یک هیئت تحقیقاتی سازمان ملل متحد در یک از دلخراش‌ترین گزارش‌هایی که تا کنون توسط گروه بین‌المللی تهیه شده است، هر دو گروه حاکم بر سوریه، رژیم بشار اسد و گروه‌های شورشی مخالف دولت دمشق را به جنایت جنگی متهم کرد.
با وجود آنکه در این گزارش به نقش ایران و روسیه و حضور نیروهای این دو کشور در میدان جنگ صراحتا اشاره شده است، اما با استناد به این حضور نمی‌توان جنایت جنگی را به آنها منتسب نمود.
کمیسیون مستقل تحقیق بین‌المللی، وابسته به شورای امنیت سازمان ملل در جمهوری عربی سوریه سال گذشته به راه افتاده و «با انجام تحقیقات جامع، ویژه و مستقل بخصوص در حلب- تا جایی که ممکن بود- همه کسانی را که به نحوی در نقض و سوء استفاده از قوانین بین‌المللی حقوق بشر نقش و مسئولیتی داشته‌اند شناسایی کرده است.»
Reuters©
شمال استان حلب در شش سال گذشته شاهد بعضی از وحشتناک‌ترین جنگ‌های داخلی سوریه بود تا این که دسامبر گذشته به تصرف دولت در آمد.
«گروه‌های متخاصم در حلب مرتکب نقض جدی قوانین بین‌المللی حقوق بشر و حقوق بشردوستانه‌ی بین‌الملل شده‌اند که جرائم جنگی محسوب می‌شود.» این گزارش ۳۷ صفحه‌ای چهارشنبه اول مارس ۲۰۱۷ منتشر شده است.
دولت سوریه در این تحقیقات همکاری نکرده و هنوز درباره آن نظری نداده است. از سوی دیگر متحد آن، روسیه، روز سه‌شنبه از حق وتوی خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد استفاده کرد تا قطعنامه‌ای که می‌توانست به دلیل استفاده از سلاح شیمیایی در جنگ شش ساله، سوریه را مورد تحریم قرار دهد، متوقف شود.
دو نمونه از مهم‌ترین اقدامات گزارش شده، حمله به کاروان‌های امدادی UN در سپتامبر گذشته و کوچ اجباری غیرنظامیان حلب بوده است.
در گزارش کمیساریای عالی UN آمده است که دولت سوریه عمدا ۳۱ کامیون از کاروان‌های امدادی را در سپتامبر ۲۰۱۶ هدف قرار داد که طی این حملات ده‌ها نفر از کارگران و غیرنظامیان کشته شده‌اند.
چنان که گزارش قید می‌کند با وجودی که رژیم اسد دریافت این کمک‌ها در اورم الکبری در حومه غربی حلب را تایید کرده بود «این حملات با دقت و خشونت تمام سازماندهی شدند.» بیشتر محموله‌های کاروان‌های امدادی نابود شدند و سیستم امدادرسانی بین‌المللی برای مدتی مختل گردید. تحقیقات قبلی به دستور دبیرکل سابق سازمان ملل، بان کی مون، تقصیرات را مستقیما متوجه رژیم اسد دانست.
سازمان ملل در گزارش روز چهارشنبه خود آورده است که «در ابتدا هلی‌کوپترهای رژیم سوریه بمب‌های بشکه‌ای بر روی کاروان امدادی انداختند، بعد راکت‌هایی از جنگنده‌های دولت به طرف کامیون‌ها شلیک شد و پس از آن غیرنظامیان در حال فرار هدف مسلسل‌ها قرار گرفتند».
طبق گزارش، این حمله یکی از فجیع‌ترین جنایات جنگی رژیم اسد در نبرد پنج ماهه‌ای بود که طی آن توانست کنترل حلب را در دست بگیرد.
این گزارش سعی دارد وقتی به تاکتیک‌های مورداستفاده شورشیانی می‌پردازد که کنترل بخش‌هایی از حلب را در دست داشتند نیز منصف باشد. این گروه‌ها- مانند دولت– با گلوله‌باران کردن مناطق غیرنظامی حقوق بشر را نقض کرده‌اند.
در این گزارش آمده است که برخی از گروه‌های شورشی مانع از تخلیه شهر توسط غیر نظامیان شده و از آنها به عنوان «سپر انسانی» استفاده می‌کردند. همه اینها مصداق جنایت جنگی و کوچ اجباری محسوب می‌شود.
در میان یافته‌های دیگر گزارش این کمیسیون به مدیریت پائولو سرجیو پینیرو، مأمور ویژه‌ی سازمان ملل، دولت سوریه به دلیل حملات شیمیایی هوایی متعدد در منطقه حلب مجرم است زیرا با این کار سوریه پیمان بین‌المللی منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی را نقض کرده؛ پیمانی که این کشور از امضاکنندگان آن بوده است.
این گزارش همچنین شکایات بسیاری از ناظران درباره از بین رفتن سیستماتیک بخشی از بهداشت و درمان و امکانات حلب را مدون کرده است.
«بین ژوییه تا نوامبر، بارها مراکز بهداشتی و درمانی شرق حلب مورد حمله هوایی قرار گرفتند، این ادامه روندی بود که در نیمه اول سال ۲۰۱۶ آغاز شده بود.» این گزارش می‌افزاید: «وقتی نیروهای دولتی شهر را تصرف کردند هیچ بیمارستان سالمی بجا نمانده بود.»
این گزارش ادعاهای دولت سوریه مبنی بر اینکه شورشیان برای استفاده‌های نظامی از بیمارستان‌ها استفاده می‌کردند را به چالش می‌کشد.
گزارش‌ها نشان می‌دهد: «هیچ یک از موارد بررسی شده توسط کمیسیون، اهدافی که به عنوان نظامی مشخص شده بودند، نظامی نبوده و در اطراف آنها نیز اهداف نظامی وجود نداشته. پیش از حمله نیز هشدار داده نشده و این بر خلاف قوانین بشردوستانه است.»
معلوم نیست که این گزارش‌ها بر مذاکرات صلح میان گروه‌های مختلف سوریه تحت نظارت سازمان ملل متحد چه تاثیری خواهد داشت. گزارش کمیسیون عالی حقوق بشر در حالی منتشر شد که از گفتگوهای جناح‌های طرفدار و مخالف دولت سوریه در ژنو شش روز می‌گذشت. حال باید دید آیا امید هست که آنها توافقی را در دستور کار مذاکرات صلح قرار دهند.
*منبع: کیهان لندن به زبان انگلیسی
