محسن بهزادکریمی – دولت اوباما در طول سال‌های گذشته مخصوصا در طی یک سال اخیر توجه چندانی به گسترش نفوذ جمهوری اسلامی در آمریکای لاتین نداشته و تلاش‌های ایران را حتی با برخورداری از بیش از ۸۰ مرکز فرهنگی در این منطقه چندان جدی نگرفته است.
رژیم ایران تلاش دارد تا از طریق این مراکز به ترویج ایدیولوژی اسلامی، صدور انقلاب و استکبارستیزی آن هم در حیات خلوت آمریکا بپردازد و با هم‌سنگ‌خوانی شعار استکبارستیزی خود با شعار محوری کشورهای چپگرا مبنی بر مبارزه با امپریالیسم، اتحادی را بر پایه اعتقاد و باور مشترک بر ضد دشمن مشترک هر دو طرف یعنی غرب و آمریکا ایجاد نماید.
هرچند تعداد سفرهای رسمی مقامات ایران به این منطقه، توافقات دیپلماتیک و روابط اقتصادی و میزان داد و ستد میان ایران و کشورهای این منطقه به میزان زیادی نیست، اما از آن مهم‌تر برای رژیم اسلامی تعداد افرادی است که در این منطقه به تشیع گرویده‌اند، آن هم به لطف مبلغین مذهبی مرتبط با دانشگاه بین‌المللی جامعه المصطفی در قم که به این منطقه برای ترویج تشیع فرستاده شده‌اند و یا دانشجویان بومی که از سراسر آمریکای مرکزی و لاتین به این مرکز در قم گسیل می‌شوند.
نخستین بار که نامی از شیعیان کوبا و انجمن دوستی ایران و کوبا شنیدم، به سال ۲۰۱۱ میلادی باز می‌گردد که از طریق شبکه اجتماعی فیسبوک به پستی در صفحه یکی از دوستان قدیمی برخوردم؛ خبر در رابطه با ارسال پرچم بارگاه «امام هشتم شیعیان» به کوبا و اهدای آن به جامعه شیعیان این کشور بود.
صفحات اینترنت را جستجو کردم تا به قدمت تشیع در کوبا پی ببرم، اما چیزی نیافتم و هرچه بود تنها مرتبط با فعالیت‌های جدیدی بود که مبلغین مذهبی رژیم در این منطقه و همچنین کشور کوبا انجام داده‌ند.
در چند سال اخیر جسته و گریخته این فعالیت‌ها را زیر نظر داشتم. کم کم کار انجمن دوستی ایران و کوبا با رونق بیشتری روبرو شد و فعالیت‌های فردی به نام هادی خوانساری که در ابتدا پست اولیه مربوط به کوبا را در صفحه او دیده بودم نقش پر رنگ‌تری به خود می‌گرفت، تا جایی که در جایگاه ریاست این سازمان به ظاهر غیر دولتی در اینجا و آنجا در کنار سفیر کوبا حضور می‌یافت. از دیدار در قالب نماینده انجمن دوستی ایران و کوبا گرفته تا درختکاری در کنار برج میلاد و آن هم مشترکا با سفیر کوبا، و جالب آنکه فعالیت‌های این گروه به ظاهر کوچک و غیر انتفاعی را خبرگزاری تسنیم وابسته به سپاه پوشش هم می‌داد.
حضور جمهوری اسلامی در آمریکای لاتین خصوصا در میان شیعیان لبنانی و سوری مهاجر به کشورهای برزیل، آرژانتین و… قدمتی بیش از دو دهه دارد، اما کوبا در این میان از جمله جدیدترین پروژه‌های رژیم اسلامی ایران در این منطقه به شمار می‌آید. در پنج سال گذشته ایران با تاسیس یک مرکز فرهنگی و مسجد، پروژه جذب و تغییر مذهب کوبایی‌ها به تشیع را کلید زده است.
بسیاری از نوشیعیان کوبایی در این مدت به خرج دولت ایران برای سفرهای زیارتی و سیاحتی به ایران گسیل شده و در این میان تعدادی نیز برای تحصیل حوزوی به حوزه‌های علمیه فرستاده شده‌اند تا نخستین نسل از آخوندهای بومی کوبایی شکل بگیرند.
جمهوری اسلامی قصد دارد تا از طریق مراکزی چون مرکز دوستی ایران و کوبا، جامعه‌المصطفی، دفتر آیت‌الله شیرازی، پرتال اهل بیت، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، خبرگزاری اهل بیت یا ابنا ۲۴ و دیگر مراکز این‌چنینی حضور سیاسی و مذهبی خود را در کوبا پر رنگ‌تر کند. مخصوصا حالا که روابط کوبا و آمریکا رو به بهبود گذاشته است.
