علی شریفیان – زمانی که دونالد ترامپ رسما کارش را به عنوان رئیس جمهوری ایالات متحده آغاز کرد، اعلام شد جاستین ترودو نخست وزیر کانادا همراه با یک هئیت بلند پایه به واشنگتن میرود تا رو در رو با ترامپ در باره روابط دو کشور به مذاکره بنشیند.
با توجه به شخصیت دونالد ترامپ و آنچه پیرامون او در رسانهها منتشر میشود، این ملاقات یکی از مهمترین دیدارهای ترودو است.
آمریکا و کانادا ۸۸۹۱ کیلومتر مرز مشترک دارند و حدود ۶۶ درصد کاناداییها در شهرهای تورنتو، ونکوور و مونترال زندگی میکنند که کمتر از ۱۰۰ کیلومتر با مرز آمریکا فاصله دارند. آمریکا حدود ۹ میلیون ۸۳۰ هزار کیلومتر مربع و کانادا کمی بیشتر ۹ میلیون و ۸۵۰ هزارکیلومتر مربع وسعت دارد. جمعیت کانادا ازمرز ۳۵ میلیون نفر گذشت و آمریکا ۱۰ برابر کانادا جمعیت دارد. به لحاظ فرهنگی، زبان و پیشینه تاریخی، دو کشور وجوه مشترک زیادی دارند و به طور طبیعی متحد یکدیگرند. این دو کشور پس از آخرین حمله نیروهای آمریکا به خاک این کشور پیش از تشکیل دولت فدرال کانادا به سال ۱۸۱۲ که عمدتا جنگی علیه استعمار بریتانیا بود، هیچگاه مناقشات مرزی نداشتهاند و بر عکس و به ویژه از جنگ دوم جهانی بدین سو در قالب پیمانهای مختلف نظامی مثل ناتو NATO (پیمان نظامی آتلانتیک شمالی) و NORAD «فرماندهی دفاع هوافضای آمریکای شمالی»North American Aerospace Defense Command، متحدان نظامی بسیار نزدیک یکدیگر بوده و هستند.
در زمینه اقتصادی حجم تبادلات تجارتی دو کشور به حدود ۷۰۰ میلیارد دلار در سال میرسد و کانادا یکی از مهمترین شرکای تجاری آمریکاست. تنها حجم مبادلات تجاری که از طریق پل «آمباداسور» بین ویندزور انتاریو و دیترویت آمریکا انجام میگیرد، از حجم مبادلات تجاری آمریکا و ژاپن بیشتر است. پیوند و منافع مشترک دو کشور به گونهای است که هر نوع تغییر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آنها بر دیگری تاثیرمیگذارد. علاوه بر تجارت، در زمینههای دیگر مانند علوم و اکتشافات، سیاستهای مربوط به محیط زیست، سیاست خارجی و بسیاری امور دیگر هم این دو کشور همکاریهایی نزدیک دارند.
با وجود همه این وجوه مشترک به ویژه در زمینه سیاست خارجی و ساختار اجتماعی، کانادا همیشه هویت و استقلال خود را حفظ و دنبال کرده است. نمونههای مشهوری در این زمینه میتوان مثال زد. در جنگ ویتنام کانادا شرکت نداشت. در جریان حمله جرج بوش در سال ۲۰۰۳ به عراق ، این کشور از همراهی با آمریکا خودداری کرد. جاستین ترودو پس از پیروزی حزباش در انتخابات فدرال ۲۰۱۵، جنگندههای کانادا را از عراق فراخواند و نقش کانادا در مبارزه با داعش را به امدادرسانیهای انساندوستانه و آموزش نظامی نیروهای پیشمرگ کرد تغییر داد. ترودو در جریان مبارزات انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا بر اساس آنچه معمول است هیچ اظهار نظر و یا دخالت مستقیم و یا مخالفتی با ترامپ نشان نداد اما به شکلهای غیر مستقیم تفاوتهای کانادا و مخالفتهای خود را با شعارهای ترامپ مطرح کرد و از زمانی هم که ترامپ زمام امور را به دست گرفته مواضعی در مقابل دستورات اجرایی او گرفته که ریشه در تفاوتهای کانادا و آمریکا و به ویژه با دولت ترامپ، به عنوان نمونه در زمینه مهاجرت و پذیرش پناهجویان، دارد.
زمانی که ترامپ با صدور فرمان جنجالیاش اعلام کرد از ورود شهروندان هفت کشور مسلماننشین به خاک آمریکا به مدت ۹۰ روز جلوگیری بشود، ترودو از طریق توییتر پیام داد که کانادا همه پناهجویانی را که به دلیل تهدیداتی مانند مجازات مرگ و پیگرد عقاید مذهبی و سیاسی از کشورهای خود گریختهاند با آغوش باز میپذیرد.
