شورای‌عالی فضای مجازی گفته تمام مشترکان ارتباطات ثابت و موبایلی در کشور در تمامی حوزه‌های فضای مجازی یا باید تا یک ماه آینده احراز هویت شوند و یا ارتباط‌شان قطع خواهد شد.
جملاتی نامفهوم که از یک طرف مربوط به مشترکان ثابت و موبایلی است که به مخابرات و شرکت‌هایی نظیر «همراه اول» و «ایرانسل» برمی‌گردد و از یک طرف مربوط به فضای مجازی که طرفش شرکت‌های ارائه دهنده اینترنت هستند و طرف دیگرش شبکه‌های اجتماعی و سایت‌ها، پایگاه خبری و شرکت‌های ارائه دهنده اپلیکیشن‌هایی مثل اینستاگرام، واتس آپ و تلگرام.
حتی می‌شود بخشی از این جمله را مربوط به صاحبان سیم‌کارت‌هایی دانست که سند به نام‌شان نیست و حتی اگر با آن سیم‌کارت مزاحم دیگران شوند چون اسناد به نام مشترک دیگری است، فرد مزاحم کمتر قابل شناسایی است.
اما سیدابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای‌عالی فضای مجازی بخشی از نگرانی‌های مسئولین جمهوری اسلامی را در گفتگوی خود با ایستا مطرح کرده: «… یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی که در فضای مجازی وجود دارد، بحث فشردگی زمان و مکان است و دشمن می‌تواند در کسری از ثانیه از مرزهای فضای مجازی وارد شود و ضربات جبران‌ناپذیری وارد کند، ازاین‌رو طراحی و اجرای نظام احراز هویت در دنیا نیز مطرح است».
از این صحبت‌ها بخش زیادی از ماجرا روشن می‌شود. شبکه‌های اجتماعی مدت‌هاست در رقابت با رسانه‌های جمهوری اسلامی دَخل آنها را آورده است، چون گردش آزاد اطلاعات در این فضاهاست که مفهوم پیدا می‌کند و نه رسانه‌های رسمی و سانسورشده و متحدالشکل!
همزمان گزارش شد، مرکز فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد هم در حال آماده کردن سیستمی است که در فضای مجازی به احراز هویت دارندگان کانال‌های تلگرامی کمک می‌کند.
مسئولان وزارت ارشاد به صاحبان کانال‌ها و گروه‌های تلگرامی که بیش از پنج هزار عضو دارند، گفته‌اند باید برای احراز هویت در سایت وزارت ارشاد ثبت‌نام کنند. کاری که پیش از این مدیران مسئول روزنامه‌ها و مجلات و سایت‌های خبری انجام می‌دادند.
از طرفی اعلام شد برای تلگرام یک «روبات» در حال نوشته شدن است تا فردی که اظهار می‌کند کانالی متعلق به اوست، اعتبارسنجی شود. برای اینکه صاحبان کانال‌های تلگرام مجبور نباشند حضوری برای ثبت نام مراجعه کنند یا درگیر پیچیدگی‌های سایت ثبت نام وزارت ارشاد نشوند برای آنها یک کد اعتباری تدوین می‌کنند، که وقتی وارد سیستم شوند و طبق دستورالعملی که اعلام شده خیلی زود می‌توانند هم ثبت نام کنند و هم هویت خود را مشخص نمایند. اسم این سازماندهی و تشکیلات دیجیتال جدید سانسور و بازرسی را «شامد» گذاشته‌اند.
وزارت ارشاد به دارندگان کانال‌های تلگرامی بیش از پنج هزار عضو هشدار داده چنانچه ادمین‌های آن ثبت نام نکنند و کد «شامد» (مانند «شابک» در انتشارات کتاب) نگیرند، غیرقانونی تلقی خواهند شد.
در بین تمامی اپلیکیشن‌های موبایلی که در سال‌های گذشته مورد توجه کاربران ایرانی قرار گرفت تلگرام از محبوبیت ویژه‌ای برخودار شد، امکانات و سرعت بالای آن باعث شد تا میلیون‌ها نفر از ایرانی‌ها در سرتاسر جهان به سراغ این اپلیکیشن بروند.
شرکت تلگرام روسی است. جمهوری اسلامی تلاش زیادی کرده تا آنها را متقاعد کنند که سِروِر مربوط به ایران را به داخل انتقال دهند که تا امروز موفق نبودند. در واقع جمهوری اسلامی از این شرکت توقع دارد اجازه کنترل کاربران ایرانی را برای آنها فراهم کند.
حتی در دو سه سال گذشته بارها بعضی از اعضای شورای عالی فضای مجازی با تهدید تلگرام به فیلترشدن سعی کردند آنها را راضی کنند تا دسترسی نهادهای امنیتی و انتظامی جمهوری اسلامی برای کنترل کاربران را فراهم کنند که موفق نبودند. البته در مواردی معدود بعضی گروه‌های تلگرامی که هرزنامه بودند و محتوای آنها «مستهجن» و «غیراخلاقی» ارزیابی می‌شد بلاک شد.
ده‌ها و صدها کانال تلگرامی وجود دارد که کاربران آن بالای پنج‌هزارتا هستند. شاید بهترین تصمیم برای جمهوری اسلامی، زدن تلگرام از بیخ و بن بود؛ کاری که قبلاً با وایبر و وی‌چت جدی‌ترین رقبای شرکت مخابرات کرده بود. اما این بار با وجود این که امکانات تلگرام بسیار بیشتر و به قول آنها خطرناک‌تر است، این کار انجام نشد.
کاربران تلگرام دیگر شهروندان عادی نیستند. حتی دفتر خامنه‌ای از طریق تلگرام بیش از ۶۰۰ هزار عضو دارد. خبرگزاری‌های حکومتی نظیر فارس و تسنیم، بسیاری از مقامات سیاسی و نظامی هم از این اپلیکیشن استفاده می‌کنند. اینها به علاوه‌ی «امتیاز» روس بودن این اپلیکیشن دست به دست هم داده تا تلگرام حتی با وجود اینکه مراجع و روحانیون بارها از آن به عنوان یک تهدید جدی صحبت کردند، همچنان بماند و فعال باشد و تنها با ابلاغیه‌هایی که از پیش غیرقابل اجرا بودن آنها مشخص است، زمان برای فیلتر نشدن آن خریداری شود. این را می‌توان در واقع نوعی رودربایستی و مماشات با تلگرام نامید، اپلیکشینی که با ۴۵ میلیون کاربران ایرانی به راحتی نمی‌شود از آن گذشت.
البته شاید یکی دیگر از دلایل استقبال ایرانی‌ها از تلگرام سابقه خوب آن تا امروز باشد. فعالین سیاسی و اجتماعی که سابقه دستگیری دارند، زمانی که تلفن موبایل آنها به دست بازجو یا مامور امنیتی رسیده و آنها برای تخلیه اطلاعات و محتوای آن خیز برداشتند وقتی به تلگرام رسیدند دسترسی زیادی به آرشیوهای قبلی نداشتند، حتی هک کردن نرم‌افزار آن هم توفیق زیادی برای سیستم امنیتی جمهوری اسلامی نداشته و از این رو بسیاری از کاربران ترجیح می‌دهند آن را برای بخش «سِکرت چت» هم که شده، داشته باشند.
