پنجمین دور از مذاکرات سوریه در ژنو زیر سایهی اختلافات طرفین بازهم بدون نتیجه تمام شد.
استفان دی میستورا، نماینده سازمان ملل در امور سوریه جمعه شب ۳۱ مارس (۱۱ فروردین) در ژنو گفت: «در ۹ روز گذشته همه شرکتکنندگان در مذاکرات با جدیت به گفتگو پرداختند، اما هنوز چندان پیش نرفتهایم».
حکومت انتقالی، تغییر قانون اساسی، برگزاری انتخابات و اقدام علیه تروریسم چهار محور اصلی این مذاکرات بود.
روز پنجشنبه ناصر حریری، سرپرست هیات نمایندگی مخالفان حکومت سوریه در مذاکرات ژنو بشار اسد را متهم کرد که از بحث بر سر انتقال قدرت سیاسی طفره میرود. به گفتهی او «آنها [حامیان اسد] فقط در حرف با تروریسم مبارزه میکنند، در حالی که خودِ آنها تروریسم را به منطقه کشاندند، آنها از انواع سلاحها استفاده میکنند، مردم را محاصره میکنند و علیه آنان سلاحهای شیمیایی به کار میبرند».
اشارهی حریری به بمبباران شیمیایی منطقهی قابون دمشق و روستای الزوار حومهی شهر حماء توسط نیروهای رژیم بشار اسد با استفاده از بمبهای بشکهای حاوی گاز کلر بود که به گفتهی شاهدان عینی، حدود ۱۳۰ غیرنظامی در اثر استنشاق این گاز دچار اختلال جسمانی، حالت تهوع و استفراغ، سرگیجه، مشکلات بینایی، تنگی نفس و خفگی شدند.
همچنین یحیی العریدی، سخنگوی هیأت مخالفان سوری در ژنو گفت: «اسد به عنوان رئیسجمهور بههیچ وجه قابل قبول نیست و هیچ کشور آزادی نمیتواند رهبری را بپذیرد که دست به جنایات جنگی زده است».
در مقابل، بشار جعفری رئیس هیئت نمایندگی دولت سوریه مخالفان را متهم به کارشکنی کرد و گفت که آنها «به دنبال آن هستند که کلیدهای حکومت را به آنها بدهیم، اما این توهم است».
این دور از مذاکرات ژنو در حالی بینتیجه به کار خود پایان داد که از آغاز جنگ در سوریه در سال ۲۰۱۱ بشار اسد تا کنون کنترل بخشهای زیادی از خاک سوریه را از دست داده است.
خبرگزاری آناتولی ترکیه در گزارشی میدانی تخمین زده که ۴۰ درصد خاک سوریه در اشغال داعش و حدود ۲۱ درصد آن در اختیار حزب کارگران کردستان (PKK) و نیروهای مدافع خلق (PYD) است و ۳۹ درصد در اختیار دولت بشار اسد و ارتش آزاد (مخالف اسد) قرار دارد.
پس از آنکه روز پنجشنبه ۳۰ مارس، نیکی هیلی نمایندهی دائم ایالات متحده در سازمان ملل متحد اعلام کرد که برکناری بشار اسد دیگر اولویت اول دولت آمریکا نیست، ژان مارک ارو، وزیر امور خارجهی فرانسه نیز در حاشیهی نشست وزرای امور خارجهی کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در بروکسل، گفت که برای رسیدن به توافق صلح در سوریه نباید بر سرنوشت بشار اسد تمرکز کرد.
در جنگ سوریه تاکنون بیش از ۳۲۰ هزار نفر کشته و بیش از پنج میلیون نفر آواره شدهاند.
تمرکز کشورهای غربی طی شش سال گذشته روی کنار رفتن بشار اسد از قدرت بود، موضوعی که ائتلاف شرقی حامیان اسد یعنی ایران و روسیه با آن موافق نبودند. حالا اما وضعیتی که ظاهرا تغییر کرده به نظر میرسد بشار اسد شانس این را دارد که دستکم تا پایان جنگ سوریه در اراضی که هنوز تحت کنترل دولت اوست همچنان بر کرسی ریاست جمهوری بنشیند.
شاید رهبران غربی به این نتیجه رسیدهاند که شرایط انتقال قدرت در سوریه هنوز فراهم نیست، و بشار اسد با حمایت ایران، روسیه و حزبالله توانسته همچنان حکومت مرکزی سوریه را حفظ کند و سدی در مقابل داعش باشد. بخش عمدهی مخالفان مسلح او نیز که آمریکا از آنها حمایت میکند در مدار گفتگوها باقی ماندهاند و راههای رسیدن به صلح از طریق دیپلماتیک با آنها باز است.
دولت سوریه که مورد حمایت ایران و روسیه و حزبالله قرار دارد، ارتش آزاد که از سوی ترکیه حمایت میشود، کردها و نیروهای دموکرات که آمریکا حامی آنهاست، و داعش معادلهی چهار مجهولی سوریه در شرایط کنونی را تشکیل میدهند. در بین آنها تنها داعش است که همه علیه آن میجنگند. حذف داعش یعنی آزاد شدن ۴۰ درصد از اراضی تحت اشغال دولت اسلامی، و «سهم خاک» موضوعی است که روند تجزیهی احتمالی سوریه را آسانتر کرده و دست دی میستورا را برای چانهزنی با طرفهای درگیر بازتر میگذارد.