سازمان ارتقا ایرانیان بریتانیا (British-Iranian Community Development Organisation)که به نام اختصاری بیکدو (BlCDO) شناخته می‌شود به تازگی دست به تحقیقی درباره موقعیت و نیازهای جامعه ایرانیِ لندن زده است. نتایج این تحقیق به فارسی ترجمه شده و در اختیار جامعه‌ی ایرانی قرار گرفته است. در این رابطه کیهان لندن با پروفسور علی حسامی، رئیس هیئت مدیره و خانم صهبا لاجوردی مدیر این پروژه به گفتگو پرداخته است.
– آقای پروفسور حسامی، در جلسه‌ای که سازمان بیکدو در روز اول فوریه در «سیتی هال» لندن برگزار کرد، نتایج تحقیق این سازمان به اختصار به زبان انگلسی به اطلاع حاضران رسید. امکان دارد کمی به تفصیل نتایجِ مهم این تحقیق را به فارسی در اختیار هموطنانِ علاقمند قرار دهید؟
پروفسور حسامی – خیلی ممنون از فرصتی که در اختیار بیکدو قرار داده‌اید. بیکدو سازمانی نوپاست که هدف آن پژوهش، شناخت و کنش در راه پویایی و هم‌پیوستگی ایرانیان بریتانیا است. تحقیقی هم که ما انجام دادیم کسب اطلاعات اولیه در مورد جامعه ایرانی ساکن لندن بر مبنای شیوه پژوهش آکادمیک و در راستای اهدافی است که بیکدو دنبال می‌کند. ما البته به هیچ وجه ادعا نداریم که این پژوهشی تکمیل شده و نهایی است.
– وسعت این پژوهش و مدت زمانی که بیکدو به آن اختصاص داده است چگونه است؟
پروفسور حسامی – قبل از هر چیز باید بگویم که این اطلاعات بر مبنای پرسشنامه‌هایی که پخش و پُر شده‌اند انجام گرفته. یعنی مصاحبه‌ای مستقیم انجام نشده است. این تحقیق طی یک همه‌پرسی در طول مدت شش ماه در سال گذشته در لندن صورت گرفت و تقریبا همه نهادهای ایرانیِ لندن در پخش پرسشنامه‌ها با «بیکدو» همکاری کردند. در نتیجه تعداد ۴۷۸ پرسشنامه تکمیل و جمع‌آوری شد، که تا این زمان، بزرگترین تحقیق در رابطه با ایرانیانِ بریتانیا است.
– با توجه به تعداد مدارس تدریس زبان فارسی، رستوران‌ها، سازمان‌های خدمات اجتماعی، سازمان‌های فرهنگی و هنری و تسلسل بالای برنامه‌های هنری و… که همگی نشانه تعداد قابل توجه ایرانیان در لندن است، آیا فکر می‌کنید که ۴۷۸ پرسشنامه می‌تواند نمونه قابل اعتماد و قابل اتکایی برای اطلاعات آماری از ایرانیان لندن باشد؟
صهبا لاجوردی – البته هر چه تعداد پرسشنامه‌ها بیشتر باشد، بررسی دقیق‌تر خواهد بود، اما این بزرگترین تحقیق از این نوع است که درباره ایرانیان لندن و بررسی نیازهای آنها انجام شده. معمولا در تحقیق‌های آکادمیک هم حجم آماری در همین حدود است و چنانچه از لحاظ پخش جوانب مختلف در نظر گرفته شده باشد، نتیجه معمولا منعکس کننده‌ی واقعیت است.
برای مثال ما همه خوب می‌دانیم که منطقه‌ی بارنت بیشتر از هر منطقه‌ی دیگری در لندن ایرانی‌نشین است. تحقیق هم به شکل دقیق همین را منعکس می‌کند. یا برای نمونه می‌دانیم که ساکنین منطقه‌ی کنزینگتون به دلیل اینکه اکثرا از اوایل دهه‌ی هشتاد میلادی به انگلستان مهاجرت کردند، تا کنون به اصطلاح به خوبی جا افتاده، و احتمالا احتیاجات مالی کمتری دارند. تحقیق هم به طور دقیق این فرضیه را تأیید می‌کند.
