ظهر روز پنجشنبه ۲۹ مارس (۱۰ فروردین) رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه و رکس تیلرسون وزیر خارجهی ایالات متحده در دیداری که پشت درهای بسته و بیش از دو ساعت به طول انجامید با یکدیگر گفتگو کردند.
وزیر خارجهی آمریکا در شرایطی به آنکارا سفر کرد که از تابستان سال ۲۰۱۶ پس از کودتای نافرجام ترکیه، اختلافات سیاسی در روابط طرفین بالا گرفت.
دولت آنکارا فتحالله گولن، روحانی منتقد سیاستهای اردوغان را که در آمریکا اقامت دارد، عامل کودتا میدانست و از واشنگتن خواسته بود وی را به ترکیه تحویل دهد، ولی دولت باراک اوباما، رییس جمهوری پیشین آمریکا خواستهی ترکیه را برآورده نکرد.
از طرفی گروهی از افسران ارشد و طراحان کودتا متمایل به آمریکا بودند و همین مسئله باعث شد سوءظنِ دولت ترکیه به آمریکاییها بیشتر شود تا آنجا که فعالیت جنگندههای آمریکایی در پایگاه اینجرلیک ترکیه به دستور دولت اردوغان متوقف شد.
از آن سو، در هفتههای اخیر روابط سیاسی ترکیه با اعضای اتحادیه اروپا به ویژه هلند، اتریش و آلمان به شدت به هم ریخت. کنار گذاشتن بررسیِ پروندهی پیوستنِ ترکیه به اتحادیه اروپا، پیش زمینهی بحرانیتر شدن روابط آنکارا و اروپاییها شد.
همزمان اردوغان برای افزایش اختیارات خود برای پیروزی در رفراندومی که در صورت موفقیت، سبب تغییر قانون اساسی و افزایش اختیارات ریاست جمهوری میشود، از همهی ظرفیتهای دولت برای راضی کردن شهروندان ترکیه استفاده کرده و همین مسئله نیز با مخالفت شدید منتقدین داخلی و خارجی اردوغان مواجه شده است.
این مسائل دست به دست هم داد تا ترکیه به روسیه نزدیک شود، تا آنجا که رسماً از همکاری با ائتلاف غربیها به رهبری آمریکا علیه داعش فاصله گرفت و خود را به دولت روسیه نزدیک کرد، آن هم در حالی که اختلافات این کشور با روسیه و ایران بر سر آیندهی بشار اسد همچنان ادامه دارد.
روز پنجشنبه ۲۹ مارس یک مقام ارشد در وزارت خارجهی آمریکا به CNN گفت که تیلرسون حامل پیام واشنگتن برای اردوغان است. اینکه به طور دقیق این پیام چیست هنوز مشخص نشده، اما کارشناسان معتقدند آمریکا برای زدن ضربهی نهایی به داعش به کمک ترکیه نیاز دارد.
اصلیترین بازوی آمریکا در رویارویی با دولت اسلامی در شهر رقهی سوریه نیروهای دموکرات خلق (کردها) هستند. در مقابل، دولت ترکیه به شدت با هرگونه قدرت گرفتن نیروهای کُرد در منطقه مخالف است و حتی حمایتهای ملی و نظامی آمریکا از آنها در جنگ علیه داعش را هم یک تهدید امنیتی برای خود میداند.
همزمان با سفر رکس تیلرسون به ترکیه، علی ییلدیریم، نخستوزیر ترکیه اعلام کرد که عملیات سپر فرات به پایان رسیده است. این عملیات برای ترکیه دو هدف اساسی داشت. نخست عقب زدن داعش از مرزهای ترکیه و سوریه در منطقهی جرابلس و دوم جلوگیری از قدرت گرفتن کردهای منطقه که جنگ با داعش آنها را متحد و نیرومند کرده است.
برای ترکیه بیش از ماندن یا رفتن بشار اسد در سوریه، جلوگیری از قدرت گرفتن کُردها مطرح است. آن هم در شرایطی که در مناطق شرقی ترکیه، تنشها میان دولت مرکزی و کردها دامنهی وسیعتری به خود گرفته است. در یک سال گذشته دهها بمبگذاری در نواحی مرکزی و شرقی ترکیه انجام شده که دستگیری صدها فعال کُرد توسط نیروهای امنیتی دولت اردوغان را به دنبال داشته است.
ترکیهی اردوغان این روزها حال و روز خوبی ندارد. رییس جمهور این کشور مدتهاست با اروپاییها درگیر شده، اقتصاد ترکیه روز به روز ضعیفتر و ارزش لیر در مقابل دلار و یورو و پوند کاهش یافته است. در شرایطی که اروپا همچنان نگران تکرار حوادث تروریستی از سوی داعش است، و آمریکا اصلیترین حامی عراق در جنگ علیه داعش به شمار میرود، اردوغان میبایست تصمیمات مهمی در زمینهی سیاست خارجی ترکیه بگیرد.