یک نماینده مجلس در ایران عضو کمیسیون صنایع و معادن ضمن انتقاد از لایحه ایجاد مناطق آزاد جدید با استناد به آمار و ارقام صادرات و واردات گفته قانون مناطق آزاد یک قانون شکست خورده است.
حسینی شاهرودی در نشست تخصصی درباره اقتصاد مقاومتی که محور بحث آن «توسعه دریامحور و چالش‌های تامین مالی» بود با بیان اینکه مناطق آزاد ایران قرار بود به عنوان پایانه بازرگانی، تولید و صادرات خلیج فارس مطرح شود صراحتاً عنوان کرده «هیچ کدام از این موارد محقق نشده و باید گفت قانون مناطق آزاد، یک قانون شکسته خورده است و ما به اهداف‌مان نرسیدیم».
پیش از او نیز موسی‌الرضا ثروتی نماینده سابق مجلس شورای اسلامی و عضو پیشین کمیسیون برنامه و بودجه در گفتگو با تسنیم عنوان کرده بود که «مناطق آزاد تیشه به ریشه تولید ملی زده‌اند».
با این وجود علی خامنه‌ای یکی از حامیان توسعه مناطق آزاد تجاری در اقتصاد ایران است. رهبر جمهوری اسلامی بهمن ماه سال ۱۳۹۲ سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی را ابلاغ کرد که طبق بند ۱۱ آن «توسعه حوزه عمل مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور به منظور انتقال فناوری‌های پیشرفته، گسترش و تسهیل تولید، صادرات کالا و خدمات و تأمین نیازهای ضروری و منابع مالی از خارج» در دستور کار قرار گرفت.
ایجاد مناطق آزاد، از مدل‌های استفاده شده در اقتصاد کشورهای سوسیالیستی با اقتصاد بسته بود و از طریق آن دست بخش‌هایی به غیردولتی برای تجارت در این مناطق بازگذاشته می‌شد، که عمده ضعف آن سود کلان شرکت‌های به ظاهر غیردولتی بود و رانت‌های فراوان آن را به مناطق سازمانی قاچاق و پولشویی مبدل کرد.
در ایران هم شکل گیری مناطق آزاد تجاری به پیشنهاد تئوری پردازان اقتصاد دولتی صورت گرفت تا گریزگاهی برای اقتصاد بسته دولتی باشد که زا اواخر دهه ۶۰ خورشیدی برای فاصله گرفتند از اقتصاد نفتی کلید خورد و حالا امروز آنطور که منتقدین این طرح می‌گویند طرحی به گِل نشسته شده است.
با این وجود اکبرترکان، رئیس فعلی مناطق آزاد از لایحه ایجاد ۱۹ منطقه آزاد تجاری دیگر دفاع می‌کند و می‌گوید: «مناطق آزاد کنونی جزو موفق‌ترین مناطق کشور هستند».
بعضی معافیت‌های مالیاتی، گمرکی، بانکی و قانون، عدم نظارت دقیق بر میزان ورود و خروج کالا از این مناطق و رانت‌های کلان در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران سود سرشاری را به افراد و حلقه‌هایی می‌رساند با استفاده از رانت توانسته‌اند خود را وارد زنجیره فعالیت در این مناطق کنند. بر همین اساس با وجود آمار بالای قاچاق در این مناطق اکبرترکان و به طور کل دولتی که روی کار است با چنگ و دندان نفوذ خود در این مناطق را حفظ می‌کند.
رویکرد دولت روحانی نسبت به توسعه مناطق آزاد توسعه و افزایش آن بود، اما منتقدین می‌گویند تا مادامی که زیرساخت‌های حقوقی و قانونی و نظارتی بر مناطق آزاد حاکم نباشد توسعه آن تنها دامن زدند به قاچاق و رانت است.
تنها در یک نمونه در همین روزهای اخیر محموله بزرگ هزار تنی کالای قاچاق به ارزش ۲۱ میلیارد تومان در منطقه آزاد ارس کشف شد که یکی از بزرگترین محموله‌های قاچاق کالا در مناطق آزاد است. گفته شد این حجم کالا از دربهای مخفی این منطقه آزاد خارج شده است.
منطقه آزاد کیش، قشم، ارس، انزلی، چابهار، اروند و ماکو از مناطق ویژه صاحب نام در ایران هستند، که عمدتاً دریامحور ایجاد شدند اما وجود ده‌ها اسکله مخفی و بندگاه پنهان در سوال ایران عملاً توجیه این مناطق را برای یک اقتصاد سالم بی‌معنی کرده و محیطی برای قاچاق شده است.