۸۶ درصد آمریکاییها کانادا را نزدیکترین دوست و متحد کشورشان میدانند و ۶۴ درصد کاناداییها همین نظر را در باره همسایه جنوبی خود دارند. روابط این دو کشور صرف نظر از اینکه چه کسانی در اتاوا یا واشنگتن قدرت را در دست داشته باشند امری دیرپا و ناگزیر است . این بار اما ریاست جمهوری دونالد ترامپ روشن کرده استمرار این رابطه به آسانی هیچ دورهای در تاریخ روابط دو کشور نیست. به گزارش یک بنگاه سنجش افکار عمومی ۵۴ درصد کاناداییها از شیوه برخورد ترودو با ترامپ اظهار خرسندی کردهاند. ۴۳ درصد هم به طور نسبی با اقدامات ترودو در این زمینه با توجه به شخصیت ترامپ ناخرسند نیستند و تنها خواستار این هستند که ترودو در مطرح کردن «ارزشهای کانادایی » در رابطه با ترامپ جدیت به خرج دهد. از میان سیاستمداران، ناتان گولن منتقد سیاستهای خارجی حزب دموکراتیک نو، یکی از سه حزب اصلی فدرال کانادا، خواستار شدت عمل و موضع تهاجمی و نه تدافعی ترودو در ملاقات و برخورد با ترامپ شده است. جری ریتز نماینده محافظهکار مجلس، عضو حزبی که اپوزیسیون رسمی دولت لیبرال است اما میگوید: « نخست وزیر به جای مقابله و مجادله با ترامپ و مطرح کردن اختلاف نظرها باید به تشابهات، اشتراک منافع و زمینههای مشترک در این ملاقات بپردازد.»
جاستین ترودو بی مقدمه عازم واشنگتن نمیشود. نخست وزیر کانادا پیش از سفر خود سه وزیرش را در همین مدت کوتاه به آمریکا فرستاده تا زمینه موفقیت این مذاکرات را فراهم آورند. کریستیا فریلند وزیر امور خارجه، هارجیت ساجان وزیر دفاع و بیل مورونوو وزیر دارایی کابینه ترودو سفرهایی به واشنگتن داشته و با همتاهای آمریکایی خود ملاقات و گفتگو داشتهاند. به گفتهی ناظران سیاسی دو کشور، نتایج این ملاقاتها مثبت ارزیابی شده است. علاوه بر این سه وزیر، برایان مالرونی نخست وزیر پیشین کانادا که مبتکر NAFTA « توافقنامه تجارت آزاد آمریکای شمالی» بین کانادا و مکزیک و آمریکا در زمان دولت دونالد ریگان در سال ۱۹۸۴ است هم سفر مهمی به آمریکا داشته است. این توافقنامه یکی از پیمانهای تجاری است که ترامپ به شدت با آن مخالف است و زمانی خواستار لغو کامل آن بود و اکنون خواستار تجدید نظر و بازنگری آن است.
نکتهای که باید به آن اشاره کرد اینکه این ملاقات به لحاظ وجوه شخصی ملاقات دو سیاستمدار نیز ظریف و حساس است. چند ماه پیش در یک نظرسنجی که به وسیله یک موسسه بینالمللی صورت گرفت، ترودو با اختلاف نسبتا زیاد با نفر دوم، محبوبترین سیاستمدار امروز جهان شناخته شد. با توجه به آنچه تا کنون ترامپ از خود به نمایش گذاشته است، به یقین درملاقات با محبوبترین سیاسمتدار جهان برای او مهم است که در مذاکرات «پیروزمند» جلوه کند. از یک سو سفر رئیس جمهوری مکزیک به آمریکا و ملاقاتاش با ترامپ لغو شد زیرا انریکه پنا نیتو در یک گفتگوی تلفنی با ترامپ با ساختن دیوار مرزی بین دو کشور و پرداخت هزینه آن به وسیله مکزیک مخالفت کرد و یا گفتگوی تلفنی ترامپ با مالکوم تورنبول، نخست وزیر استرالیا، که از متحدین نزدیک آمریکاست، بعد از ۲۵ دقیقه به تشنج کشیده و از طرف ترامپ قطع شد؛ از سوی دیگر در همین روزها ترامپ ملاقات و گفتگوهای بسیار دوستانهای با رهبران دو کشور قدرتمند چین و ژاپن داشت.
به هر حال سفر ترودو به آمریکا و ملاقاتاش با ترامپ برای هر دو کشور اهمیت دارد. مارک گارنو اولین فضانورد کانادایی، وزیر حمل و نقل دولت فدرال و عضو «کمیته روابط آمریکا و کانادا» در باره این سفر گفته است: «ترودو در این ملاقات منافع مشترک دو کشور را مطرح خواهد کرد و به تفاوتهای ما نخواهد پرداخت.»