آزاده کریمی – گفته می‌شود فستیوال فیلم برلین، برلیناله، برای لغو ممنوع‌الخروجی نوش‌آفرین دستوری، مترجم و مشاور آنکه لِویکه نماینده این فستیوال، با سازمان امور سینمایی توافق کرده تا از بین فیلمهای مجوزدار دست به «انتخاب» بزند. این در حالیست که سینماگرانی که آثارشان در چمدان لویکه بوده، همچنان از سوی اطلاعات سپاه مورد بازجویی قرار می‌گیرند.
در حالی که تا شروع شصت و هفتمین جشنواره فیلم برلین کمتر از یک ماه مانده، اما هنوز هیچ خبر رسمی از سرنوشت ۶۰ فیلم ایرانی داخل چمدان نماینده این فستیوال و وضعیت دستیار وی منتشر نشده است.
هفتم آذرماه با توقیف چمدان آنکه لِویکه و ضبط پاسپورت نوش‌آفرین دستوری شهروند ایرانی- آلمانی، دستیار و مترجم لویکه، شرکت فیلمهای ایرانی در این فستیوال با مشکل روبرو شد.
گفته می‌شود سازمان امور سینمایی و مدیران فستیوال فیلم برلین برای لغو ممنوع‌الخروجی نوش‌آفرین دستوری توافق کرده‌اند تا برلیناله از بین فیلم‌هایی که دارای پروانه نمایش وزارت ارشاد هستند دست به «انتخاب» بزند.
نتیجه‌ی توافق صورت گرفته نیز انتخاب فیلم «اسرافیل» ساخته آیدا پناهنده است که برای شرکت در بخش فوروم این دوره از برلیناله پذیرفته شده؛ دو روز پیش گمانه‌زنی رسانه‌های داخلی نیز حاکی از این «انتخاب» بود.
مستانه مهاجر تهیه‌کننده «اسرافیل» هم دعوت برلیناله از فیلم‌اش را برای شرکت در بخش فوروم این جشنواره تایید کرده و حتی گفته این فیلم تنها نماینده سینمای ایران در برلیناله خواهد بود. وی با این وجود تاکید کرده که به عنوان تهیه‌کننده و آیدا پناهنده به عنوان کارگردان هنوز به نتیجه‌ی قطعی برای شرکت در این فستیوال نرسیده‌اند.
شنیده‌ها حاکی از این است که حجت‌الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی و رضا میرکریمی کارگردان سینما برای بازپس گرفتن پاسپورت دستوری و رفع ممنوع‌الخروج شدن وی تلاش کرده‌اند و در نهایت این توافق بین طرفین صورت گرفته است.
برلیناله که طبق روال همیشه فیلمهای شرکت‌کننده را به مرور اعلام می‌کند، تاکنون ۱۴ فیلم در بخش مسابقه، ۱۱ فیلم در بخش پانوراما، ۲۴ فیلم در بخش فیلم کوتاه و ۱۵ فیلم در بخش نسل‌ها برگزیده و تا کنون اعلام رسمی برای انتخاب فیلم «اسرافیل» نداشته است.
«اسرافیل» دومین فیلم آیدا پناهنده، در بخش مسابقه سی‌وپنجمین جشنواره فیلم «فجر» نیز پذیرفته شده؛ این فیلم درباره چالش‌ها و نیازهای عاطفی و روابط انسانی است.
پیش از این پناهنده با فیلم «ناهید» در شصت‌و هشتمین فستیوال کن شرکت کرد و برنده جایزه‌ی «آینده درخشان» شده بود.
اما این همه‌ی ماجرای توقیف چمدان فیلمهای نماینده فستیوال فیلم برلین نیست؛ خبر رسیده است که پس از ضبط ۶۰ فیلم ایرانی داخل چمدان لویکه، فیلمسازانی که اثرشان را بدون سانسور و پروانه نمایش از وزارت ارشاد در اختیار آنکه لویکه قرار داده بودند به اطلاعات سپاه فراخوانده شده و بارها مورد بازجویی قرار گرفته‌اند و همچنان نیز برخی از آنها برای بازجویی فراخوانده می‌شوند.
