کودکان در سنین پایین بر روی برخی خواسته‌های غیر منطقی خود پافشاری می‌کنند.
اصرار برای خرید اسباب بازی به دفعات، لجبازی و به کار بردن برخی کلمات ناشایست در هنگام عصبانیت و همچنین نگه‌داشتن ادرار و مدفوع از مسائل پیچیده دوران کودکی است که پدر و مادرهای زیادی با آن روبرو بوده و در برخورد با آن دچار مشکل می‌شوند.
دکتر کتایون خوشابی فوق‌تخصص روان‌پزشکی کودک و نوجوان به برخی پرسش‌ها در همین زمینه پاسخ می‌دهد.
پرسش:
چرا برخی از کودکان ادرار و مدفوع خود را تا زمان ریزش نگه می‌دارند؟
پاسخ:
نگه‌داشتن ادرار و مدفوع معمولا مشکلی ایجاد نمی‌کند. بعضی از کودکان یا سرگرم بازی هستند یا برای رفتن به توالت تنبلی می‌کنند. تا زمانی که لباس زیر کودک به‌دلیل کنترل نکردن مدفوع کثیف نشده، مشکل مهمی ایجاد نمی‌شود و نباید باعث نگرانی شود. بهتر است در طول روز مایعات بیشتری به کودک خورانده شود و او را برای رفتن به توالت تشویق کرد.
پرسش:
علاقه زیاد کودکان به ماشین اسباب‌بازی و خرید آن ریشه‌اش در کجاست؟ راهکار پیشنهادی برای مقاومت در برابر این خواست کودکان چیست؟
پاسخ:
باید به فرزندان‌مان در دوران کودکی بیاموزیم قرار نیست به همه خواسته‌هایشان برسند. پیشنهاد می‌کنم از هر ۵ خواسته‌ای که فرزند دارد، ۳ خواسته را به صورت معقول و منطقی و با فاصله زمانی مناسب انجام دهید. در مورد یکی از خواسته‌‌هایش از او بخواهید صبر کند تا با پس‌انداز پول‌هایش بتواند اسباب‌بازی دلخواهش را بخرد، اما یکی از ۵ خواسته کودک هم نباید برآورده شود زیرا کودکان باید «نه» شنیدن را در خانه و از والدین‌شان یاد بگیرند. این یک آموزش مهم است. کودکانی که همه خواسته‌هایشان در منزل اجابت می‌شود و پاسخ مثبت می‌گیرند، در آینده از جامعه اطرافشان طلبکار و متوقع می‌شوند و انتظار این رفتار ویژه را از همه اطرافیان و دوستان در مهدکودک، مدرسه و… دارند. چنین کودکانی معمولا آستانه تحمل ناکامی پایینی دارند، مرتب غُر می‌زنند، بهانه می‌گیرند و دائم از دیگران عیب‌جویی می‌کنند زیرا توجه لازم و کافی را به‌دلیل رفتارهای خاص‌شان دریافت نمی‌کنند، بنابراین قرار نیست هر چند روز یک بار برای فرزندتان یک ماشین اسباب‌بازی بخرید. خیلی راحت باید به کودک گفت: «تو ماشین اسباب‌بازی داری و تا مدتی ماشین دیگری خریداری نخواهد شد.» بعد از گفتن این جمله باید با قاطعیت پای حرف و ایستاد و هیچ عاملی باعث نشود که حرف را تغییر داده و خواست او را انجام داد.
