در چند دهه گذشته جهانی شدن موجب کاهش فاصله طبقاتی در بسیاری از کشورها شده است، با این وجود نابرابری امروز به یکی از بحران‌های جدی در کشورهای غربی بدل شده است.
زمانی که شما می‌توانید یک قهوه برزیلی بنوشید، یک تی‌شرت ساخت کامبوج به تن کنید و موبایل ساخت چین خود را چک کنید نمی‌توان ارزش‌های جهانی‌شدن را نادیده گرفت. اما چرا با وجود تمام این مزایا تجارت جهانی با یک عقب‌گرد روبرو شده است؟
این موضوع در اجلاس سالانه مجمع جهانی اقتصاد که هر سال در داووس (سوئیس) برگزار می‌شود مورد توجه قرار گرفت. چرا این سیستم با وجود فواید بسیاری که به ویژه برای کشورهای در حال رشد داشته و در عین حال جیب کشورهای قدرتمند را نیز پر کرده، امروز به شدت مورد انتقاد راست‌گرایان و ناسیونالیست‌ها قرار می‌گیرد؟
ری دالیو، بنیانگذار شرکت سرمایه‌گذاری بریج بر این باور است: «شاید ما در مرحله‌ای قرار داریم که جهانی شدن رو به پایان است و حکومت‌های ملی‌گرا و محلی در حال قدرت گرفتن هستند». او همچنین در واکنش به سیاست‌های اقتصادی دونالد ترامپ اضافه می‌کند: «شما به زودی شاهد سیاست‌های حمایتگرانه از تولید داخلی خواهید بود و این ممکن است روند جهانی شدن و توافق‌های تجاری را به دوران دهه ۹۰ میلادی بازگرداند».
با این حال صداهای قدرتمندی نسبت به یک آینده روشن شنیده می‌شود. شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین همزمان با اولین حضور خود در مجمع جهانی اقتصاد از منافع اقتصادی جهانی و همچنین امکانات آن برای خروج فقرا از وضعیت موجود سخن به میان آورده بود. او در سخنرانی خود با اشاره به موضوع جهانی شدن گفت: «این درست است که اقتصاد جهانی مشکلات جدیدی را به وجود آورده اما این باعث نخواهد شد ما از کل موضوع صرف نظر کنیم. ما باید آن را [با شرایط موجود] مطابقت دهیم و جهانی شدن را از نکات منفی آن دور کنیم تا منافع آن شامل حال تمام کشورها و ملت‌ها شود». او همچنین اضافه کرد: «ما باید نقش خود در رشد اقتصاد جهانی را به خوبی ایفا کنیم. هیچ کس نمی‌تواند در یک جنگ تجاری خود را برنده نشان دهد».
با شگفتی بسیار این سخنان با تایید یکی از مشاوران دونالد ترامپ روبرو شد که تاکید دارد: «چین و ایالات متحده آینده منافع مشترکی دارند و ما باید یک رابطه دوطرفه بسیار قوی با هم داشته باشیم. ما نمی‌خواهیم وارد یک جنگ تجاری شویم و به دنبال یک روند تجاری آزاد و عادلانه هستیم».
جک ما، بنیانگذار غول اینترنتی علی‌بابا (Alibaba) یکی دیگر از سخنرانان امسال مجمع جهانی اقتصاد بود که از اهمیت رابطه تجاری و اقتصادی میان آمریکا و چین به عنوان ثروتمندترین کشورهای جهان سخن گفت. او همچنین تاکید می‌کند که آمریکایی‌ها منافع بسیاری از جهانی شدن می‌برند اما به نظر می‌رسد در مسیر تلف کردن آنها قرار دارند.
کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول نیز با این موضوع موافق است که جهانی شدن برای بقا باید منافع خود را به صورت گسترده‌تری در دسترس قرار دهد: «امروز نزدیک به ۳/۶ میلیارد نفر آرزوی درآمد بهتر دارند و بسیاری رویای دو یا یک وعده غذایی در روز را در سر می‌پرورانند. حمایت ما از جهانی شدن یا کمک‌های جهان پیشرفته مسیر اشتباهی را رفته است. برای آنکه بگوییم جهانی شدن یک مسیر میان‌بر برای بسیاری موارد است، نیازمند تحقیق و کار بیشتری هستیم».
او در سخنرانی خود تاکید کرد که «من در سال ۲۰۱۳ نسبت به خطرات نابرابر در جهان هشدار دادم اما هیچ‌کس به حرف‌های من گوش نکرد». کریستین لاگارد تاکید می‌کند که بر اساس تمام تحقیقات انجام شده در صندوق بین‌المللی پول، شواهد نشان می‌دهد که رشد نابرابر هرگز نمی‌تواند پایدار باشد. او همچنین در سخنرانی خود به نقل از فرانکلین روزولت گفت: «آزمون پیشرفت ما این نیست که به آنهایی که دارا هستند بیشتر اضافه کنیم بلکه ما باید برای آنهایی‌که ندار هستند حداقل‌ها را فراهم سازیم».
او در پایان سخنرانی خود پیامی را خطاب به رهبران جهان ایراد کرد: «مشکلی نیست اگر برخی از آنها به سخنرانی افتتاحیه من در سال ۲۰۱۳ گوش نکنند. اما وقتی آنها از سوی رای‌دهندگان پاسخ گرفتند آن موقع مجبور خواهند شد به این موضوع فکر کنند».
برای کارلو پادون وزیر اقتصاد ایتالیا اما این موضوع که جهانی شدن باید روندی تندتر یا کندتر باشد مطرح نیست. او از زاویه دیگری به موضوع نگاه می‌کند و بر این باور است در حالی که برخی از کشورها به سمت سیاست‌های حمایت از تولیدت داخلی (پروتکسیونیسم) می‌روند برخی دیگر از کشورها راه آشفتگی بازار را در پیش گرفته‌اند: «من فکر نمی‌کنم که ما روند جهانی شدن را پشت سر می‌گذاریم. ما وارد یک مرحله جدید از روابط اقتصادی جهانی شده‌ایم که در آن سیاست‌های ملی کشورهاست که مشخص می‌کند جهانی شدن چگونه پیش برود».
*سخنرانی شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین در مجمع جهانی اقتصاد (به زبان انگلیسی):
*بخشی از سخنرانی کریستین لاگارد، رئیس صندوق بین‌المللی پول در سال ۲۰۱۳ (به زبان انگلیسی):
* منبع: مجمع جهانی اقتصاد
* ترجمه: کامیار بهرنگ
