بمباران پایگاه هوایی الشعیرات، در استان حمص سوریه، با موشک‌های تام هوک از سوی آمریکا را می‌توان تغییری در سیاست کاخ سفید در خاورمیانه تلقی کرد. بسیاری از ناظران، وعده‌های دونالد ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی مبنی بر آمریکامحور بودن سیاست‌های کاخ سفید را نوعی بی عملی در خاورمیانه و ادامه سیاست‌های باراک اوباما در منطقه تصور می‌کردند.
برخلاف رئیس جمهوری قبلی، که با وجود خط قرمز اعلام کردن استفاده از سلاح شیمیایی از سوی رژیم اسد، زمانی که ارتش سوریه برای اولین بار اقدام به بمباران شیمیایی کرد هیچ واکنشی از خود نشان نداد، دونالد ترامپ بلافاصله پس از بمباران شیمیایی خان شیخون دست به اقدامی تلافی‌جویانه زد و شماری از جنگنده‌های میگ و سوخوی ساخت روسیه نیروی هوایی بشار اسد را که گویا در این اقدام غیر انسانی به کار گرفته شده بودند، منهدم ساخت. اقدامی که بلافاصله با واکنش شدید مسکو و تهران مواجه شد. در جریان بمباران شیمیایی خان شیخون ۸۷ نفر، از جمله ۲۸ کودک، جان خود را از دست دادند.
آمریکا: دوران خاندان اسد به پایان رسیده است
رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا، که در نشست وزرای خارجه کشورهای عضو «گروه هفت»، یا ۷ قدرت اقتصادی جهان، که در شهر لوکا در ایتالیای مرکزی برگزار شد، صحبت از پایان دوران حکومت خاندان اسد کرده بود، قبل از سفربه مسکو به کرملین هشدار داد «بین آمریکا و متحدان‌اش و اسد و حامیان‌اش یکی را انتخاب کند». اشاره وزیر خارجه آمریکا به جمهوری اسلامی ایران، و اقمارش چون حزب‌الله لبنان بود، که در کنار روسیه از رژیم بشار اسد حمایت می‌کند.
روسیه که در ابتدا در واکنش به حمله موشکی آمریکا به پایگاه سوری الشعیرات اعلام کرده بود ولادیمیر پوتین وزیرخارجه آمریکا را در جریان سفرش به مسکو ملاقات نخواهد کرد، پس از هشدار رکس تیلرسون در جریان نشست «گروه هفت»، بلافاصله عقب‌نشینی کرد. ملاقات رکس تیلرسون با ولادیمیر پوتین در مسکو نه تنها برگزار شد بلکه بیش از دو ساعت نیز بطول انجامید.
در خاتمه دیدار با رئیس جمهوری روسیه، وزیرخارجه آمریکا روابط بین دو کشور را «درپایین‌ترین نقطه» پس از پایان جنگ سرد خواند، و البته ابراز امیدواری کرد که «در آینده بهبود یابد». جمهوری اسلامی ایران و سوریه دو پرونده‌ای هستند که امروز مانع بهبود روابط میان کاخ سفید و کرملین می‌شوند. دونالد ترامپ که چند روزی پیش از حمله شیمیایی به خان شیخون گفته بود برکناری بشار اسد اولویت آمریکا نیست، این روزها برکناری رئیس جمهور کنونی سوریه را اولین گام برای حل بحران در این کشور می‌داند و معتقد است «نحوه برکناری رژیم اسد و روند انتقال قدرت در این کشور باید در اسرع وقت در دستور کار قرار گیرد».
بقای بشار اسد در قدرت ، خط قرمز تهران
سرگئی لاوروف، وزیرخارجه روسیه، نیز در گذشته گفته بود باقی ماندن بشار اسد در قدرت خط قرمز کشورش نیست. البته جمهوری اسلامی ایران که متحد مسکو در سوریه است نظر متفاوتی دارد و باقی ماندن بشار اسد را خط قرمز خود می‌داند. مشخص است که هدف آمریکا در روابط با مسکو در مرحله کنونی، فاصله انداختن بین روسیه و جمهوری اسلامی است.
سیاست خارجی آمریکا در هفته اخیر دستخوش تغییراتی قابل توجه شده اشت. دونالد ترامپ که تا چندی پیش نگاهی کاملا منفی به پیمان آتلانتیک داشت و فلسفه وجودی ناتو را انکار می‌کرد، و همین مواضع، متحدان غربی‌اش را به‌طور جدی نگران ساخته بود، پس از دیدار اخیرش با ینس استولتنبرگ، دبیرکل این نهاد، تغییر عقیده داد و انتقادهای خود را در درخواست حمایت مالی بیشتر کشورهای عضو در پیمان آتلانتیک خلاصه کرد.