پرسش:
پسر ۹ ساله‌ام مهربان و دلسوز است ولی از ۶ سالگی رفتارش خیلی بد شده و حرف گوش نمی‌دهد، بگو مگو می‌کند و حرف‌های زشتی به زبان می‌آورد. طوری شده که تنبیه بدنی یا منع کردنش از آنچه که دوست دارد هم کارساز نیست. نمی‌دانیم چه کار کنیم؟
پاسخ:
به نظر می‌رسد فرزندتان مشکل و اختلال رفتاری دارد. در صورتی که در همین سنین نتوانید این مشکل را کنترل کنید، ممکن است در سنین بلوغ با مشکلات بزرگ‌تر و متعددتری مواجه شوید. معمولا وقتی کودکان مشکلات رفتاری دارند به چند عامل مشکوک می‌شویم؛ اول اینکه ممکن است مشکل تربیتی از طرف پدر و مادر وجود داشته باشد و روش‌های تربیتی پدر و مادر به اندازه کافی کارآمد و موثر نباشد یا ممکن است با یک اختلال مانند بیش‌فعالی یا اختلال بی‌اعتنایی مقابله‌ای مواجه باشیم که هر کدام از آنها درمان خاص خودشان را دارند. در هر صورت اگر این علائم تداوم داشته باشد، باید با توجه به سن کودک حتما از نظر وجود اختلالات روان‌شناختی یا مشکلات تربیتی ارزیابی شود. توجه داشته باشید هر چه سن کودک بالاتر برود و درمانی برایش در نظر گرفته نشود، شرایط‌اش بدتر خواهد شد. در مورد روش‌های تربیتی، استفاده از تنبیه بدنی را از طرف هیچ‌کس توصیه نمی‌کنیم. والدین باید خشم خود را هنگام تنبیه فرزندان‌شان کنترل کنند. تنبیه بدنی کارساز نیست. بسیاری از موارد تنبیه بدنی در صورتی که شدید باشد باعث کود‌ک‌آزاری جسمی می‌شود که در قانون جرم است و تبعات خاص خودش را دارد. استفاده از روش‌هایی مانند محروم کردن و سایر روش‌های تربیتی که روان‌شناس کودک می‌تواند در اختیارتان بگذارد به جای تنبیه‌های بدنی کارسازتر خواهد بود.
پرسش:
سوالات جنسی پسر ۱۱ساله‌ام را چگونه پاسخ دهم؟ بخصوص وقتی در مورد نحوه به وجود آمدن جنین در شکم مادر و چگونگی تولد کودک می‌پرسد.
پاسخ:
این پرسش‌ها ممکن است به هیچ‌وجه جنبه جنسی نداشته باشند. احتمالا یک پسر ۱۱ ساله فقط می‌خواهد بداند پدر و مادرش چگونه به این سوالات پاسخ می‌دهند. در حال حاضر با توجه به دسترسی اغلب کودکان به اینترنت، بیشتر آنها پاسخ درست پرسش‌های خود را پیدا می‌کنند بنابراین بسیاری اوقات کودکان چنین پرسش‌هایی را از والدین‌شان می‌پرسند تا نحوه پاسخگویی آنها را بسنجند. بهتر است برای پاسخ به پرسش‌های جنسی کودکان، والد همجنس پاسخگو باشد. یعنی اگر فرزند شما پسر است حتما پدرش در مورد این مسائل با او صحبت کند. یادتان باشد برای پاسخ به پرسش‌های فرزندتان هیچ‌گاه مسائل جنسی را مطرح نکنید، بلکه در مورد مسایل علمی مثلا در رابطه با تخمک، اسپرم و لقاح تخمک و اسپرم که باعث ایجاد جنین می‌شود، صحبت کنید. کتاب‌های معتبری در این زمینه وجود دارند که می‌توانید از عکس‌های آنها برای نشان دادن مراحل تشکیل جنین از راه لقاح تخمک و اسپرم استفاده کنید. این مسایل را می‌توان به کودک آموزش داد. مطمئن باشید در صورتی که والدین آموزش درستی به کودکان‌شان ندهند آنها از منابع دیگری این اطلاعات را کسب خواهند کرد که گاهی اوقات برخی از این اطلاعات اشتباه است، بنابراین به‌عنوان یک مساله علمی و نه مساله جنسی به پرسش فرزندتان نگاه کنید و به صورت علمی هم به آنها پاسخ بدهید.
