رضا تقیزاده – در فاصله کوتاهی پس از برگزاری کنفرانس امنیتی مونیخ که طی آن وزرای خارجه ترکیه، عربستان و وزیر دفاع اسرائیل، ایران را «تهدید علیه امنیت منطقه» معرفی کردند، علی خامنهای در مراسم گشایش «ششمین کنفرانس انتفاضه»، مسئله فلسطین را «اولویت شماره یک جهان اسلام» خواند و ضمن رد گزینه صلح، بر ضرورت «ادامه مبارزه تا محو اسرائیل» تاکید نمود.
ایران فاقد مرز مشترک با اسرائیل، لبنان، سوریه و هر یک از دو بخش فلسطینینشین ساحل غربی رود اردن و نوار غزه است.
مطابق گزارشهایی که رسانههای رسمیایران تائید کردهاند (از جمله دو خبرگزاری تسنیم و فارس) ایران حزبالله لبنان را با موشکهای بالستیک فاتح۱۱۰ با بُرد ۲۵۰ کیلومتر مجهز ساخته است.
به دنبال تهدیدهای حسن نصرالله دبیر کل حزبالله لبنان مبنی حمله موشکی علیه تاسیسات اتمیاسرائیل در دیمونا، خبرگزاری تسنیم نیز همزمان با برگزاری کنفرانس حمایت از انتفاضه در تهران، با اختصاص گزارشی در مورد قابلیتهای موشک فاتح۱۱۰، موضوع حمله به تاسیسات اتمیاسرائیل و نابودی آن را تکرار کرد.
موشکهای فاتح با استفاده از سوخت جامد که سرعت کاربرد آن را افزایش میدهد، تا کنون در چهار مدل با بردهای متفاوت تولید شدهاند.
به منظور مقابله با تهدیدهای موشکی ایران و حزبالله لبنان و احتمالا حماس در آینده، اسرائیل علاوه بر استفاده از سامانههای آمریکایی پاتریوت، به ایجاد یک شبکه دفاع موشکی موسوم به گنبد آهنین در سه لایه متفاوت مبادرت کرده و مدعی است که قابلیت دفاعی سامانه یاد شده ۹۹ در صد است.
علی خامنهای طی سخنان روز دوشنبه در تهران گلایه کرد که طی جنگ ۳۳ روزه سال ۲۰۰۶ بین اسرائیل و حزبالله لبنان، امکان کمکرسانی به حزبالله وجود نداشت.
اسرائیل مدعی است که جمهوری اسلامی در تلاش ایجاد یک محور شیعی از عراق تا سوریه و متصل ساختن آن به جنوب لبنان است. تشکیل این محور امکان ارسال محمولههای نظامی در هر اندازه را (از جمله سلاحهای موشکی) از خاک ایران به جنوب لبنان ممکن میسازد.
مفهوم ساده تلاش جمهوری اسلامی برای تجهیز حزبالله و یا تقویت حماس، استقبال از خطر برخورد نظامی مستقیم اسرائیل با ایران است.
ارزش مناسبات با لبنان و سوریه
واردات ثبت شده ایران از لبنان در سال ۱۳۹۳ تنها یک میلیون دلار و صادرات ایران به آن کشور حدود ۲۳ میلیون دلار بوده!
همزمان با تشدید جنگ داخلی سوریه در سال ۱۳۹۰، صادرات رسمیغیر نفتی ایران به آن کشور رو به کاهش گذاشته و از ۳۷۱ میلیون دلار در سال ۱۳۸۸ به تنها ۱۰۰ میلیون دلار در سال ۱۹۹۳ رسید.
آمار هفت ماهه تجارت خارجی ایران و سوریه در ۱۳۹۴ نشان میدهد این شاخص به ۴۶ میلیون دلار کاهش یافته است. میزان واردات ایران از سوریه نیز از ۱۹ میلیون دلار در سال ۱۳۸۸ به ۱۰ میلیون دلار در سال ۱۳۹۳ رسیده و در سالهای اخیر مانند صادرات ایران به سوریه روندی رو به کاهش داشته است.
