تکاپوی رسانه‌های داخلی ایران با طرح این موضوع که نام سیدمحمود خاوری، مدیرعامل سابق بانک ملی و یکی از متهمان اختلاس سه هزار میلیاردی از سایت اینترپل حذف شده و واکنش‌ها به آن، فرصتی برای مطرح شدن روابط ایران و کانادا در فضای داخلی کشور فراهم کرد و بار دیگر بحث بر سر روابط ایران و کانادا را بر سر زبان‌ها انداخت.
کمتر از یک هفته پس از ماجرای حسن نوروزی، سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس عنوان کرد که کانادا باید تعهد بدهد خاوری را به ایران مسترد کند و «اگر غیر از این باشد دولت و مجلس اجازه بازگشایی سفارت را نمی‌دهند». او شرط دیگری را هم برای رسیدگی به درخواست کانادایی‌ها مبنی بر بازگشایی سفارت در تهران مطرح کرد، اینکه دولت آن کشور باید تعهد دهد در امور داخلی جمهوری اسلامی دخالت نداشته باشد و منظور روشن است که اعتراضات تا کنونی مقامات کانادا به نقض حقوق بشر در ایران است.
دولت کانادا در شهریور سال ۱۳۹۱ فعالیت خود در تهران را به حالت تعلیق درآورد، اما روایت‌های مختلفی درباره علت این تصمیم مطرح شد که حفظ امنیت کارکنان سفارت در مقابل تهدیدات امنیتی و حتی زلزله و مسائل اقتصادی و صرفه‌جویی در بودجه وزارت خارجه نیز در میان آنها مطرح شد. این کشور اندکی بعد حکومت ایران را تهدید جدی برای صلح و امنیت جهانی نامید و از تمامی دیپلمات‌های ایرانی مقیم اوتاوا خواست ظرف پنج روز خاک این کشور را ترک کنند و این‌گونه روابط دیپلماتیک تهران و اوتاوا قطع شد و در این میان ایرانی‌هایی که مجبور بودند برای دریافت ویزا به کنسول کانادا مراجعه کنند و در مقابل ایرانی‌های مقیم کانادا که برای دریافت ویزای ایران مجبور بودند به کنسول پاکستان در واشنگتن بروند بیش از دیگران آسیب دیدند.
در مقابل، پناهندگان ایرانی مقیم ترکیه که منتظر دریافت ویزای پناهندگی از کانادا بودند به این تنش امیدوار شدند و احتمال دادند که روند رسیدگی به درخواست پناهندگی‌شان سرعت بیشتری بیابد.
با نخست وزیریِ جاستین ترودو و قدرت گرفتن حزب لیبرال، دولت کانادا تصمیم گرفت گام به گام روابط خود را با ایران عادی کند. از جمله مسائلی که اوتاوا روی آن پافشاری می‌کرد به جز مواضع جمهوری اسلامی در مقابل اسرائیل، وضعیت حقوق بشر و زندانیان سیاسی در ایران بود، مباحثی که همواره خط قرمزهای جمهوری اسلامی محسوب می‌شوند.
با وجود اینکه مذاکرات دو کشور برای عادی شدن روابط کمتر رسانه‌ای می‌شد، اما خبرهای دیگری هم در جریان بود. همچنان که رضامریدی، وزیر ایالتی اونتاریو کانادا در گفتگو با بیژن فرهودی وجود مذاکرات را تایید کرد، اما علاقه زیادی به شفاف‌تر کردن آنها نشان نداد. در هفته‌های اخیر، آزادی هما هودفر که توسط اطلاعات سپاه دستگیر شده بود نیز احتمال از سرگیری روابط دیپلماتیک عادی میان دو کشور را تقویت کرد.
حالا اما شواهد نشان می‌دهد در ایران، محمدباقر قالیباف و تیم او در شهرداری یکی از لابیهاییست که برای عادیسازی روابط دو کشور به شدت فعالیت می‌کند.