– در چه مراکزی پرسشنامه را پخش کرده‌اید؟
صهبا لاجوردی – ما و داوطلبان در یک دوره ۶ ماهه همه برنامه‌های ایرانی اعم از سخنرانی، سمینار، شب شعر، تئاتر، گردهمآیی‌های هفتگی سالمندان، دوره‌های ماهیانه جوانان، کلاس‌ها و مدارس زبان فارسی و حتی تیم فوتبال ایرانیان در نقاط مختلف لندن را تحت پوشش قرار دادیم. علاوه بر این، پرسشنامه‌های ما را در کتابخانه مطالعات ایرانی، و سازمان‌های پناهندگی (ایرانی و غیر ایرانی) قرار دادیم تا توسط مراجعین آنها تکمیل و به ما برگردانده شود.
– آیا بیکدو همراه با داوطلبان پخش و پِر کردن پرسشنامه وقت خودشان را به تساوی و عادلانه بین مدارس فارسی مختلف در لندن تقسیم کرده بودند؟
صهبا لاجوردی – همان‌طور که قبلا گفتم ما مدارس فارسی مختلفی را تحت پوشش قرار دادیم: «رستم» در «های گیت»، «اندیشه» در «گلدرز گرین» در منطقه «بارنت»، «کانون ایران» در «همر اسمیت»، مدرسه فارسی مرکز ایرانیان «هرو» و مدارس «کتابخانه ایرانیان» و «فردوسی» در منطقه «اکتون». بنا بر این فکر می‌کنیم این تناسب عادلانه در مناطق مختلف لندن رعایت شده باشد.
– در کنار پخش حضوری پرسشنامه آیا آن را در دنیای مجازی هم گذاشته بودید که آنهایی که کمتر به مراکز ایرانی می‌روند هم به آن دسترسی داشته باشند و آن را پُر کنند؟
صهبا لاجوردی – ما در جریان تحقیق‌های اخیر بودیم و می‌دانستیم که فرم‌هایی که در فضای مجازی قرار می‌گیرند، آنچنان پاسخگو نیستند. خودتان می‌دانید، ما ایرانیان کمتر به هم اعتماد می‌کنیم. برای این تحقیق لازم بود تا ما فرد به فرد با هموطنان روبرو شویم و توضیح دهیم که در این امر هیچ‌گونه دسیسه‌ای در کار نیست و این تنها یک کار پژوهشی بخ نفع همه ایرانیان لندن است. تنها در این صورت بود که می‌توانستیم اعتماد پاسخ‌دهندگان را جلب کنیم که موفق هم بودیم. اما ناگفته نماند که «سازمان زنان پناهنده» نیز در همکاری با ما این پرسشنامه‌ها را از طریق ایمیل برای مددجویان خود فرستاده و پاسخ‌هایی هم گرفتند که در نتایج منعکس است.
– چه تعداد مرد و چه تعداد زن پرسشنامه را پُر کردند؟
پروفسور حسامی – همچنان که در نموداری که در اختیار شما قرار داده‌ام از نظر جنسیت، نتایج آماری نشان می‌دهد که ۵۷% پاسخ‌دهندگان زن و ۴۳% آنها مرد بوده‌اند.
– تفاوت فاحش بین تعداد زنان و مردان موضوع جالبی است که می‌تواند حاکی از بازتر بودن زنان ایرانی داشته باشد. امیدوارم این موضوع را بیکدو در آینده بیشتر بشکافد و دلایل ریشه‌ای آن را بیابد. لطفاً در مورد گروه‌های سنی پاسخ‌دهندگان برایمان بگویید.
پروفسور حسامی – از نظر گروه‌های سنّی، بیشترین تعداد به گروه ۳۰ تا ۵۰ سال تعلق دارد که ۴۷% پاسخ‌دهندگان را تشکیل می‌داده‌اند. پس از این گروه، بیشترین تعداد به گروه بالای ۵۰ سال تعلق دارد یعنی ۴۲% پاسخ‌دهندگان.
صهبا لاجوردی – به نظر من این درصدها می‌تواند نشانگر این باشد که مهاجرین جوان دهه‌های هشتاد و نود میلادی، رفته رفته وارد دوره‌ی سالمندی شده و اینکه ما در ظرفِ یکی دو دهه آینده شاهد افزایش چشمگیر نیازهای سالمندان خواهیم بود.
