(+عکس) در دو هفتهی گذشته دو برنامهی رونمایی ازکتابهای نویسندگان ایرانی خارج از کشور در دانشکدهی مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن (سوآس) برگزار شد که انتشارات مهری مبتکر آنها بود.
برنامهی نخست با سخنانِ خوجینیان، مدیر انتشارات مهری، آغاز شد. او ابتدا آمادگیِ خود را برای ترویجِ فرهنگِ کتابخوانی و حمایت از نویسندگان داخل و خارج کشور با چاپ و نشر کتاب اعلام داشت. مدیرِ انتشارات مهری از تمام کسانی که میتوانند و مایل هستند در این راه همگامِ باشند صمیمانه درخواست همیاری نمود. او در ادامه افزود که با وجودِ مشکلات و محدودیتهایی که در این راه وجود دارد- از جمله برگشتِ مالی ناچیز و گاه هیچ – این راه ارزشِ پیمودن را دارد زیرا مقصد همانا اشاعهی فرهنگِ والا و ارزشمند کتابخوانی و حمایت ازجامعهی ادبی و نویسندگانِ فارسیزبان است.
خوجینیان در ضمن اعلام نمود که برای پیشگامی در راه این همکاری و تقویت آن حاضر است متنِ کتابهایِ جدید را در سایت و صفحهی فیس بوکِ انتشارات مهری- آن هم به طور رایگان- قرار دهد تا هموطنانِ ایرانی و به طور کلی فارسیزبانان در سراسر دنیا به آنها دسترسی داشته باشند.
در نخستین رونمایی، ان رضا اغنمی و حسین رحمت به ترتیب به معرفی کتابهای جدید خود پرداختند.
رضا اغنمی با معرفی مجموعه داستان «مرداب» ابتدا به توصیف یکی از تِمهای اصلی و مشترک داستانهای کتاب که همانا ترسیم حال و هوای روزگارِ کهن در سرزمین مادری ایرانیان بود پرداخت. گذشتههایی که به گفتهی نویسنده، دارند محو و از نظرها دور میشوند. روزگارِ کهنی که در آن قدرت و استبداد بسی آشکارتر، بی پرواتر و خشنتر از آنچه امروزه در برابر ما قد علم کرده، بودند.
نویسنده تاکید کرد که نوشتن درموردِ روزگارانِ گذشته و استبدادزده از آن رو مهم است که جوانان در مورد گذشتگانشان باید بدانند. آنها باید در حال و هوای فضاهای گذشته قرار گیرند و تغییر و تحولات را ببینند تا آگاهی یابند و امیدوار شوند که هیچ ظلمی پایدار نیست و نخواهد ماند. اغنمی در ادامه به تِمهای دیگری در داستانهایِ این کتابِ، از جمله خیانت و یا پیدایش شک و تردید نسبت به باورهایِ قدیمی و سنتی پرداخت. به دنبال این مقدمه، اغنمی بخشهایی از کتاب جدیدش را برای حاضران روخوانی کرد.
رضا اغنمی نویسندهای است که به نقد و بررسیِ آثارِ نویسندگان دیگر نیز به صورت منظم پرداخته و ثمره این فعالیت سلسله انتشارات «کتاب سنج» است که تا کنون درچهار مجموعه به چاپ رسیده است.
سپس حسین رحمت دو اثرِ جدید خود را برای حاضران خواند. رحمت در کتابِ «شهر مرقدی» خود به زندگی درغربت و محدودیتهایِ دست و پا گیر آن پرداخته است. نویسنده بی درنگ و سریع به درون رخدادها وارد میشود و تصاویری از تنگناهایِ روابط انسانی، عشقهایِ نافرجام و تعهد به جایگاه قلم را- در شماری از نویسندگان- به تصویر میکشد. حسین رحمت با بیانِ حقایقیِ تلخ و افسوس برانگیز بر بسترِ رویدادهایِ داستانهای خود، در پی افزودنِ جذابیت آنها و از این طریق در صدد برقراریِ پیوندِ نزدیک با خواننده است.
