تهرانی‌ها، و نه تنها آنها بلکه اهالی شهرهای دیگر ایران نیز در این روز‌ها یک نفس راحت هم نمی‌توانند بکشند. بر پایه اظهارات منابع رسمی، در اهواز با شاخص ۱۶۰، قزوین ۱۵۸ و تهران ۱۵۶ آلودگی هوا به سطحی رسیده است که ده‌ها نفر جان خود را از دست دادند. شهرهای مشهد، اراک، اورمیه، همدان، کرج و اصفهان نیز از شرایط بهتری برخوردار نیستند. در بندر‌عباس، شیراز، خرم‌آباد، بوشهر، کرمانشاه، تبریز و سنندج نیز شاخص آلودگی بالای ۵۰ است. شاخص کیفیت هوا، یعنی ذرات کمتر از ۲.۵ میکرون، برای اینکه سالم تلقی شود باید زیرا ۵۰ باشد.
آش آنقدر شور شده که علی خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی نیز فتوایی در این زمینه صادر کرده است. بر پایه این فتوا اگر کسی سبب افزایش آلودگی هوا شود و تنفس این هوا برای مردم به ویژه افرادی که دچار بیماری‌های قلبی و تنفسی هستند ضرر قابل توجه داشته باشد و ضرر معتنابه به مردم برساند، کار حرام مرتکب شده است!
ماشین‌های فرسوده و آلودگی هوا
شرکت کنترل هوا در تهران اعلام کرده، میزان گاز‌های آلاینده در این شهر۱۶ هزار تن است که ۸۰ درصد آن، برابر با ۱۲.۸ هزار تن، از اگزوز اتومبیل‌ها، کامیون‌ها و موتورسیکلت‌ها خارج شده است، و تنها ۲۰ درصد ناشی از منابع ساکن است. در تهران وضعیت اضطراری پیش از اواسط آبان آغاز شد و مشخص نیست تا کی ادامه پیدا خواهد کرد. طبق برآورد شرکت کنترل هوا، از اول آبان ماه تا ۲۶ همین ماه هوای پایتخت ۱۳ روز ناسالم بوده و ۱۳ روز دیگر نیز در مرز ناسالم بودن قرار داشته است.
حبیب کاشانی از اعضای شورای شهر تهران می‌گوید از اول تا ۲۳ آبان ۴۱۲ شهروند پایتخت بر اثر آلودگی هوا جان سپرده‌اند. عضو شورای شهر تهران می‌افزاید این اطلاعات را از سازمان بهشت زهرا و مراکز درمانی کسب کرده است. حبیب کاشانی که در نشست شورای شهر صحبت می‌کرد به وضعیت مشابهی در دیگر شهرهای غرب و جنوب کشور اشاره کرد و افزود: «متاسفانه دولت و شهرداری‌ها هیچ‌گونه مسئولیتی قبول نمی‌کنند و تنها وعده‌هایی می‌دهند که گامی در اجرای آنها بر نمی‌دارند». علیرضا سلیمی نماینده محلات و دلیجان در مجلس شورای اسلامی نیز ابراز امیدواری کرد که «در شرایط بحرانی کنونی دولت به وعده‌هایی که داده است عمل کند».
آلودگی هوا در تهران هر ماه ۲۲۷ قربانی می‌گیرد
بانک جهانی نیز به نوبه خود اعلام کرد که در ۲۵ سال گذشته مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا و پیامد‌های آن در ایران حدود ۱۲۰درصد افزایش یافته و از ۱۷هزار قربانی در سال ۱۹۹۰ به ۲۳ هزار مورد در سال ۲۰۱۳ رسیده است. مجله دانستنی‌ها صحبت از ماهانه ۲۲۷ قربانی آلودگی هوا در پایتخت می‌کند. فاطمه ذوالقدر نماینده تهران در مجلس شورای اسلامی با توجه به استمرار وضعیت اضطراری و همچنین شمار بالای مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا به دولت پیشنهاد کرده است: «از مردم به خاطر وضعیت کنونی عذرخواهی کند». برخی از اعضای شورای شهر تهران نیز در اعتراض به ناکار آمدی اقدامات شهری در پایتخت با ماسک در نشست حضور پیدا کردند.