در حالی که سهم صادرات ایران به سوریه در اندازههای محدود باقی مانده و حجم تجارت خارجی ثبت شده ایران با سوریه کاهش یافته، جمهوری اسلامی بیش از ۱۵ میلیارد دلار (سه برابر ارزش تجارت خارجی ایران و کشور همسایه ترکیه) صرف کمکهای نقدی و غیر نقدی برای حفظ دولت اسد در دمشق و ادامه حضور نظامی در آن کشور کرده است.
میزان کمکهای مالی ایران به حزبالله لبنان، جدا از هزینههای شرکت دادن شیعیان جنوب آن کشور در جنگ داخلی سوریه به نفع دولت اسد، سالانه تا ۳۰۰ میلیون دلار برآورد میشود.
جایگاه ترکیه
ایران با ترکیه دارای ۴۹۹ کیلومتر مرز مشترک خاکی است. ترکیه دروازه اصلی ورود ایران به اروپا محسوب میشود و یکی از سه بازار بزرگ صادراتی ایران و یکی از چهار شریک بزرگ تجارت خارجی ایران است.
ایران و ترکیه دارای اقتصادهای مکمل یکدیگرند با استعداد بالقوه برای تبدیل شدن به دو شریک راهبردی. هدف تعیین شده برای رشد تجارت خارجی بین دو کشور ۳۰ میلیارد دلار اعلام شده.
دو کشور همسایه سابقه عضویت در پیمان نظامی سنتو و پیمان همکاریهای اقتصادی برای توسعه را در کارنامه خود دارند (در سال ۱۹۸۵ میلادی پیمان همکاریهای اقتصادی «اکو» جانشین آن شد).
در یک چرخش زیانبار نسبت به مناسبات سنتی گذشته، ترکیه اینک در مقابل ایران قرار گرفته است به طوری که بعد از انتقادات تند دو هفته پیش اردوغان از حکومت تهران و متهم ساختن جمهوری اسلامی به «فرقهگرایی مذهبی و تسلططلبی»، کاووساوغلو وزیر خارجه آن کشور در اجلاس امنیتی مونیخ تاکید کرد: «استراتژی و نقش ایران در منطقه دارای طبیعت تشنجزا است.»
جواد ظریف در پاسخ به همتای ترک خود در همان اجلاس ترکیه را متهم به مبادرت به «اعمال غیر قانونی و غیر مشروع و حمایت از تروریسم (داعش) و افزایش خونریزی و توسعه تشنج و نا آرامیدر منطقه» ساخت.
در رابطه با امنیت داخلی و آرامش در مناطق مجاور با مرزهای مشترک، دو کشور ایران و ترکیه با فرصتها و تهدیدهای مشابه روبرو هستند و از این لحاظ حفظ مناسبات دوستی بین تهران و آنکارا یک ضرورت راهبردی به شمار میرود.
تشنج با اعراب
طول مرزهای آبی ایران با اعراب در خلیج فارس و دریای عمان، با احتساب مسیر جزایر ایران، ۱۸۰۰ کیلومتر است.
مرزهای آبی ایران و عربستان سعودی در خلیج فارس، بر اساس موافقتنامه رسمیسال ۱۹۶۸ دو کشور، با خط فرضی به طول ۱۳۸ میل دریایی (بیش از ۲۵۵ کیلومتر ) که از میان دو جزیره فارسی و العربیه عبور میکند، از هم جدا شدهاند.
خلیج فارس شاهرگ اقتصاد ایران و مسیر عبور بیش از ۴۰ میلیارد دلار صادرات سالانه نفت خام، و واردات دهها میلیارد دلار کالاهای مصرفی و مورد نیاز ایران است.
خلیج فارس محور ارتباط ایران با آفریقا، آسیای جنوبی و جنوب شرقی آسیا است و از نظر راهبردی مهمترین مسیر ارتباط بین قاره اروپا، آسیا و اقیانوسیه و همچنین مسیر ارتباط با اقیانوس اطلس، دریای مدیترانه، دریای سرخ و اقیانوس هند محسوب میشود.
ایران در آبهای مجاور با سه استان ساحلی خلیج فارس دارای دهها جزیره و هزاران گونه بی نظیر آبزیان است.