در فاصلهی بین دو قسمت داستانخوانی حسین رحمت، مجید بختیاری نوازنده گیتار کلاسیک که از نوجوانی به موسیقی و نوازندگی گیتارپرداخته، آثاری از یوهان سباستیان باخ را که برای گیتار تنظیم شده بودند، مانند سوئیت شماره ۲ برای ساز قدیمی لوت، پرلود، ساراباند و ژیگ و نیز اثری از ایساک آلبنیتز، آهنگساز شهیر ملی و رمانتیک اسپانیا را با مهارت و زیبایی اجرا کرد.
به دنبال دومین داستانخوانی حسین رحمت، علی اصغر رمضانپور به نقد و بررسیِ «شهر مرقدی» پرداخت. به نظر رمضانپور، رحمت در داستان «شهر مرقدی» خود توانسته حال و هوای زندگی در غربت و مسائل آن را ترسیم و قابل لمس کند.
سپس علیرضا آبیز و محمود کویر به ترتیب به نقد و بررسی داستانِ حسین رحمت و نیز به مسائل کلیتر ادبی پرداختند.
عباس شکری مدیر نشر آفتاب نروژ، آخرین سخنران رونمایی نخست بود. او با اشاره به سانسورِ وزارت ارشاد، بر همکاری ناشرین و نویسندگان برای توسعهی نشر الکترونیک تاکید کرد. به باور او، نشر الکترونیک قادر است مرزها را در نوردد و رژیمهای استبدادی نظیر جمهوری اسلامی، یارای مقابله با این جریان را ندارد.
سخنزان مطمئن بود با همکاری ناشران و نویسندگان در این زمینه راههای اعمال سانسورِ محدود و تضعیف میشود و با کمک نشر الکترونیک دیگر در آینده راهی برای اعمال سانسورنخواهد بود ولی تاکید کرد که این امراحتیاج به ایستادگی و ممارست دارد.
در دومین رونمایی، آزاده ایروانی، سرویراستار نشر نوگام، آغازگر سخنرانیها بود. او گفت که از ژانویه سال ۲۰۱۳ با آشنایی با معضلاتِ کتابخوانی در خارج از کشور و به منظورمقابله با آنها آغاز فعالیت کرده است. او افزود دراین راه از همفکری و همیاری جمعی از جوانانِ علاقمند به ادبیات، که دستی در ترجمه و ویراستاری هم داشتند و نیز حمایت شخصیتهایی نظیر زندهیاد محمدعلی سپانلو، مسعود بهنود ،احمد پوری، ابراهیم گلستان و خانمها شریفیان و رحیمیه، برخوردار بوده است. به گفتهی او، با توجه به معضلات و موانع زیاد در برابر نویسندگان داخل کشور هدف اصلی نشر نوگام ایجاد پلِ ارتباطی بین داخل و خارج کشور به منظور تسهیل نشر آزاد و به این ترتیب مقابله و پس راندن سد سانسور است. او افزود نشر نوگام در ضمن شرایطی را برای مولفین به وجود آورده تا با کمک ویراستارانِ با تجربه، سطح کیفی کارهای خود را ارتقا دهند.