استفاده ابزاری دولت‌ها از موسسات غیر انتفاعی و فرهنگی چیز تازه ای نیست، از دیرباز مسئولین بخش فرهنگی در سفارت‌خانه‌ها بسیاری امور سیاسی را تحت این نام اجرایی می‌کردند اما اینکه در کشوری که سازمان‌های غیر انتفاعی اجازه فعالیت‌های اجتماعی ندارند وزارت خارجه مستقیما بیاید و ده‌ها سازمان غیر انتفاعی تحت لوای دوستی ملل ایجاد نماید چیزی جز یک برنامه تمام‌عیار سیاسی در چهارچوب سیاست‌های جمهوری اسلامی نیست.
با استناد به آماری که در سندی از کنگره آمریکا آمده، ایران تا کنون تنها توانسته ۷۰ نفر را به مذهب شیعه ترغیب کند، اما مقامات ایرانی در اسناد منتشره در همین رابطه مدعی شده‌اند که جامعه شیعیان کوبایی متشکل از ۶۵ خانوار است که با در نظر گرفتن میانگین این دو، می‌توان آمار را تقریبا نزدیک‌تر به رقمی که در سند کنگره اعلام شده دانست. اما از این آمار مهم‌تر وجود چنین جامعه‌ای از نوشیعیان در کوباست. کوبای کمونیست عملا بستر مناسبی برای ترویج و تبلیغ مذهب نیست چرا که فعالیت مبلغین مذهبی قانوناً در این کشور ممنوع است.
با تمام این احوال ادعای رژیم ایران و دست اندرکاران این پروژه سیاسی مذهبی که ظاهری فرهنگی را هم به سختی با خود یدک می‌کشد بر این است که این مرکز مذهبی با اطلاع کامل و همچنین استقبال مقامات کوبایی آغاز به فعالیت نموده است. باید توجه داشت که پیش از آغاز عملیات مبلغین شیعه ایرانی هیچ شیعه‌ای در کوبا وجود نداشت پس ایران نمی‌توانسته بر پایه درخواست ارائه خدمات مذهبی به شیعیان، آن‌طور که ادعا می‌کند، از رژیم کمونیست هاوانا درخواست اجازه فعالیت نموده باشد.
حکومت مذهبی ایران اقدام به ترویج و تبلیغ شیعه جعفری اثنی عشری می‌کند و رژیم کاستروها هم اجازه می‌دهد.
ادامه این سیاست و اهمیت کوبا در دولت روحانی را می‌توان در سفرهای اخیر عالی‌ترین مقامات دولت یعنی جواد ظریف و حسن روحانی در سال گذشته دید.
مهره‌های این تیم در منطقه چه کسانی هستند؟
مهره اصلی رژیم ایران در کوبا یک شیعه متولد آرژانتین به نام ادگاردو روبن اسد با نام مستعار سهیل است. به گفته ژوزف هومایر کارشناس روابط ایران و آمریکای لاتین ادگاردو اسد «سفیر مختار» جمهوری اسلامی در تمام آمریکای لاتین است.
در فوریه ۲۰۱۶ هومایر در جلسه کنگره آمریکا ادگاردو اسد را مهم‌ترین مهره تاثیرگذار در منطقه آمریکای لاتین و از شاگردان و مرتبطین حجت‌الاسلام شیخ محسن ربانی یکی از عوامل تحت پیگرد بمب‌گذاری مرکز یهودیان آرژانتین دانست. ربانی به همین اتهام از آمریکای جنوبی گریخت و حالا از قم توسط افرادی چون ادگاردو اسد هدایت تحرکات ساختاری را که خود بنا نهاده به عهده دارد.
ربانی در دوره‌ای که مسئولیت کارداری فرهنگی جمهوری اسلامی را بر عهده داشت در کشورهای مختلفی در این منطقه از جمله آرژانتین به تبلیغ و جذب نوشیعیانی پرداخت که حالا با گذشت نزدیک به بیش از دو دهه هر یک از مهره‌های کلیدی این عملیات در منطقه آمریکای لاتین به شمار می‌روند.
هر چند او مدت‌هاست به خاطر حکم جلبی که وی را در لیست قرمز پلیس بین‌الملل قرار داده امکان سفر ندارد اما به عنوان نماینده ولی فقیه در آمریکای لاتین کار تدریس طلبه‌ها و نوشیعیان را در جامعه‌المصطفی در قم ادامه می‌دهد و تعلیمات طلبه‌های لاتین تبار تحت نظارت وی و دستیارش ادگاردو اسد در این مرکز انجام می‌شود.
مراکز مذهبی مرجع سرشناس ساکن قم آیت‌الله شیرازی نیز در این گونه امور به طور موازی مشغول به کار هستند و در کنار این دو مرکز دیگر مراکز نظیر مرکز دوستی ایران و کوبا و موسسه هنری اندیشه شرق نیز به نام شعر، هنر، سینما و البته مذهب، فعالیت‌های پوششی لازم را ایجاد می‌کنند.