شنیده‌ها حاکیست که هیچ فیلمی از این فیلمسازان در جشنواره فیلم «فجر» حضور ندارد و فیلمهای آنها توسط اطلاعات سپاه ضبط شده است.
پس از ممنو‌ع الخروج شدن نوش‌آفرین دستوری و بازگشت لویکه به آلمان نیز تا کنون تماسی از طرف فستیوال برلین با این سینماگران گرفته نشده تا دست کم از وضعیت و شرایطی که این سینماگران در آن گرفتارند، کسب اطلاع شود.
این رویدادها و محدودیت‌ها به موازات پروژه جاسوس‌سازی برنامه «۲۰:۳۰» صدا و سیمای جمهوری اسلامی با پخش یک گزارش خبری پیش می‌رود. در این گزارش، یک دوربین لویکه و دستوری را تعقیب کرده و به طور مخفیانه تصاویری از آنها هنگام ملاقات با فیلمسازان در دفاتر فیلم یا در کافی‌شاپ و حتی هنگام پیاده‌روی در شهر گرفته است.
دوربین این برنامه حاوی تصاویری است که نشان می‌دهد آنها چمدان‌های خود را روی باند دستگاه ایکس‌ری بازرسی فرودگاه «امام خمینی» قرار می‌دهند.
در این گزارش نسبت به نحوه‌ی انتخاب فیلم از سوی لویکه و اینکه او چرا شخصا اقدام به مذاکره با فیلمسازان و دفاتر فیلم می‌کند، انتقاد و عنوان شد که نماینده فستیوال برلین نظرات خود را به سینماگران القا می‌کرده و در فیلم‌ها اعمال نظر داشته است.
پخش این گزارش از صدا و سیما بر این تاکید دارد که نماینده فستیوال فیلم برلین و دستیارش اهدافی ضدفرهنگی و در راستای «فتنه» دارند و از صداهای مخالف داخل کشور برای فستیوال خود فیلم انتخاب می‌کنند.
پیش از این، دادستان تهران نیز در واکنش به این اتفاق و حضور لویکه در ایران گفته بود که او با برخی محکومان «فتنه» ارتباط گرفته و قصد داشته ۶۰ فیلم زیرزمینی و غیرمجاز را از ایران خارج کند که حین خروج دستگیر شده است.
روابط عمومی برلیناله نیز اما این ادعا را تکذیب و اعلام کرد که لویکه به آلمان بازگشته و این فستیوال قصد موضع‌گیری در رابطه با این رویداد ندارد.
شاید سکوت برلیناله با این ملاحظه باشد که وضعیت نوش‌آفرین دستوری و فیلمسازانی که مورد بازجویی و فشار قرار می‌گیرند، بدتر نشود. اما اگر این سکوت در ممنوع‌الخروجی نوش‌آفرین دستوری و توقیف ۶۰ فیلم ایرانی و همچنین فشار بر فیلمسازان مربوطه که در واقع مسوولان برلیناله نیز در برابر آن مسوول هستند، ادامه داشته باشد، قاعدتا سکوت نامتعارفی از سوی یک فستیوال معتبر و بین‌المللی است که همواره بر آزادی بیان و هنر تأکید داشته و تا کنون نیز مدیران آن رابطه‌ی خوبی با دست‌درکاران سینما در جمهوری اسلامی داشته‌اند.
شصت و هفتمین فستیوال فیلم برلین به مدت ۱۰ روز از ۹ تا ۱۹ فوریه ۲۰۱۷ در مراکز سینمایی پایتخت آلمان برگزار می‌شود.
یادآوری می‌شود که این محدودیت هنری در پی لغو برگزاری نمایش گنجینه‌ی هنری موزه‌ی هنرهای معاصر ایران در برلین صورت می‌گیرد که قرار بود در هفته‌‌ی اول دسامبر ۲۰۱۶ بازگشایی شود ولی مذاکرات و رفت و آمدها نتیجه نداد و مقامات ایرانی با عدم ارسال تابلوها، موزه‌ی برلین را وادار کردند که قرارداد را لغو کند.
