طبق تصمیم FIDE فدراسیون جهانی شطرنج مسابقات قهرمانی شطرنج زنان در سال ۲۰۱۷ در ایران برگزار میشود، اما آنچه بر این مسابقات سایه افکنده حجاب اجباری است، موضوعی که خیلی از زنان مشهور شطرنجباز را برای شرکت در این مسابقات به تردید انداخته است.
روزنامه گاردین در گزارشی به تحریم این مسابقات از سوی نامآوران شطرنج پرداخته و نوشته اگر این تحریم عملی شود به ضرر زنان ایرانی تمام خواهد شد. میترا حجازیپور، یکی از برجستهترین زنان شطرنجباز ایران و استاد بزرگ این بازیها که در سال ۲۰۱۵ قهرمان مسابقات زنان در قاره آسیا شد، در گفتگویی با گاردین نسبت به فراخوان این تحریم که توسط بعضی از شطرنجبازان جهان از جمله نازی پایکیدزه انجام گرفته واکنش نشان داده و گفته: «این مسابقات بزرگترین رویداد ورزشی زنان است که در ایران برگزار میشود؛ چون ما نتوانستهایم میزبان مسابقات جهانی در رشتههای ورزشی دیگر برای زنان باشیم».
حجازیپور که تنها ۲۳ سال سن دارد و دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران است، افزوده: «فراخوان برای تحریم این مسابقات کار صحیحی نیست. این مسابقات برای زنان ایرانی مهم است و فرصتی است تا قدرت خود را به منصه ظهور برسانند». وی از رقبای خود خواسته تا درک و تحمل نشان دهند و به ایران بیایند، چرا که این کشور وجوه زیبایی هم دارد.
الهام یزدیها ایرانی ترکتبار و خبرنگاری ورزشی نیز این تحریم را تنها موجب ناامیدی زنان ایرانی دانسته و از اینکه زنان ورزشکار ایرانی هم از داخل کشور و هم از خارج از آن تحت فشار قرار میگیرند اظهار تاسف کرده و به ممانعت از زنان ایرانی برای شرکت در مسابقات جهانی بسکتبال به سبب نوع پوشش آنها اشاره کرده است.
غنچه قوامی زن ایرانی- بریتانیایی که به علت مبارزه برای اجازه حضور زنان در استادیومهای ورزشی والیبال، ۵ ماه بازداشت بود، این اظهار نظر حجازیپور را منعکس کرده و گفته «جهان باید صدای اصلاحخواهانه مردم در داخل ایران را بشنود و نباید با نادیده گرفتن این درخواست این کشور را ایزوله کند». قوامی به تلاشها در ایران برای احقای حقوق زنان و حضور در مسابقات ورزشی اشاره کرده و فراخوان تحریم این مسابقات را تنها موجب متضرر کردن زنان در ایران دانسته است.
همزمان دیلی تلگراف با اعلام اینکه بسیاری از زنان شطرنجباز صاحبنام دنیا پس از آن که متوجه شدند رعایت حجاب در مسابقات ایران اجباری است، قصد دارند آن را تحریم کنند نوشته فدراسیون جهانی شطرنج نیز متهم به عدم دفاع از حقوق زنان در انتخاب کشور میزبان شده است.
استادان بزرگ شطرنج دنیا FIDE را به بیتوجهی به تبعیض جنسی در روند انتخاب محل برگزاری مسابقات متهم کردهاند. با اینحال کمیسیون زنان فدراسیون جهانی شطرنج از شرکتکنندگان در این مسابقات خواسته که قواعد حجاب را به عنوان نوعی «تفاوت فرهنگی» بپذیرند.
نازی پایکیدزه شطرنجباز گرجستانیتبار آمریکا نیز از بازیکنانی است که در مورد این الزام ناراحت هستند. او در مصاحبهای با تلگراف این انتخاب را «کاملاً غیرقابل قبول» دانسته و گفته که تفاوتهای فرهنگی را درک میکند اما اینکه عدم رعایت آن میتواند منجر به حبس شود به شدت حقوق زنان را نقض میکند. او اضافه کرده که زنان برای حضور در این بازیها احساس امنیت نمیکنند و چنانچه اوضاع به همین منوال پیشبرود او قطعا در این رویداد شرکت نخواهد کرد. پیکیدزه در ضمن توییت اداره گذرنامه آمریکا را که در آن نسبت به خطر بازداشت مسافران به ایران هشدار داده بود را بازنشر کرده و گفته که متاسف است که اولین مسابقات قهرمانی جهانی زنان را از دست خواهد داد.
کارلا هردیا اکوادور، قهرمان سابق پان امریکن نیز از این بابت اظهار نگرانی کرده و گفته: «هیچ نهاد و دولتی و نه هیچ مسابقه قهرمانی شطرنجی نباید زنان را مجبور به گذاشتن یا برداشتن حجاب کند. این نقض هر آنچیزی است که ورزش به دنبال آن است. ورزش باید عاری از هرگونه تبعیض جنسی و جنسیتی و مذهبی باشد». این قهرمان زن بازیهای شطرنج اضافه کرده: «اجبار به پوشیدن حجاب تنها یکی از مسائل است. موضوع دیگر این است که زنان و مردان اگر با هم ازدواج نکرده باشند نمیتوانند اتاق مشترک داشته باشند، و مثلا زنان شطرنجباز نمیتوانند با مربیان مرد خود اتاق مشترک داشته باشند و یا با آنها در اتاقشان ملاقات کنند».
نیگل شرت، استاد بزرگ بریتانیایی نیز که از فدراسیون شطرنج خواسته محل دیگری را برای برگزاری این مسابقات انتخاب کند به تایمز گفته است: «حجاب نمادی از سرکوب اسلامی است».
زنان شطرنجباز پیشتر نیز برای شرکت در مسابقات کوچکتر جایزه بزرگ فدراسیون جهانی شطرنج در ایران که در اوایل سال جاری برگزار شد، مجبور به پوشیدن حجاب شدند و طبق گزارش گاردین این بازیکنان از این بابت خشمگین بودند.
این برای نخستین بار نیست که باید و نبایدهای ایدئولوژیک و شرعی برای ورزش زنان در ایران محدودیت میآفریند. زنان ورزشکار ایران همواره به سبب اجباری بودن رعایت حجاب در میادین ورزشی با محدودیتهای زیادی روبرو هستند و بارها به این علت از حضور در بسیاری از مسابقات محروم ماندند. مرداد ماه امسال FIBA فدراسیون جهانی بسکتبال با حضور زنان ایران با حجاب در میادین بینالمللی مخالفت کرد.