این همه در حالیست که «کمیته اضطراری آلودگی شهر تهران» غیر از برگزاری جلسات و اعلام تعطیلی مدارس و ممنوعیت ورزش در هوای آزاد، و محدودیت رفت و آمد برای اتومبیل‌های شخصی اقدام محسوس دیگری انجام نداده است. محدود ساختن رفت و آمد برای کاهش ترافیک در شهری که بیش از ۵ میلیون اتومبیل در آن در حرکت است، و بسیاری از آنها به دلیل فرسودگی عامل عمده‌ی آلودگی هوا هستند، مانند تجویز آسپیرین برای یک بیمار مبتلا به سرطان است. از بیش از ۵ میلیون ماشین و اتوبوسی که در تهران رفت و آمد می‌کنند، بیش از نیمی باید از چرخه‌ی حمل و نقل خارج شوند.
وعده‌های روحانی
حسن روحانی در واکنش به شرایط اضطراری در تهران و برخی دیگر از مراکز استان‌ها و شهرهای ایران، فعلا سرگرم توییت کردن است. در این توییت‌ها رئیس جمهور آلودگی را غولی می‌خواند که دولت به تنهایی قادر به مقابله با آن نیست. البته قبلا معصومه ابتکار رئیس سازمان محیط زیست نیز برای مقابله با آلودگی هوا، مردم را دعوت به ماندن در خانه‌ها کرده بود.
حسن روحانی اخیرا در کرج اذعان کرد که دولت او تا کنون اقدام جدی‌ای انجام نداده است. روحانی گفت: «ما در این سه سال برخی از آلودگی‌ها، از جمله آلودگی هوا را مورد بررسی قرار دادیم. باید با عوامل آلوده کننده هوا مقابله کرد و آنها را مهار کرد و هر سال در این زمینه جلساتی داشته‌ایم». رئیس جمهور خبر داد که در سه سال گذشته از نزدیک به سه میلیون خودرویی که به دلیل فرسودگی عامل آلودگی هوا هستند « ۸۰۹ هزار و ۶ خودرو از چرخه حمل و نقل خارج شده اند». روحانی اعلام کرد که دولت او «قدم‌های بزرگی در زمینه کاهش آلودگی هوا برداشته است» و اضافه کرد دولت «ساخت خودروهایی با کیفیت یورو۵ و یورو۶ را به زودی آغاز خواهد کرد».
همزمان با آغاز بحران اخیر آلودگی هوا، مجلس شورای اسلامی کلیات لایحه موافقت‌نامه تغییرات آب و هوایی پاریس را تصویب کرد. این لایحه با ۱۴۲ رای موافق، ۹ مخالف و ۵ ممتنع در آستانه آغاز کنفرانس مراکش به تصویب رسید. این کنفرانس جهت بررسی گام‌های بعدی کنفرانس نوامبر سال گذشته پاریس برگزار شد و معصومه ابتکار رییس سازمان محیط زیست ایران در روزهای حاد آلودگی هوای تهران برای شرکت در این کنفرانس به مراکش سفر کرده بود.
یادآوری می‌شود که ایران ۱۰۶امین کشوری است که به توافق‌نامه اقلیمی پاریس می‌پیوندد. ایران، در انتشار گاز‌های گلخانه‌ای که بر پایه توافق پاریس باید در مقیاسی کاهش پیدا کنند که افزایش دمای کره زمین به دو درجه در سال برسد، در رتبه نهم قرار دارد. ایران ۹ برابر اروپا انرژی مصرف می‌کند، که یکی دیگر از دلایل آلودگی هوا در کشور است.
