برزو فارسی – کنفرانس امنیتی مونیخ یکی از معتبرترین گردهمایی‌های سیاستمداران و مقامات ارشد نظامی-امنیتی دنیاست که از سال ۱۹۶۲ میلادی در آلمان در هتل «بایریشر هوف» شهر مونیخ برگزار می‌شود، پنجاه و سومین دورهی این کنفرانس که روز جمعه ۱۷ فوریه (۲۹ بهمن) آغاز شد، برای جمهوری اسلامی تفاوت عمدهای با گذشته داشت.
سال گذشته ایران زیر سایه توافق اتمی با کشورهای ۱+۵ و زیر سایه‌ی حمایت‌های باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا و جان‌کری، وزیر خارجهی دولت او و همین‌طور با چراغ سبز فرانک والتر اشتاین مایر، وزیر خارجه آلمان و هلگا اشمیت، معاون مسئول سیاست خارجی اروپا میزبان نشست مقدماتی اجلاس پنجاه و دوم باشد.
گرچه نمایندهای از آمریکا در نشست تهران حاضر نشد، اما حضور وزرای خارجه آلمان، لبنان، عمان، رئیس مجلس عراق، نخست وزیر اقلیم کردستان، معاون نخست وزیر عراق، هلگا اشمیت، معاون مسئول سیاست خارجی اروپا و جانشین ویژه دبیرکل سازمان ملل متحد در امور سوریه هم برای رژیم جمهوری اسلامی وجهی بین‌المللی به همراه داشت و هم توانست فرصت بیشتری در اختیار نظام قراردهد تا در رقابت‌های منطقه‌ای دست بالاتری نسبت به کشورهای عرب جنوب خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی پیدا کند و بتواند در مورد سوریه تا حدودی استراتژی خود را که حضور نظامی مستقیم در خاک این کشور است توجیه کند.
جمهوری اسلامی با همین پشتوانه سال گذشته در نشست مونیخ حاضر شد وزرا و نماینگان کشورهای اروپایی و همین‌طور مقامات سیاسی آمریکا تمرکز زیادی روی توافق اتمی و موفقیت‌های ناشی از آن داشتند، که کام جمهوری اسلامی را شیرین کرد.
امسال با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا و تغییر مواضع کاخ سفید و جهتگیریهای تند علیه جمهوری اسلامی و برجام، کاملاً وضعیت تغییر کرده است.
اولین و شاید مهم‌ترین تغییر برای ایران این بود که نمایندهی آمریکا در کنفرانس مونیخ که سال گذشته وزیر خارجه ایالات متحده بود، امسال مایک پنس، معاون دونالد ترامپ در این کنفرانس شرکت داشت که از زمان آغاز به کار در دولت ترامپ بارها مخالف خود با سیاست‌های جمهوری اسلامی را در سخنرانی‌هایش نشان داده است.
این مقام سیاسی آمریکا در مونیخ نیز بار دیگر جمهوری اسلامی را در کنار کرهشمالی تهدید جدی امنیتی خواند و تاکید کرد: «ایران به عنوان اصلی‌ترین کشور حامی تروریسم همچنان به بی‌ثباتیِ خاورمیانه ادامه می‌دهد و رفع تحریم‌های اتمی کمک کرده که منابع بیشتری برای این کار در اختیار داشته باشد». پنس برای چندمین بار تاکید کرد که دولت آمریکا هرگز اجازه نمی‌دهد ایران به سلاح اتمی دست یابد.
همین موضع‌گیری آمریکا دست عربستان و اسرائیل را باز گذاشت تا وزاری خارجه آنها نیز سخنرانی‌های تندی علیه سیاست‌های جمهوری اسلامی داشته باشند.
عادل‌الجبیر، وزیر خارجهی عربستان با بیان اینکه ما نمی‌توانیم اقدامات ایران در منطقه را نادیده بگیریم، گفت: «آنها [ایران] خواستار صدور انقلاب هستند، چگونه ما می‌توانیم با ملتی که هدف‌اش نابودی ما است، ارتباط داشته باشیم؟» او در ادامهی سخنان‌اش پرسید: «چرا ایران تنها کشوری است که تا کنون هدف حمله داعش و یا القاعده قرار نگرفته است؟».
لغو نشست مشترک ظریف و لیبرمن
اما پر حاشیه‌ترین بخش کنفرانس مونیخ پنلِ «بحران‌های قدیمی، خاورمیانه‌ی جدید» بود که طبق برنامه اولیه قرار بود، آویگدور لیبرمن وزیر دفاع اسرائیل، عادل الجبیر و مولود چاووش‌اوغلو و محمدجواد ظریف وزرای حارجهی عربستان، ترکیه و ایران به طور مشترک برگزار کنند و مجری آن لیسه دوسیت، رئیس ارتباطات بین‌المللی شبکه بی‌بی‌سی بود.
وزیر دفاع اسرائیل به شدت مشتاق برگزاری این پنل مشترک بود و حتی اعلام کرد که امیدوار است ظریف در سالن بماند و «نظرات صریح وی درباره‌ی رژیم آیت‌الله‌ها در تهران را بشنود».
لیبرمن روز جمعه، در اولین دیدار خود در حاشیه‌ی کنفرانس مونیخ با جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا به وی گفت اسرائیل «با سه مشکل اصلی روبرو است: ایران، ایران، و ایران».
در نهایت آویگدور لیبرمن به آرزوی خود نرسید و به طور مجزا در سخنانی گفت، هدف نهایی جمهوری اسلامی تضعیف ثبات در کشورهای خاورمیانه بخصوص عربستان است و باید در مقابل ایران ایستاد.
در این بین مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجهی ترکیه نیز فضای انتقاد علیه ایران را مناسب دید و در سخنانی مدعی شد: «ایران تلاش می‌کند تا سوریه و عراق را به دو کشور شیعه تبدیل کند که این بسیار خطرناک است».
دیدگاه‌های مشترک آمریکا، اسرائیل، عربستان و تا حدودی ترکیه علیه ایران حکایت از آن دارد که روزهای سختی در انتظار حاکمان تهران خواهد بود و قابل پیشبینی است که بر هم خوردن معادلات به زیان ایران در مذاکرات سوریه، اولین اثر ملموس این کنفرانس باشد. شاید بدترین خبر برای جمهوری اسلامی این باشد که طرف‌های دیگر نشست قزقیزستان یعنی روسیه و ترکیه به جای تمرکز روی توافق صورت گرفته در «آستانه»، به سمت فرمول‌های مذاکرات ژنو خیز بردارند و این کاملا به ضرر ایران خواهد بود، چون دست ایران در ژنو کوتاه است. موضوعی که بی‌ارتباط با تغییر لحن بشار اسد در قبال آمریکا و ابراز امیدواری او نسبت به سیاست‌های ترامپ در سوریه نیست.
نگرانی‌های جمهوری اسلامی در مورد آینده سوریه در این جملهی ظریف در سخنرانی‌اش در کنفرانس مونیخ خلاصه می‌شود: «خانم‌ها و آقایان، تاکید می‌کنم که درگیری در عراق، سوریه، یمن و بحرین راه حل نظامی ندارد. هر کدام از آنها نیاز به راه حلی سیاسی دارد که در آن هیچ کنشگر اصیلی از فرایند حذف نشده یا در انتها به حاشیه رانده نشود».
