مواد شیرین کننده آنقدرها هم فارغ از قند و برای تندرستی مفید نیستند. مردم این مواد را در انواع سوداها مانند «کوکالایت» و یا هر «لایت» دیگری مصرف می‌کنند.
مواد شیرین‌کننده‌‌ی مصنوعی نزدیک به سی سال است که به جای قند مورد استفاده قرار می‌گیرند و هدف آنها ظاهرا جلوگیری از چاق شدن است.
اما نظرات درباره این مواد نه تنها ضد و نقیض و خواص آن نیز مورد تردید است بلکه به چاق شدن نیز کمک می‌کند و موجب بروز بیمار قند (دیابت) درجه ۲ و حتی سرطان هم می‌شود.
میزان مواد شیرین کننده در سال‌های اخیر به مقدار زیادی به مواد خوراکی و آشامیدنی ما اضافه شده است. صاحبان صنایع آن را به میزان روزافزون در غلات (نظیر کورن فلکس)، بیسکویت‌ها، شیرینی‌ها، فرآوردهای شیر مانند ماست میوه که میزان کمی شکر در آن وجود دارد، و حتی داروها به کار می‌برند.
در همین حال یک پژوهش مستقل در زمینه کشاورزی و تغذیه در سطح بین‌المللی انجام گرفته است تا اثر این مواد روی تندرستی و بخصوص اثر آن روی بیماری‌های ناشی از موادی که مصرف می‌شود روشن شود. گروهی به نام «مرکز پژوهش در شناسایی بیماری‌های همه‌گیر و بهداشت مردم» از سال ۲۰۰۹ نتایج پژوهش‌های خود را در زمینه‌ی خطرات ابتلا به بیماری قند از نوع ۲ منتشر ساخته است.
نتایج به دست آمده از این پژوهش‌ها نشان می‌دهد تا چه حد باید از مصرف شبه‌قندها خودداری کرد.
این گزارش نشان می‌دهد که تا چه حد باید از مصرف این مواد شبه قند احتراز کرد. به علاوه مخاطرات مصرف آشامیدنی‌های به اصطلاح سبک (Light) در مقایسه با همین مشروبات که به وسیله‌ی شکر معمولی شیرین شده بسیار بیشتر است.
این گروه پژوهشی از ۲۷سال پیش، بیش از صدهزار زن را مورد مطالعه قرار داده است. نتایج به دست آمده از پژوهش‌ها درباره‌ی داده‌هایی است که از مطالعه یکصد هزار زن آموزگار و واکنش آنان در مقابل بیماری‌های واگیردار ب ه‌عمل آمده و در نوع خود در جهان بی‌نظیر است. هدف از این پژوهش درک بیشتر از تندرستی زنان و خطر بیماری قند نوع دو است.
شرکت‌کنندگان در این پژوهش، پرسشنامه‌های تفصیلی درباره‌ی نوع تغذیه‌ی خود از سال ۱۹۹۳ را پر کردند و به پرسش‌هایی درباره‌ی نوع غذا از جمله چای یا قهوه‌ای که با شیرینی و غیره می‌خورند و مشروبی که قبل از صرف ناهار یا شام می‌آشامند، پاسخ داده‌اند. به این ترتیب پژوهشگران اطلاعات بسیار دقیقی درباره غذاهای صرف شده و در عین حال حد متوسط میزان موادی که این افراد جذب کرده‌اند به دست آوردند.
فریب «لایت» را نخورید
مشروبات «لایت» از مشروبات شیرین شده به وسیله‌ی شکر معمولی مخاطرات بیشتری دارد.
با بررسی و پژوهش درباره‌ی این داده‌ها، این گروه موفق شد برای نخستین بار خطر بیشتر ابتلا به بیماری قند برای نوشندگان نوشابه‌های به اصطلاح سبک را نسبت به نوشیدنی‌های معمولی که با شکر شیرین می‌شوند، بر مبنای آزمایش و پژوهش علمی نشان دهد و ثابت کند.
بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۷، ۶۶۱۱۸ زن مورد بررسی قرار گرفتند که ۱۳۶۹ نفر از آنان مبتلا به بیماری قند از نوع ۲ بودند. گروه پژوهشی این بیماران را مورد بررسی قرار داد و آنان را به سه گروه تقسیم کرد: آنان که نوشیدنی‌های «لایت» می‌نوشند، آنان که نوشیدنی‌های شیرین شده با شکر مصرف می‌کنند و بالاخره گروهی که آب میوه‌ی خالص صددرصد می‌نوشند. در این بررسی عوامل دیگری از قبیل فعالیت‌های فیزیکی، وزن بدن و سوابق بیماری خانوادگی نیز در نظر گرفته و به حساب آورده شد.
