ماهیت کار در فضای اقتصاد گیگ (gig economy) که در آن کارگران باید از خودشان حمایت کنند و تمام ریسک‌های کاری را بر عهده بگیرند، برخی از نیازهای اساسی انسانی ما را تضعیف می‌کند و می‌تواند به مقدار قابل توجهی استرس روانی نیز ایجاد کند.
معمولا مردم از طریق کار است که ارزش‌های خود را برای جامعه، دوستان و خانواده تعریف می‌کنند. در حقیقت وقتی این سوال مطرح می‌شود «اگر به اندازه کافی پول برای یک زندگی راحت داشته باشید آیا همچنان می‌خواهید کار کنید؟» کمتر کسی است که به آن پاسخ منفی بدهد. مطالعات نشان داده که بسیاری از انسان‌ها به کار کردن و اشتغال، علاوه بر تأمین نیاز مادی، تمایل دارند و خود را بیشتر با آن تعریف می‌کنند.
کار کردن نقش مهمی در زندگی ما دارد و این تعجب آور نخواهد بود که استرس ناشی از یک کار ناپایدار و نامطمئن تاثیر بسیار بزرگی روی زندگی ما خواهد داشت.
البته این خیلی معمول نیست که مردم احساس ناامنی نسبت به کار خود در دوره‌های گوناگون داشته باشند. این ناامنی از نگرانی نسبت به آینده‌ی کاری و طبیعت کار یا ترکیبی از هر دو اینهاست. عدم امنیت شغلی باعث فرسودگی عاطفی، افسردگی، اضطراب و حتی بیماری‌های قلبی می‌شود. اما کار کردن در محیط اقتصادی گیگ می‌تواند این ناامنی را به بخش مهمی از طبیعت کار تبدیل کند.
بر اساس سلسله مراتب‌های شناخته شده باید نیازهای فیزیولوژیک، ایمنی و امنیتی انسان تامین شود. احساس امنیت در اینجا به معنی مطمئن بودند از داشتن شغل، خانه و امکانات مالی کافی است. اگر این نیازها تامین شود ما می‌توانیم انگیزه لازم جهت تلاش برای دیگر نیازهای خود مانند احساس تعلق، اعتماد به نفس و در برخی موارد حتی خودشکوفایی تمرکز کنیم و مواردی را در خود پرورش دهیم که در آنها استعداد داریم.
در اقتصاد گیگ اما انگیزه پاسخگویی به نیازهای ایمنی تحت فشار قرار می‌گیرد. این شرایط می‌تواند به خارج شدن از محیط خانوادگی و دوستان، درگیر شدن با احساسات خود و حتی متوقف کردن چیزهایی منجر شود که شما از آنها لذت می‌برید. آیا تمام اینها نشانه‌هایی از افسردگی نیستند؟ دقیقا همین طور است.
نبود امنیت شغلی در این مدل کارها برای تمام کارکنان یکسان نیست. شرایط مختلف زندگی می‌تواند مخاطره‌های درگیری افراد را در طول زمان تغییر دهد. این بسیار مهم است که آیا تفاوت بین کسانی که به کار کردن تحت یک قرارداد تمایل دارند با کسانی که شغل‌های بدون قرارداد را دوست دارند، یک انتخاب داوطلبانه است یا نه.
آنهایی‌که در محیط اقتصادی گیگ کار می‌کنند می‌توانند بر اساس سن و سال خود با تجربه‌های متفاوتی روبرو شوند. اینکه شما چه میزان پول را برای سن بازنشستگی خود کنار بگذارید یا برای آن سرمایه‌گذاری کنید کاملا به این بستگی دارد که ۲۰ ساله هستید یا ۵۰ ساله.
مثال دیگری که می‌توان طرح کرد، درباره آنهایی است که تصمیم می‌گیرند آخر هفته‌ها به عنوان راننده برای شرکت اوبر کار کنند تا درآمد بیشتری اضافه بر حقوق ثابت خود داشته باشند. آنها تجربه بسیار متفاوتی نسبت به کسانی خواهند داشت که به طور ثابت برای اوبر کار می‌کنند تا اجاره‌ی خانه‌ی خود را تامین کنند.