حجت‌الاسلام سیبویه نماینده آیت‌الله شیرازی که کار گرداندن مراکز شیعه در کانادا و کوبا را از سوی دفتر این آیت‌الله به عهده دارد را نیز می‌توان به طور موازی از مهره‌های همین طرح دانست. رابطه فعالیت‌های حجت‌الاسلام سیبویه با حکومت ایران را می‌توان در نقش‌آفرینی دفتر این مرکز در طول تعطیلی سفارت ایران در کانادا و ارائه خدمات کنسولی غیر رسمی و غیر قانونی به گفته دولت کانادا از سوی این مرکز دید.
آنچه می‌توان از سیاست‌های جمهوری اسلامی و روحانیون مشغول در امر تبلیغ در این منطقه دریافت، این است که چه نظام و چه روحانیت همسو با آن بر این باورند که آمریکای لاتین بستر باروری است برای ترویج تشیع و صدور انقلاب آنگونه که در بطن قانون اساسی جمهوری اسلامی آمده است.
شعار رژیم در مبارزه با استکبار در هر نقطه از زمین که مستضعفین در آن ساکن باشند، و ترویج استکبارستیزی و صدور انقلاب به عنوان یک اصل سیاسی، باعث شده تا نه تنها رژیم مشوق این‌گونه فعالیت‌ها و تامین مالی این برنامه‌ها باشد بلکه خود با تعریف ساختارهایی به ظاهر غیر سیاسی و در قالب فرهنگی به ترویج این گستره‌ی نفوذ اقدام می‌کند درست همان گونه که در خاورمیانه و آفریقا پیشتر انجام داده بود.
جمهوری اسلامی با غروری خاص در رابطه با برنامه‌های تبلیغاتی- نفوذی‌اش در آمریکای جنوبی سخن می‌گوید و به تبلیغ تشیع و نوشیعیان کوبایی می‌بالد. سیاستی که بیشتر شبیه استعمارگران قرون پیشین و میسیونرهای مذهبی مسیحیت است.
در فوریه ۲۰۱۴ نخستین مستند کوتاه در رابطه با نومسلمانان شیعه کوبا همزمان با مراسم دهه فجر و پیروزی انقلاب اسلامی توسط کانال اسپانیولی وابسته به صدا و سیمای جمهوری اسلامی به روی آنتن رفت که به تازگی در یوتیوب نیز منتشر شده. کلیپی که ساخت و تهیه آن توسط مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی تحت مدیریت تروریست تحت پیگرد پلیس بین‌الملل، حجت‌السلام شیخ محسن ربانی، انجام شده و در آن با تعدادی از نوشیعیانی که به ایران سفر کرده‌اند از جمله یک کوبایی مصاحبه شده است.
در همان سال صدا و سیمای جمهوری اسلامی یک مستند در رابطه با زندگی ادگار دو اسد و کارهای تبلیغات مذهبی او پخش کرد. در این مستند ۴۵ دقیقه‌ای می‌توانید به تفصیل شاهد تحرکات مرکز فرهنگی جمهوری اسلامی در کوبا در امر تبیلغ تشیع و «استکبارستیزی» باشید. همچنین بخشی از این مستند به سفر ادگاردو اسد و شاگردان‌اش به قم می‌پردازد.
شبکه هیسپان جمهوری اسلامی همچنین یک مجموعه مستند را در رابطه با فعالیت های مذهبی ادگاردو اسد در آمریکای لاتین پخش کرد که دو قسمت از آن در رابطه با مرکز اسلامی هاوانا در کوباست.
مجددا در تابستان سال گذشته نیز یک مستند دیگر در رابطه با ادگاردو اسد و مشکلات بر سر راه تبلیغ تشیع در کوبا در صدا و سیمای جمهوری اسلامی به نمایش در آمد.
در یکی از این مصاحبه ها ادگاردو اسد ادعا کرد که پس از سفر اوباما در ماه مارس به کوبا مقامات این کشور از ورود او به کوبا جلوگیری کرده‌اند و مدعی شد این اتفاق احتمالا در پی درخواست مقامات واشنگتن رخ داده است.
امانوئل اتولنگی از محققین بنیاد دفاع از دموکراسی در گزارشی در همین زمینه نوشت: «مراکز اسلامی مرتبط با رژیم ایران در سراسر آمریکای جنوبی در حال گسترش‌اند، مقامات محلی هیچ محدودیتی برای اقدامات جمهوری اسلامی در کشورهای خود قائل نیستند و وزارت خارجه آمریکا نیز گویی هیچ نگرانی در اینباره ندارد. این یک خطای بی بازگشت است. نوشیعیان دست‌پروده رژیم جمهوری اسلامی به همان مقدار بنیادگرا و خطرناک هستند که مشابهین آنها نظیر القاعده و داعش. ایران این نیروها را به عنوان طلایه‌داران سپاه انقلاب در حیاط خلوت آمریکا به شمار می‌آورد. واشنگتن باید با این اقدامات ایران برخورد کند».
