای، به هر حال خطر این تهدید را کاهش داده است. جانشین اوباما باید بر روی رویکرد جامعی نسبت به ایران سرمایهگذاری کند. کتاب «جنگهای ایران» سولومون، برای انجام این کار، چشماندازی مفید- اگر چه تا حدود زیادی حزبی و متعصبانه- از سوابق تاریخی ارائه میدهد.»