در خاتمه دیدار با ینس استولتنبرگ، رئیس جمهوری آمریکا اعلام کرد که تهدید تروریسم اهمیت این ائتلاف را پررنگ‌تر کرده است و از ناتو خواست تلاش‌های خود را برای کمک به شرکای آمریکا در عراق و افغانستان و مبارزه با تروریسم در سوریه افزایش دهد. وتوی روسیه علیه قطعنامه‌ای که بریتانیا در رابطه با بمباران شیمیایی در سوریه به شورای امنیت ارائه داده بود، غرب را متقاعد ساخت که باید خارج از چارچوب سازمان ملل متحد دست به اقدامی برای پایان بخشیدن به جنگ سوریه بزند. روسیه تا کنون ۸ قطعنامه در رابطه با سوریه را در شورای امنیت وتو کرده است.
ترامپ خواهان ورود ناتو به بحران سوریه است
سخنان دونالد ترامپ پس از دیدار با دبیرکل پیمان آتلانتیک مبنی بر «تلاش ناتو برای پایان دادن به جنگ خونین در سوریه و شکست تروریست‌ها» را بسیاری از ناظران دعوت از ناتو به ورود به جنگ سوریه برای پایان دادن به آن تعبیر می‌کنند. اقدامی که البته بخشی از هزینه‌های آن گویا باید توسط کشورهایی چون پادشاهی سعودی تامین شود که در این پیمان حضور ندارند. امری که در تاریخ ۶۸ ساله این پیمان نظامی بی سابقه است.
حضور دیپلمات‌های برخی از کشورهای منطقه چون پادشاهی سعودی، ترکیه، امارات متحده عربی، اردن و مصر در نشست وزرای خارجه «گروه هفت» در ایتالیا، حکایت از تلاش‌های غرب برای همکاری بیشتر با برخی از کشورهای منطقه برای حل بحرانهای خاورمیانه دارد. برخی از کارشناسان بین‌المللی حضور دیپلمات‌های این کشورها را که از آنها با عنوان «ناتوی عربی» یاد می‌شود، تنها در رابطه با بحران سوریه قرار نمی‌دهند. این کارشناسان معتقدند که حضور دیپلمات‌های این کشورها به نوعی یک هشدار به جمهوری اسلامی ایران نیز باید تلقی شود.
«حمله چکشی»
آمریکا خود را آماده ورود به بحران دیگری در منطقه نیز می‌کند. در اسفندماه ۹۵ منابع آمریکایی اعلام کردند که نیروی دریایی این کشور در ایالت فلوریدا سرگرم انجام مانوری، با نام «حمله چکشی»، برای مقابله با قایق‌های تندروی جمهوری اسلامی در آب‌های خلیج فارس است. در این مانور ۳۵ قایق تندرو و مجهز به اسلحه سنگین و همچنین هلی‌کوپتر‌های تهاجمی آپاچی شرکت دارند، که خود را برای مقابله با قایق‌های سپاه پاسداران که تا کنون در چندین مورد کشتی‌های جنگی ایالات متحده را تهدید کرده‌اند، آماده می‌سازند. در پایان این آماده‌سازی قایق‌های تندروی آمریکایی با هدف جلوگیری از ارسال اسلحه از جمهوری اسلامی برای حوثی‌ها در یمن، به منطقه انتقال داده خواهند شد.
سیاست جدید کاخ سفید که با هدف کوتاه کردن دست جمهوری اسلامی در بحرانهای منطقه صورت می‌گیرد، نه تنها از حمایت جمهوری‌خواهان، بلکه دمکرات‌ها نیز برخوردار است. در کنگره آمریکا طرح نانوشته‌ای برای مقابله با جمهوری اسلامی ایران مورد توافق هر دو جناح قرار دارد. بر پایه این طرح باید فشار بر جمهوری اسلامی را با استفاده از راه‌های مختلف افزایش داد. تصویب تحریم‌های جدید به دلیل حمایت از تروریسم، نقض حقوق بشر و کاستی در اجرای تعهدات بین‌المللی یکی از این ابزار است. جلوگیری از گسترش حمایت جمهوری اسلامی از گروه‌های سیاسی و شبه‌نظامی در کشورهای مختلف منطقه، از عراق تا یمن و از لبنان تا بحرین و همچنین افغانستان، یکی دیگر از اهدافی است که واشنگتن در دستور کار خود قرار داده است. حمله‌ی هوایی آمریکا به مواضع داعش در افغانستان را که غروب روز پنج شنبه ۱۳ آوریل در منطقه‌ی اچین در ولایت ننگرها با بزرگترین بمب جهان که به «مادر بمب‌ها» مشهور است صورت گرفت، در همین چهارچوب می‌توان ارزیابی کرد.
همچنین فشار بر دولت‌های عراق و لبنان برای کاهش سطح همکاری با جمهوری اسلامی، و همزمان تلاش برای ایجاد اتحادی جهت جلوگیری از رشد «هلال شیعه» نیز در همین راستا انجام می‌پذیرد. آمریکا در نظر دارد با ضربه زدن به جایگاه نظامی جمهوری اسلامی در منطقه، نقش ایران را به‌طور محسوسی کم‌رنگ کرده و تهران را وادار به عقب‌نشینی کند.
احمد رأفت
