همزمان با نزدیک شدن به آغاز سال نو مسیحی بسیاری از رسانهها در آخرین شمارههای خود پیشبینیهای سال ۲۰۱۷ را منتشر میکنند.
هفتهنامه اکونومیست نیز بنا به سنت سالهای گذشته خود در یک ویژهنامه به طور مفصل، نگاهی به اقتصاد جهانی دارد.
اکونومیست با اشاره به دو پدیده «برکسیت» (خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا) و «پیروزی ترامپ» در انتخابات ایالات متحده آمریکا تاکید کرده که در سال ۲۰۱۷ امکان رشد «دولتهای پوپولیست، راستگرا و ناسیونالیستهای اقتصادی» در سراسر جهان بسیار قوی خواهد بود.
اقتصاد ایران یکی از محورهایی است که در این شماره از مجله اکونومیست به آن پرداخته شده. در مقدمه ابتدا با توجه به پیروزی دونالد ترامپ و آغاز به کار رسمی او در ماه ژانویه ۲۰۱۷ به موضوع توافق اتمی میان جمهوری اسلامی و گروه ۱+۵ پرداخته شده است.
مجله اکونومیست بر این باور است که سالهای آینده شاهد یک ««نظم نوین و تیرهتر جهانی» خواهیم بود که در آن «پوپولیستها» بر لیبرالها پیروز شدهاند. او با اشاره به پیروزی ترامپ به خطر او برای نظم و همکاریهای جهانی اشاره کرده و شعارهای انتخاباتی او برای لغو «پیمان همکاری کشورهای حوزه اقیانوس آرام (TPP)، توافق زیست محیطی پاریس و توافق هستهای ایران (برجام)» را خطری برای نه فقط اقتصاد و سیاست آمریکا بلکه برای کل سیستم جهان عنوان کرده است.
نزدیکی روسیه و آمریکا موضوع دیگریست که اهمیت بسیاری دارد. به نوشتهی اکونومیست، اگر این دو کشور بتوانند به توافقی مشابه «موافقتنامه یالتا» (پس از جنگ جهانی دوم) دست پیدا کنند باید گفت به زودی جهان شاهد نظم جدیدی خواهد شد. اولین نشانهی این نظم را میتوان در تغییر احتمالی سیاستهای ایالات متحده آمریکا در سوریه مشاهده کرد؛ چراغ سبز ترامپ به بشار اسد، حمایت از سیاستهای تهاجمی روسیه، خروج از «سیاست انزواگرایی در خاورمیانه» و همراهی برای از میان برداشتن داعش یک اتفاق مهم در سال ۲۰۱۷ خواهد بود. همزمان اما توافق اتمی با ایران در هالهای از ابهام قرار گرفته و سوالهای زیادی پیرامون آن وجود دارد.
در مقالهای با عنوان «Meet Chiran» که با نام «چین» و «ایران» در آن بازی شده است، نویسنده بر این باور است که ایران میتواند با پیروی از مدل چین در دههی ۱۹۹۰ به یک قدرت اقتصادی در منطقه بدل شود. در این مقاله تاکید میشود که اگر ایران به سمت «سرمایهگذاریهای صنعتی» برود با وجود خروج از انزوای اقتصادی امکان دست یافتن به پویایی اقتصادی و کارآفرینی پایدار را دارد. با اینکه در این مقاله نیز امکان برهم خوردن برجام مطرح شده اما به «امیدواری» ایرانیان برای عدم اجرایی شدن این خواسته با توجه به خواست متحدان اروپایی خود تاکید شده است.
نویسنده در بخشی از این مقاله به زمینههای ممکن سرمایهگذاری همچون صنعت خودروسازی، داروسازی، گردشگری، صنایع غذایی و فرش اشاره کرده و مینویسد: «ایران در موقعیت کاملا مطلوبی قرار دارد چرا که ۶۰ درصد جمعیت آن زیر ۳۰ سال هستند. این قدرت بزرگ نیروی کار میتواند به عنوان یک پشتوانه برای بازیابی اقتصاد ایران محسوب شود مخصوصا اگر از نیروی کار زنان را استفاده کند. ایران در این دوران باید پروسه معکوس فرار مغزها را اجرایی کند، دورانی که از هر ۴ تحصیل کرده یک نفر از ایران خارج میشود».
نویسندهی مجله اکونومیست با اشاره به پیوستن چین به سازمان تجارت جهانی در سال ۲۰۰۱ و تحول عظیم اقتصادی این کشور پس از آن در زمینه صادرات به وجود امکان مشابهی برای اقتصاد ایران در صورت ایجاد امکانات لازم برای صادرات در منطقه خاورمیانه و قفقاز اشاره میکند.
در بخشی دیگر از این مقاله به انتخابات ریاست جمهوری اسلامی در سال آینده اشاره شده که در آن «روحانی همچنان امیدوار است قدرت را در دست داشته باشد تا بتواند تعادل و رویکردی بازارپسند برای سرمایهگذاران خارجی در مقابل گروههای تندرو مذهبی به وجود آورد». البته مجله اکونومیست در بخشی دیگر که به پیشبینیهای آن برای سال ۲۰۱۷ مربوط است پیروزی حسن روحانی در دور دوم را قطعی میداند و آن را «کمکی برای حفظ رابطه اقتصادی و سیاسی ایران با غرب» ارزیابی کرده است.
در این بخش اکونومیست به تغییر آرام قیمت نفت نیز اشاره کرده است که با توجه به آن ایران به سوی جلب بیشتر سرمایهگذاریهای خارجی حرکت میکند. بر اساس این گزارش، تورم در اقتصاد ایران پس از سالها سرانجام تکرقمی شده و در نرخ ۹درصد پایدار خواهد ماند. از سوی دیگر با رشد تولید ناخالص ملی در سطح ۵/۴درصد در لیست ۱۰ کشور دارای بیشترین نرخ رشد در آسیای شرقی، خاورمیانه و شمال آفریقا قرار خواهد گرفت. این در حالیست که به گزارش اکونومیست اقتصاد ایران در سال ۲۰۱۶ با رشد تولید ناخالص ملی در سطح ۶/۱ و تورم ۱۴/۱ روبرو بوده است.
* منبع: اکونومیست
* ترجمه و تنظیم: کامیار بهرنگ