برزو فارسی-تابستان سال ۱۳۹۱ که نوشتن از حضور نظامی ایران در سوریه برای هر رسانهای گرانتمام میشد محسن رفیقدوست، وزیر پیشین سپاه در دوران جنگ ایران و عراق در گفتگو با خبرگزاری فارس به ناگفتههای روابط ایران و سوریه در آن دوران پرداخت و گفت که حافظ اسد، رئیس جمهور سوریه در کنار لیبی و کرهشمالی از معدود کسانی بود که در ایام جنگ در کنار جمهوری اسلامی ماند و بیشترین کمکها را از لحاظ نظامی به ایران کرد.
به گفته رفیقدوست آن زمان «حافظ اسد دستور داد در فرودگاه دمشق، یک آشیانه و انبار تحویل ما دادند و ما هم چیزهایی که میخریدیم را به آنجا میبردیم و در موقع مناسب هواپیما میفرستادیم تا آنها را به کشور بیاورند».
مسئول خریدهای تسلیحاتی سپاه در دوران جنگ تعریف کرد که «چندین بار هم وقتی که حتی دولتهای شرقی حاضر نبودند به ما اسلحه و مهمات بفروشند، ما به کشورهایی مثل بلغارستان، مجارستان و لهستان و … میرفتیم و به اسم سوریه خرید میکردیم و کشتیها هم پس از بارگیری، به جای سوریه به ایران میآمدند».
تعریفها و تمجیدها از روابط خوب ایران و سوریه در گذشته از اولین دلایلی بود که مقامات جمهوری اسلامی سعی میکردند با آنها حضور نظامی خود در سوریه و حمایت از بشار اسد را موجّه جلوه دهند.
کمتر از یک سال بعد، وقتی هنوز «دفاع از منافع ملی در عمق استراتژیک» و «دفاع از منافع ملی بیرون مرزها، بجای مقابله با داعش در کرمانشاه و تهران» اختراع نشده بود، محمد کوثری، نایب رئیس پیشین کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی و فرمانده پیشین سپاه محمدرسولالله صراحتاً اعلام کرد: «سوریه در جنگ به ما کمک میکرد؛ حالا نوبت ماست».
آذر ۱۳۹۴ نیز مرکز اسناد انقلاب اسلامی در گزارشی به بررسی «علل کمک سوریه در جنگ هشت ساله به ایران» پرداخت و طی این دو سه سال هم آنقدر ایران و دیگر کشورهای درگیر در سوریه آلوده به این بحران نظامی شدند که پنهان کردن آن ممکن نبود.
حالا با گذشت ۲۷ سال از جنگ ایران و عراق، سرلشکر پاسدار محمد باقری، رئیس ستادکل نیروهای مسلح در اظهاراتی انتقادی تلویحاً از ناز و غمرههای سوریه و لیبی در تحویل موشک به ایران انتقاد و زوایای پنهانی از جنگ ایران و عراق را افشا کرده تا در پنجمین مراسم سالگرد درگذشت پدر موشکسازی سپاه از خدمات «طهرانیمقدم» پاسداری کند.
به گفته این مقام نظامی، ایران در زمان جنگ با عراق در حوزه موشکی گرههای بزرگی داشت و کشورهایی مثل لیبی و سوریه برای دادن موشک به ما فخر میفروختند و سختگیری میکردند و سوریها میگفتند «انبارهای ما نگهبان روسی دارد و نمیتوانیم موشک بدهیم و لیبی هم میگفت کجا را باید بزنیم و کجا را نزنیم».
سرلشکر باقری با توصیف وضعیت نه چندان خوب ایران در آن دوران، با اشاره به پیشرفتهای موشکی سپاه گفت: «همین سوریه به جایی رسید که در سالهای گذشته جمهوری اسلامی در منطقه حلب صنعت موشکی برای سوریه ساخت و در این مجموعه صنعتی، موشک تولید شد و در جنگ ۳۳روزه علیه رژیم صهیونیستی به کار رفت و این همت و کار شهید طهرانیمقدم بود».
آیتالله خزعلی پیش از مرگ در خاطرهای به شرح «ماجرای عکس قذافی و برخورد خامنهای» پرداخت. او گفت: «در لیبی، خیمهای بر پا کرده بودند که ارتفاع در ورودی آن خیمه کوتاه بود و به ناچار هر کس می خواست وارد بشود، باید خم میشد. از طرفی داخل خیمه، روبروی در، عکس قذافی بود، یعنی هر کس وارد میشد ناخواسته در مقابل عکس قذافی سر خم میکرد. حضرت آیتالله خامنهای وقتی میخواستند وارد خیمه شوند، به قهقرا [پشت] وارد میشوند تا در مقابل عکس قذّافی سر خم نکنند» (نقل از کتاب آب، آیینه، آفتاب).
به اعتقاد خزعلی «این حرکت امام خامنهای نشان داد که ایشان در راستای حفظ اقتدار ملی و شان اسلام حاضر نیستند که حتی اندکی مسامحه نمایند».