بیتا ملکوتی، شاعر و نویسنده ای که طعمِ سختیهای کار در ایران را چشیده است سخنران بعدی این نشست بود. خانم ملکوتی گفت که دربرابر سختیهایِ فعالیت در ایران، او راهیابی به دنیای بدون سانسور را در ابعاد مختلف آن تجربه کرده و توانسته قابلیتهایِ خود را بارور کند. مشخصتر آنکه در خارج کشوراو توانسته اشتیاقها و تمایلاتِ درونیاش را به عنوان زن، بدون سرپوش گذاشتن، هویدا سازد. او توانسته بر بایدها و نبایدهایی فائق آید که در طیِ سالهایِ رشد در ذهنیتِ زن ایرانی ریشه میدوانند و بی گمان رهایی از آنها کاری دشوار است. او گفت در این مسیرِ دشوار باید شخصیتِ خودش را در رمانهای قبلیاش به چالش میکشید و برای شکستن سنتهایِ دست و پا گیر که بر زندگی بخش وسیعی از زنانِ ایرانی سایه انداختهاند باید تلاش فراوان میکرد و بالاخره پس از زحماتِ زیاد قادر شده بر ترسهای بی پایهای که گریبان زنِ ایرانی را گرفته و او را از چشیدن ِطعم واقعیِ استقلال و آزادی محروم میکند فائق آید. بیتا ملکوتی همچنین گفت که در راه شناخت خویش، با تلاشِ فراوان خود را از قید و بند خودسانسوری رهانیده است و ثمرهی همهی اینها رمانِ «سیب ترش- باران شور» است که دری تازه به رویِ خود و خوانندگان گشوده که میتواند راهگشایِ زنان ایرانی باشد.
جمشید برزگر، شاعر و منتقد ادبی در این جلسه به بررسی کتاب «سیب ترش- باران شور» پرداخت. او گفت این مجموعه داستان خانم ملکوتی- که او واژهی نوستالژیک را برای آنها به کار بست – با زبانی به دور از شلختگیهای زبانِ محاورهایِ روزمره به نگارش درآمده و توجه ویژه نویسنده را به ادبیات زبان فارسی نشان میدهد.
سپس، هادی خوجینیان به معرفیِ محسن نکومنش و رمانِ جدید او به نام «الگوریتم» پرداخت که نشر مهری در لندن منتشر کرده است. به دنبال آن نویسنده قسمتهایی از رماناش را برای حاضران خواند.
آنگاه علیرضا آبیز ادیب و منتقد ادبی به نقد و بررسی کتاب «الگوریتم» پرداخت. او گفت که نام این کتاب اشاره به محمد خوارزمی، ریاضیدان نامی ایرانی دارد. شخصیت اصلی کتاب، محمد الگوریتم (یا همان محمد خوارزمی)، معلم ریاضی دبیرستانی در سوئد است که در فرآیندیِ تناسخگونه از قرون گذشته به قرن بیست و یکم پرتاب شده است. محور اصلی رمان، عشقی رویایی است که در شهر هرات باستان آغاز میشود و چندین قرن به طول میانجامد و سرانجام هم در ابهام رها میشود. زبان رمان سالم و سرراست و خوشخوان است.
به بهانهی شرح زندگی فکری و ماجراجوییهای شخصیت اصلی رمان، نویسنده بحثهای فکری و فلسفی و دینی را در قالب گفتگویهایی زنده و جاندار در رمان گنجانده است. رابطهی قهرمان رمان با الاغاش، الماس، رابطهای عاطفی و شگفت است که بر تمام زندگی وی سایه انداخته است. با مرگ الماس که گویی سایهای از عشق دیرین است، معشوق هراتی دوباره پدیدار میشود و آشفتگی تازهای در پی آرامش گورستانی فرا میرسد.
در پایان این بررسی، آبیز گفت که نکومنش که خود معلم ریاضی است، عشق خود به ریاضی را با عشق به ادبیات پیوند میزند و رمانی خواندنی خلق میکند.
در پایان دومین رونمایی، هادی خوجینیان از کتابفروشی مصری «الف» که در همکاری با ناشران و مولفین ایرانی ثابتقدم بوده و گوشهای از فروشگاه خود را در اختیار ارایهی کتابهای فارسی قرار داده تشکر کرد. او همچنین از هموطنانی که امکانات خود را برای برگزاری رونمایی کتابها در اختیار انتشارات مهری گذاشتهاند قدردانی نمود.
در هر دو برنامهی رونمایی کتاب، میزهای کتاب علاقمندان را به خود فرا میخواند تا آثار مورد علاقهی خود را تهیه کنند.