این تفاوت نشان می‌دهد که حس ناامنی در محیط کار اقتصاد گیگ یا نداشتن قرارداد تاثیرات منفی مشابهی به روی سلامتی روان افراد ندارد. اگر شما با انتخاب خود وارد این مدل از کار شده‌اید یا از آن برای داشتن درآمد بیشتر استفاده می‌کنید، این ناامنی و نداشتن قرارداد نمی‌تواند برای شما مشکلی به وجود بیاورد.
شخصیت افراد نیز می‌تواند در این میان نقش بازی کند. اگر شما شخصیتی خطرپذیر و ماجراجو هستید احتمال دارد با این نوع اشتغال حتی احساس راحتی کنید و بدتان نیاید که مدتی طولانی بیکار باشید یا با قراردادهای کوتاه‌مدت برای خود تنوع به وجود بیاورید. اما برای برخی این ریسک‌ها و عدم امنیت شغلی می‌تواند بسیار پر تنش بوده و حتی موجب تشدید روحیه منفی در آنها و بروز اضطراب و افسردگی شود.
برخی افراد به راحتی می‌توانند به صورت فریلانس (کارمزد) کار کنند. آنها به مشاغل، بلندپروازانه و با اعتماد به نفس نگاه می‌کنند که از کار کردن همزمان روی چند پروژه لذت می‌برند. کار کردن در اقتصاد گیگ ممکن است برای افراد خلاق و مستقل راحت‌تر از آن باشد که تلاش کنند در یک ساختار سازمان‌یافته و منظم قرار گیرند.
اگر شما به صورت فریلانس یا «هوم آفیس» و از خانه کار می‌کنید باید سلامت ذهنی خود را حفظ کنید. در اینجا چند راه برای رسیدن به همین منظور را معرفی می‌کنیم.
گرفتن حمایت عاطفی و اجتماعی از نزدیکان به ویژه کسانی‌که موقعیت مشابهی دارند بسیار ارزشمند و مفید است.
فریلانس‌ها می‌توانند حمایت اجتماعی را از افرادی که آنها نیز در فضای آنلاین حضور دارند تامین کنند. مبادله‌ی راه‌های رفع مشکلات مربوط به کار و راه‌های مدیریت استرس می‌تواند چشم‌انداز تازه‌ای برای شما به همراه داشته باشد.
تمرکز روی مناسب‌ترین موقعیت عملا موجود کمک‌کننده است.
توجه به این نکته بیشتر از زاویه تقویت مثبت‌اندیشی است. موقعیت عملی و موجود کار خود را به طور سازنده و واقع‌بینانه مورد ارزیابی قرار دهید. برای مثال به جای آنکه به فرصت‌های از دست رفته یا موقعیت‌های سوخته فکر کنید، به فرصت‌ها و موقعیت‌های جدید برای کسب و کاری با تضمین بیشتر و درآمد با ثبات‌تر بیاندیشید.
به دنبال یک راهنمای دلسوز و واقع‌بین باشید.
پیدا کردن یک راهنما در چرخه‌ی اقتصاد گیگ بسیار مشکل است اما یک راهنمای خوب می‌تواند به شما کمک کند تا راه‌های باقی‌ماندن در این کار را نشان داده و شما را به یک مسیر درست هدایت کند. این راهنمایی می‌تواند برای موفقیت‌های حرفه‌ای و از همه مهم‌تر کاهش فشارهای روحی و روانی بسیار ارزشمند باشد.
رابطه‌ی خوبی با کار خود برقرار کنید.
تجربه ثابت کرده است که برقراری رابطه خوب میان کار و کسی که به آن کار اشتغال دارد می‌تواند به موفقیت کارفرما و کارکنان، هر دو، منجر شود. این اصل در مناسبات اقتصاد گیگ نیز صادق است.
احتمال تغییر شغل و نوع کار امری است کاملا قابل پیش‌بینی. یک فرد هنگامی که در کاری مناسب با توانایی‌های خود مشغول است، این شانس را هم دارد که توانایی‌ها و مهارت‌های خود را مطابق با تقاضای بازار، عرضه کرده و موقعیت پایدار شغلی برای خود ایجاد کند.
* منبع: مجمع جهانی اقتصاد
* ترجمه: کامیار بهرنگ