خلیج فارس از نظر نظامی دارای حساسیت فوقالعاده است. علاوه بر حضور قدرتهای فرامنطقهای درآن، کشورهای عرب منطقه نیز با صرف دهها میلیارد دلار هزینههای دفاعی سالانه، طی ۲۰ سال گذشته هر یک جداگانه به تجهیز نیرویهای مدرن و (به روی کاغذ) قدرتمندتر از نیروی هوایی کهنه و فاقد ظرفیت نظامی کنونی ایران مبادرت کردهاند.
سخنان اخیر عادل الجبیر وزیر خارجه عربستان سعودی علیه ایران طی کنفرانس امنیتی مونیخ بسیار فراتر از گلایه و انتقاد ساده از یک همسایه است.
در صورت نا امن شدن خلیج فارس، صادرات نفت و واردات کالا از این مسیر قطع و نفس اقتصاد ایران به شماره خواهد افتاد.
توسعه مناسبات دوستی با تمام کشورهای عرب همسایه در نوار جنوبی خلیج فارس، و نه تحریک و افزایش تنش با آنها، همسو با منافع راهبردی ایران و در خط امنیت ملی آن قرار دارد.
خامنهای و نیروهای قدس
دولت پیشین آمریکا طی یک خطای راهبردی انتظار داشت با رسیدن به یک توافق اتمی با جمهوری اسلامی، ایران در مسیر تعادل و توسعه تدریجی مناسبات دوستی با کشورهای منطقه قرار گیرد.
از زمان اجرایی شدن توافق اتمی و با استفاده از گشایش مالی ناشی از آن، سیاست خارجی جمهوری اسلامی تهاجمیتر از پیش شده و با روح توافق اتمی سازگار نیست.
به بهانه و یا انگیزه کمک حزبالله و افراطیون فلسطینی و پیشگیری از هر نوع سازش بین اعراب و اسرائیل، جمهوری اسلامی واکنشهای سیاسی و احتمالا نظامی اسرائیل را علیه ایران تحریک میکند.
علی خامنهای که در بهمنماه سال گذشته طی دیدار با خانواده کشتهشدگان ایرانی در جنگ داخلی سوریه مدعی شد «اگر مدافعان حرم مبارزه نمیکردند باید در کرمانشاه و همدان میجنگیدیم» آشکارا دروغ میگوید، چرا که در صورت ترک سیاستهای خصمانه جمهوری اسلامی در منطقه، که علاوه بر اسرائیل و عربستان، ترکیه نیز بر آن صحه میگذارد، هیچ کشوری مدعی تمامیت ارضی ایران و در تلاش اشغال و یا نابودی آن نیست.
در ادامه سیاستهای خصمانه خود با جهان خارج، در تمامیت آن مگر آنکه در «محور مقاومت» قرار داشته باشند، علی خامنهای تا آنجا پیشرفته است که به منظور تحریک دولت تازه آمریکا، در کنفرانسی که تنها و تنها به منظور تحریک اسرائیل سرهمبندی و به آن «حمایت از انتفاضه سوم» نام داده شده (بخوان حمایت از آغاز دور تازه جنگ با اسرائیل به جای نشستن بر سر میز مذاکره) ملکلم ایکس، یکی از رهبران افراطی مسلمان آمریکا را به درجه شهادت مفتخر میسازد، در حالی که او نه شیعه بود و نه سنی، و در جنگ علیه کفار کشته نشد و در جریان یکی از درگیریهای داخلی سیاهان مسلمان آمریکا بر سر قدرت به قتل رسید.
حضور نیروهای قدس سپاه در عراق، سوریه، لبنان و یمن، تجهیز ارتشهای کرایهای و تدارک جنگهای نیابتی فراتر از مرزهای ملی، که امروز همسایگان قدرتمند را نیز به واکنشهای خصمانه و تقابل وادار ساخته، مغایر با مصالح دنیایی و منافع ملی ایران و استقبال از خطری است که توجیه آن تنها با چشم داشتن به قیامت و توهّم ظهور منجی کبیر مقدور است.