گفتگو درباره سوریه در نشست لوزان؛ اجتماع ناسازگارها

هر قدر جنگ داخلی در سوریه طولانی و پیچیده‌‌تر شده، گفتگوهای بین‌المللی برای دستیابی به توافق بر سر راهکاری مشترک برای پایان دادن به این بحران هم پیچیده شده است.

جان کربی، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در سخنانی انتقادآمیز از روسیه اعلام کرد مسکو برای احیای توافقنامه آمریکا و روسیه درباره سوریه باید برخورد جدی نسبت به تعهدات خود نشان دهد. توافق ضمنی بین مسکو و واشنگتن برای حل بحران سوریه از سوم اکتبر (۱۲ مهر) پس از آن قطع شد که گنادی گاتیلف، معاون وزیر خارجه روسیه اعلام کرد کشورش تبادل اطلاعات نظامی با آمریکا درباره سوریه را متوقف کرده و آمریکا نیز اعلام کرد که همکاری دیپلماتیک با روسیه در مورد بحران سوریه را معلق می‌کند.

پیش از اظهارات جان‌کربی، ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه در دیدار با رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در استانبول اعلام کردند از طرح پیشنهادی استفان دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه برای خروج شبه‌نظامیان از شهر حلب حمایت می‌کنند. پوتین در سخنانی اعلام کرد که کشورش با ترکیه بر سر پیشنهاد دی‌میستورا توافق کرده و دیگران هم برای پایان دادن به جنگ سوریه باید از این طرح حمایت کنند.

روسیه و ترکیه طرح دی‌میستورا را قبول دارند، مخالفان بشار اسد اما بارها گفته‌اند این طرح شبیه همان طرح‌هایی است که ایران پیش از اینها پیشنهاد داده و در آن ابقای بشار اسد منظور شده است. گرچه فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه خواستار انتقال قدرت سیاسی، تدوین قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری تا سپتامبر ۲۰۱۷ شده است.

در آن سو عربستان و غربی‌ها به ویژه آمریکا و فرانسه نیز میانه خوبی با ادامه ریاست جمهوری بشار اسد در این شرایط ندارند. گرچه در روزهای گذشته اخبار غیررسمی حکایت از آن داشت که جان‌کری، وزیر خارجه آمریکا با گروهی از مخالفان سوریه مذاکراتی انجام داده و برای بازشدن موقت این گره و پیشنهاد داده فعلاً اسد را تحمل کنند، اما آنها هرگز حاضر به قبول این پیشنهاد نشدند.

پوتین قرار بود ۱۹ اکتبر (۲۸مهرماه) به فرانسه سفر کند که بالاگرفتن اختلافات بر سر سوریه این سفر را لغو کرد. این دیدار قرار بود در حاشیه مراسم افتتاحیه کلیسای جدید ارتدکس روسیه در فرانسه باشد، اما عدم توافق روی مسائل سوریه آن را به هم زد. این رفتار پوتین با واکنش تند فرانسوی‌ها مواجه شد و ژان مارک آرو، وزیر خارجه فرانسه احتمال داد که روسیه به خاطر عملیات بمباران هوایی شهر حلب در شمال سوریه با اتهامات جنایات جنگی روبرو شود.

نتیجه ابهام در آینده مذاکرات، بمباران مجدد شهر حلب توسط جنگنده‌های روسی بود که بار دیگر از سر گرفته شد. روز سه‌شنبه حملات هوایی روسیه به در منطقه «الفردوس» حلب ده‌ها کشته و زخمی غیرنظامی بر جای گذاشت.

بوریس جانسون، وزیرخارجه بریتانیا، هشدار داده که سیاست‌های پوتین در سوریه، روسیه را منزوی و منفور خواهد کرد. او  گفته مدارکی وجود دارد که روسیه نقاطی در سوریه را بمباران می‌کند و بعد از اعزام نیروهای امدادی و ترک آنها مجدد آن مواضع را بمباران می‌کند.

وزیرخارجه بریتانیا به کنایه گفته اگر پوتین قصد دارد کشورش را به عظمت و جلال برساند باید بداند که چنین اقداماتی روسیه را در چشم مردم خوار می‌کند.

روز پنجشنبه گزارش شد جان کری و سرگئی لاوروف وزیران خارجه آمریکا و روسیه قرار است ۲۴ مهر (۱۵ اکتبر) در شهر لوزان سوئیس در مورد سوریه گفتگو کنند. بعضی مقام‌های غربی گفته‌اند وزیران خارجه ترکیه، قطر و عربستان سعودی در نشست لوزان شرکت خواهند کرد.
روزنامه نیویورک تایمز بدون نام بردن از این مقام‌ها، از قول آنها نوشته است که احتمال دارد ایران هم در این نشست شرکت کند.

نشست لوزان اما هنوز شروع نشده با یک حاشیه همراه شد. جان سائرز، مدیر سابق ام آی ۶ در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفته «باید بدانیم که چیزی که در سوریه اتفاق می‌افتد پیامد تصمیم ۳ سال پیش ماست که در آن مناقشه مداخله نکردیم و جا برای روسیه باز شد».

با این حال پوتین، در مکالمه تلفنی با آنگلا مرکل و فرانسوا اولاند اظهار امیدواری کرد که این گفتگوها ثمربخش باشد.