نوع تغذیه، افزایش و گاهی کمبود برخی ویتامین‌ها و همچنین پروتئین‌ها نقش بسیار مهمی در سلامتی انسان دارند.
برای داشتن بدنی سالم و اندامی ورزیده باید برنامه غذایی را بر اساس روشی مناسب و مفید پیش برد. برخی عادات زیان‌بار مانند کشیدن سیگار و یا برخی بیماری‌ها، تغییراتی در کیفیت جذب و دفع مواد مختلف توسط بدن به همراه می‌آورد. دکتر محمد نیازی متخصص تغذیه به برخی پرسش‌ها در این زمینه پاسخ می‌دهد.
پرسش:
آیا مصرف سیگار می‌تواند باعث کمبودهای تغذیه‌ای شود؟
پاسخ:
نیکوتینی که در سیگار وجود دارد، واکنش اکسیداتیو بسیار بالایی در بدن ایجاد می‌کند. به‌گونه‌ای که ویتامینC بدن را به شدت کاهش و ویتامینE را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. همچنین ممکن است بسیاری از ویتامین‌ها به دلیل این واکنش اکسیداتیو در بدن از بین بروند و کارشان را خوب انجام ندهند، اما حداقل کمبودی که صددرصد در افراد سیگاری وجود دارد، کمبود شدید ویتامینC است. به همین دلیل توصیه می‌شود افراد سیگاری به ازای هر پاکت سیگار حدود ۱۶ میلی‌گرم ویتامینC بیشتری مصرف کنند. این موضوع نشان می‌دهد کشیدن سیگار می‌تواند بدن را با چه کمبودهای مهمی روبرو کند و افراد سیگاری باید میوه و سبزی زیاد استفاده کنند و اگر به بیماری خاصی مبتلا نیستند زیرنظر پزشک حتما مکمل‌های ویتامین E و C را دریافت کنند.
پرسش:
خانمی ۲۹ ساله با قد ۱۶۳ سانتی‌متر و وزن حدود ۶۰ کیلوگرم هستم. مشکل‌ام این است که وزن‌ام همیشه ثابت است و بالا نمی‌رود. آزمایش تیرویید انجام دادم اما مشکلی نداشتم. اشتهای خوبی دارم و معمولا یکی- دو ساعت بعد از غذا خوردن احسا‌س گرسنگی می‌کنم. به‌خصوص نیمه‌های شب بسیار گرسنه می‌شوم و صبح خیلی زود از شدت گرسنگی معده‌‌ام درد می‌گیرد و حالت تهوع دارم. میوه و غذا را به‌طور کامل می‌خورم. به پزشک مراجعه کردم، گفتند بدن‌ام نمی‌تواند خوب ویتامین‌ها را جذب کند. مشکل و چاره چیست؟
پاسخ:
وزن‌تان با توجه به قدتان ایده‌آل است بنابراین دنبال اضافه کردن وزن‌تان نباشید. افراد با اشتهای خوب، ۲ حالت دارند، یا می‌توانند غذا بخورند یا نمی‌توانند. اگر فردی اشتها داشته باشد ولی نتواند غذا بخورد باید حتما به پزشک یا متخصص تغذیه مراجعه کند تا دلیل این مشکل تشخیص داده شده و درمان شود. افراد سالمی که با وجود اشتهای خوب و میزان کافی مواد غذایی همچنان لاغرند و وزن اضافه نمی‌کنند، می‌توانند با نظر پزشک یا متخصص تغذیه از مکمل‌های نشاسته‌ای- پروتئینی که در داروخانه‌ها به فروش می‌رسند، استفاده کنند تا به‌تدریج وزن بگیرند اما با توجه به اینکه وزن‌تان مناسب و ایده‌آل است، اضافه کردن آن به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.
پرسش:
آیا خوردن آب ولرم در هنگام صبح برای سلامتی ضرر دارد؟
پاسخ:
همان‌طور که نوشیدن مقدار کافی آب ضروری است، نوشیدن بیش از اندازه آن کار درستی نیست. آب اضافی بدن معمولا از راه ادرار دفع می‌شود و ادرار باید به یک غلظت مشخصی برسد تا دفع شود. به عبارت دیگر، آب اضافی بدن برای دفع، املاح و مواد زائد و اضافی بدن را با خودش همراه می‌کند تا بتواند دفع شود. وقتی کسی در نوشیدن آب بیش از حد افراط می‌کند، آب اضافی هنگام دفع، املاحی مانند پتاسیم، سدیم، منیزیم و… را نیز از بدن می‌گیرد تا غلظت‌اش به حدی برسد که بتواند از سد گلومرول‌های کلیوی عبور کند. در نتیجه تعادل املاح و الکترولیت‌ها در بدن به هم می‌ریزد. البته اگر این کار فقط ۱ بار در طول روز انجام شود، ممکن است تعادل الکترولیتی را چندان تغییر ندهد اما تکرار این کار در طول روز می‌تواند برای سلامت ما مضر باشد. ما حتی عنوانی به اسم مسمومیت با آب داریم که مصرف زیاد آب می‌تواند باعث ایجاد آن شود. یادتان باشد میزان مصرف آب به نوع فعالیتی که هر فرد در طول روز انجام می‌دهد، محیطی که در آن زندگی می‌کند و میزان تعریق وی بستگی دارد. به عنوان مثال یک فرد عادی که در محیط معتدلی زندگی می‌کند و میزان فعالیت و تعریق‌اش بالا نیست باید روزی دو و نیم لیتر مایعات مصرف کند در حالی که یک ورزشکار به علت فعالیت و تعریق زیاد یا افرادی که در مناطق بسیار گرم زندگی می‌کنند، لازم است مقدار بسیار بیشتری آب مصرف کنند تا حجم مایعات و الکترولیت بدن‌شان به هم نریزد.
پرسش:
آیا مصرف آب لیموترش همراه با آب ولرم خصوصا پیش از صبحانه برای کاهش وزن مفید است؟
پاسخ:
خیر. خیلی کمک‌کننده نیست ولی بعضی از ترکیبات مواد غذایی مانند کافئین که در چای و قهوه یافت می‌شود یا مکمل‌های آن و برخی از ویتامین‌های گروه B می‌توانند متابولیسم بدن را بالا ببرند و باعث افزایش سوخت و ساز بدن شوند و در کاهش وزن تاثیر داشته باشند. البته آبلیمو هم حاوی ویتامین‌های گروه B است ولی تاثیر آن به میزان مصرف‌اش بستگی دارد زیرا مصرف زیاد آبلیمو، آن هم صبح ناشتا می‌تواند معده و دستگاه گوارش را تحریک کند و اگر فردی مستعد التهاب معده باشد یا گاستریت داشته باشد دچار مشکل خواهد شد. مهم‌ترین اصل در کنترل وزن، کنترل در خوردن، داشتن رژیم غذایی مناسب و متعادل، و کاهش وزن همراه با فعالیت بدنی است.
