سید حسین موسویان، دیپلمات پیشین جمهوری اسلامی گفته عواملی همچون ترور منتقدان و مخالفین خارج از کشور و کشف موشک در کشتی به مقصد آلمان، باعث فروریختن استراتژی نظام در بهبود روابط با غربیها در اواخر دهه شصت و اوایل دهه هفتاد خورشیدی شد.
با اتمام جنگ ایران و عراق، وزارت خارجه جمهوری اسلامی در اواخر دهه ۶۰ خورشیدی با طراحی علی خامنهای استراتژی «غرب منهای آمریکا» را در دستور کار خود قرار داد. گرچه طراح اولیه این ایده علی خامنهای بود، اما در کنار وی هاشمی رفسنجانی، به عنوان رئیس جمهور نظام نیز، به گفتهی موسویان، تلاش میکرد این طرح پیش برود.
سال ۱۳۶۹ خورشیدی سید حسین موسویان، به عنوان سفیر جمهوری اسلامی به بُن پایتخت وقت آلمان رفت تا نوک پیکان سیاست خارجه رژیم برای اجرای این طرح باشد.
موسویان در گفتگو با وبسایت تحلیلی «دیدهبان ایران» به بازخوانی بخشی از رویدادهای آن دوران پرداخته و تاکید کرده، ترور رهبران کُرد در رستوران میکونوس، قتل فریدون فرخزاد، کشف موشک در کشتی «ایران کلاهدوز» به مقصد آلمان، ترور شاپور بختیار در فرانسه، ترور قاسملو [دبیر کل حزب دموکرات کردستان] در وین و حوادث مشابه در بعضی دیگر از کشورهای اروپایی، موجب فروریختن پایهها و دستاوردهای استراتژی رژیم پیاده کردن استراتژی «غرب منهای آمریکا» شد.
به گفته موسویان، علاوه بر او، شخص هاشمی رفسنجانی، ولایتی و بطور کل همه دیپلماتهای ارشد آن دوران وزارت خارجه جمهوری اسلامی با تمام ظرفیت تلاش میکردند این طرح را پیش ببرند.
فاز اول طرح، بهبود رابطه با آلمان و سپس فرانسه و ایتالیا بود و محور فعالیتها تلاش برای بازسازی خرابیهای پس از جنگ بود.
به گفته این دیپلمات پیشین حکومت اسلامی در ایران، «تروریسم دولتی، اتهام اصلی آمریکا و اسرائیل به ایران بود و این اتهام به همراه موضوع پروسه صلح، کلیدیترین موضوعاتی بودند که محور [روابط] واشنگتن- تلآویو بود و [آنها] مصمم به برهم زدن روند بهبود روابط ایران و اروپا بودند».
او در پاسخ به این سوال که در شرایط فعلی پس از روی کار آمدن دونالد ترامپ آیا میشود استراتژی «غرب منهای آمریکا» را پیاده کرد، گفت: «شانس بهبود روابط با سایر کشورهای غربی منهای آمریکا، در دوره ترامپ از هر زمانی بیشتر شده منتها موفقیت در این امر منوط به سه شرط اساسی است».
اولا: این درک را از ابتدا داشته باشیم که بهبود رابطه با غرب منهای آمریکا ممکن خواهد بود، اما رابطه استراتژیک ایران با اروپا منهای بهبود روابط با آمریکا، هیچگاه مقدور نخواهد بود.
ثانیا: هماهنگی در داخل جهت اجرای این استراتژی وجود داشته باشد و هر فرد و بخشی ساز خود را نزند. اینکه اتحادیه اروپا بخواهد در ایران سفارت باز کند، در معیارهای دیپلماتیک یک قدم بلند به سمت توسعه روابط اروپا با ایران است، اما دیدید که اختلاف داخلی در این مورد، مانع این تحول شد.
ثالثا: همزمان با تلاش برای بهبود روابط با اروپا و غرب، از تحریک و ایجاد تشنج با آمریکا خودداری شود. البته دولت ترامپ در ایجاد تشنج پیشقدم خواهد شد و ایران باید با هوشمندی و تدبیر و ابتکار، این توطئه را خنثی کند و در دام نیافتد.
موسویان در این گفتگو پیشبینی کرده نهادهای قدرت در آمریکا مصمم هستند که از تحول استراتژیک در روابط با روسیه جلوگیری کنند و به گمان این دیپلمات پیشین و لابییست کنونی جمهوری اسلامی، ترامپ با چالشهای بسیار گستردهای روبرو خواهد شد.