هفته دوم مهرماه شهرداری تهران میزبان دنیس کودر، شهردار مونترال بود. شهرام گیل‌آبادی، رییس مرکز ارتباطات راهبردی و امور بین‌الملل شهرداری در صفحه اینستاگرامی خود عکس سلفی از خودش، قالیباف و کودر کراواتی بر فراز برج میلاد تهران را منتشر کرد و در متنی طولانی به شرح گفتگوی خود با شهردار مونترال پرداخت. آن‌طور که گیل‌آبادی نوشته، آقای شهردار دوست نزدیک قالیباف است و کودر هم در بدو ورود به تهران به او [گیل‌آبادی] گفته «…آمده‌ام شهردار تهران را ببینم، می‌خواهم با آقای قالیباف حرف‌های مهمی بزنم، در حالی که یک برگه هلو از خشکباری‌های بازار برای هیات همراه ایشان خریدم را گاز می‌زد گفت من از صندلی خالی خوشم نمی‌آید، کانادا قصد دارد ارتباط سیاسی خود را با ایران برقرار کند، نخست وزیر و وزیر امورخارجه از دوستان من هستند و با آنها چک کردم و به تهران آمدم…»
پیش از او نیز گشتاسب مظفری، معاون امور بین‌الملل مرکز ارتباطات شهرداری تهران در گفتگویی اعلام کرد «سفر شهردار مونترال به تهران در چارچوب روابط دوجانبه شهری نیست، اما اطمینان داریم این سفر با دستاوردهای خوبی مواجه است و پیش‌بینی می‌شود که این سفر در آینده نزدیک منجر به سفر شهرداران سایر شهرهای مهم کانادا از جمله تورنتو و ونکوور به تهران می‌شود». او ابراز امیدواری کرد که با وجود این ظرفیت‌ها روابط دو کشور و دو ملت به سطح مطلوبی برسد.
تعریف و تمجیدهای دو شهردار از یکدیگر
در روزهای بعد، از صحبت‌های قالیباف نیز می‌شد حدس زد که او هم بیش از روابط دو شهرداری از این سفر انتظار دارد. سردار قالیباف در مراسم بزرگداشت روز آتش‌نشان با اشاره به حضور شهردار مونترال در تهران گفت که او از چهره‌های بزرگ کانادا است و با امضای تفاهم‌نامه، زمینه همکاری میان کشورهای ایران و کانادا در زمینه‌های علمی و اقتصادی و حوزه‌های دیگر فراهم می‌شود. اشاره قالیباف به مسئولیت دنیس کودر به عنوان رئیس انجمن کلان‌شهرهای جهان «متروپلیس» بود.
به طور طبیعی شهردار مونترال هم در سخنانش به تعریف و تمجید از شهردار تهران پرداخت و در یکی از همین جلسات قالیباف را «مدیری موثر و مرد عمل» معرفی کرد که نشان می‌داد دوستی او با رئیس پلیس سابق جمهوری اسلامی دو طرفه است. اتفاقاً او هم تاکید داشت که می‌توان کانال‌ها و بسترهای جدیدی برای گفتگو ایجاد کرد و راه حلی برای مشکلات پیش رو پیدا کرد.
اما رفته رفته مشخص شد که همکاری‌ها و مذاکرات دامنه بیشتری دارد. در روزهایی که شهردار مونترال در تهران مهمان بود فتاحی، از مسئولین فرودگاه‌های ایران در مراسم برقراری پرواز ایران- تایلند با بانکوک ایرلاین از مذاکره برای برقراری پرواز تهران مونترال با ایرکانادا خبر داد.
سکوت معنی‌دار رسانه‌های کانادا در مورد سفر شهردار مونترال به تهران و امضای چند تفاهم‌نامه در نوع خود مبهم ماند.
شهردار تهران این روزها سرگرم اجلاس شهرداران جهان در کلمبیا است و به همراه جمعی از مدیران و اعضای شورای شهر پایتخت از ۲۰ تا ۳۰ مهرماه به بوگوتا پایتخت این کشور و همچنین اکوادور، کوبا و برزیل سفر کرده است.
یکی از محورهای نشست بوگوتا برگزاری اولین دوره جایزه صلح است. این جایزه با هدف استفاده از ظرفیت‌های مدیریت کلان‌شهرها برای توسعه صلح و همزیستی در جهان طراحی شده است.
حالا نگاه‌های دو دولت ایران و کانادا شاید به شهرداران خود باشد که یخ این روابط را زودتر آب کنند، در هر دو کشور، آنها که در پی ویزای مسافرتی هستند امیدوار و پناهجویانی که شانس پذیرش خود را در تنش بین دو دولت می‌دانستند نگران از آینده خود همچنان در انتظار بسر می‌برند.