پژوهش‌های قبلی رابطه بین افزایش خطر ابتلا به بیماری قند در مورد اشخاصی که قند و مواد قندی را به میزان زیاد مصرف می‌کردند نشان داده بود. در این آزمایش اما گروه پژوهشی موفق به تعیین اختلاف بین مصرف‌کنندگان دو نوع آشامیدنی شد. با میزان مصرف مساوی مثلا یک لیتر و نیم در هفته از هر دو نوع نوشیدنی، ابتلا به بیماری قند نوع ۲ برای نوشندگان نوشیدنی‌های سبک (لایت) ۶۰درصد بیشتر از اشخاصی بود که از آشامیدنی‌های عادی استفاده می‌کردند. این آزمایش از آن جهت دارای اهمیت فراوان است که امروز مصرف نوشیدنی‌های لایت به مراتب بیشتر شده است. افراد مورد آزمایش در زمان مورد مطالعه به طور متوسط هر هفته ۳۲۸ میلی لیتر نوشیدنی شیرین شده به‌وسیله‌ی شکر می‌نوشیدند که میزانی معادل ۵۶۷ میلی لیتر آشامیدنی لایت می‌شود.
نتیجه‌ی مهم‌تر به دست آمده از این بررسی، آن است که نوشندگان آب میوه‌های صددرصد خالص هیچ گونه نشانی از بیماری قند در بدن‌شان نبود.
خطر حبه‌ها و پودرهای شیرین‌کننده
به‌تازگی این گروه پژوهشی به اثر مصرف «سوکرت» یا مواد مصنوعی شیرین‌کننده بین زنان مورد آزمایش پرداخت و به این نتیجه رسید که خطر ابتلا به بیماری دیابت بین آنان ۸۳درصد بیشتر از زنانی است که هیچ‌وقت و یا به ندرت از این گونه شیرینی مصرف کرده‌اند. زنانی که مدت ده سال از این گونه شیرینی‌ها مصرف کرده‌اند خطر ابتلای آنان به بیماری قند ۱۱۰درصد بیشتر از آنهایی است که هرگز و یا خیلی کم این مواد را مصرف کرده‌اند. این بررسی نشان می‌دهد که اثر زیان‌بخش این مواد در طول زمان بیشتر می‌شود.
خطر این مواد برای آنهایی که چاق هستند بیشتر است و برای اشخاص لاغرتر به میزانی ناچیز، کمتر است. بنا براین می‌توان چنین نتیجه گرفت که مصرف حبه‌ها یا پودرهای مصنوعی شیرین‌کننده از نظر ابتلا به بیماری قند خطرزاست منتهی این خطر برای اشخاص فربه بیشتر است.
شیرین‌کننده‌های مصنوعی سبب افزایش احساس گرسنگی می‌شوند
چگونه می‌توان این نتایج را از نظر فیزیولوژیک مورد بررسی قرار داد؟ مکانیسم آن البته هنوز روشن نیست ولی یک فرضیه آن است که آنان که مواد شیرین‌کننده مصنوعی را به میزان زیاد مصرف می‌کنند میل فراوانی به شیرینی پیدا می‌کنند و به طور کلی مصرف غذایی آنان به مراتب بیشتر می‌شود. به عبارت دیگر زودتر گرسنه می‌شوند. چنین وضعی بدان معناست که این اشخاص که برای لاغر شدن از این گونه شیرینی‌ها استفاده می‌کنند به جای لاغر شدن، چاق‌‌تر می‌شوند.
نوشیدنی‌های لایت مانند شیرینی‌های غیرشکری به ظاهر نمایشگر آن است که کالری کمتری به وجود می‌آورد و بنابراین برای تندرستی مفید است. این مطلب پرسش‌های فراوانی را مطرح می‌کند. این برداشت، مصرف‌کنندگان را تحریک می‌کند که دیگر برای مصرف آن حد و حدودی قائل نشوند و از مصرف مقدار بسیاری از آنها ِابا و امتناعی نداشته باشند. به خیال آن که مواد سالمی را مصرف می‌کنند. باید دانست که حتی با مصرف عاقلانه و ناچیز، پژوهش‌های بی‌شماری نشان می‌دهد که این مواد اثر منفی بر تندرستی مصرف‌کننده می‌گذارد. بنابراین زمان آن رسیده که به دنبال راهی عاقلانه و منطقی برای آگاه ساختن مصرف‌کنندگان و منصرف ساختن آنان از مصرف مواد شیرین‌کننده بود.
*منبع: The Conversation