– نقاط تمرکز ایرانیان در کدام مناطق لندن است و کدام یک از این مناطق دارای بالاترین تعداد ایرانیان هستند؟
پروفسور حسامی – یافته‌های آماری نشان می‌دهد که هم اکنون بیشترین تعداد ایرانیان در منطقهٔ بارنت سکونت دارند. این منطقه در سال‌های اخیر بالاترین تعداد مهاجران ایرانی را در خود اسکان داده است. بررسی دیگر منطقه‌ای نشان می‌دهد که مشکلات مالی و مسکن نیز در بین ساکنین ایرانی این منطقه، از مناطق دیگری که ایرانیان از سال‌های پیش در آنها ساکن بوده‌اند– یعنی ایلینگ، همراسمیت و کنزینگتون– بیشتر است.
– وضعیت تأهل و تجرد در بین ایرانی‌ها چیست؟
پروفسور حسامی- بر اساس این همه‌پرسی، بیش از نیمی از جمعیت ایرانیِ لندن مجرد هستند.
صهبا لاجوردی – بنا بر این شاید عجیب نیست که در مجموع ۲۳% آنها یا از تنهایی و یا از مشکلات روحی و روانی رنج می‌برند.
– لطفا از وضعیتِ اقامت ایرانی‌ها در لندن برایمان بگویید.
پروفسور حسامی – ۸۵% پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که یا دارای پاسپورت انگلیسی و یا اقامت دائمی این کشور هستند، بنابراین می‌توان گفت که اکثریت ایرانیان از نظر اقامتی در وضعیت نسبتا مطلوبی بسر می‌برند.
-وضعیت کاری و شغلی ایرانیان در لندن چگونه است؟
پروفسور حسامی – علیرغم وضعیت اقامتی مطلوب که گفتم و نمودارهم نشان می‌دهد، تنها ۳۰% از ایرانی‌ها در استخدام هستند.
– از چه مشکلات، نیازها و کمبودهایی، چه در زندگی شخصی و چه در زندگی اجتماعی، در میان ایرانیان لندن می‌توان سخن گفت؟
پروفسور حسامی – تحقیق نشان می‌دهد که سه مشکل اساسی هموطنان ما در لندن مشکلات مالی ۲۶%، مسکن ۲۶% و عدم همگنی اجتماعی ۲۰% است.
صهبا لاجوردی – جالب است اضافه کنیم که ۴۲% از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که هیچ سازمانی پاسخگوی نیازهای آنها نیست و ۱۲% گفته‌اند که اگر هم سازمانی مسئول پاسخ‌گویی به این نیازهاست، آنها از آن بی خبرند.
و باز جالب اینجاست که در پاسخ به اینکه «جای چه خدماتی را خالی می‌بینید؟»، بیشترین تعداد به وجود یک «خانه ایران» یا «مرکز ایرانیان» اشاره کرده‌اند. در صورتی که ما فکر می‌کردیم این فقط خواسته تعداد معدودی از ما است.
– آخرین پرسش مربوط به میزان مشارکت در سیاست کشور میزبان است. پاسخ به دست آمده چه بود؟
پروفسور حسامی – ۶۳% پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که ما ایرانیان به اندازه‌ی کافی در فضای اجتماعی و سیاسی بریتانیا حضور نداریم.
– آیا شما در مورد میزان استفاده از رسانه‌های فارسی‌زبان هم کسب اطلاع کرده‌اید؟ احتمالاً میزان بالای مصرف رسانه‌های ایرانی نسبت مستقیم با میزان بالای زندگی ذهنی در فضای سیاسی و فرهنگی ایرانی و درنتیجه شرکت کمتر در سیاست و فرهنگ کشور میزبان دارد و منزوی ماندن از آن دارد.
صهبا لاجوردی – خیر. ما این سوال را نپرسیده‌ایم. و بسیار هم سوال مهمی است. ما خوب می‌دانیم که جای بسیاری سوالات دیگر نیز در این پرسشنامه خالی است، اما هدف ما یک بر آورد اولیه از وضعیت موجود بود و فکر می‌کردیم جواب دادن به بیش از ۲۴ سوال خارج از حوصله‌ی پاسخ‌دهندگان است. امیدواریم بتوانیم با همکاری سازمان‌های فعال ایرانی در بریتانیا و بخصوص لندن، در جهت شناخت هر چه بیشتر جامعه‌ی خود در این کشور گام برداریم.
در اینجا لازم می‌دانیم از همه‌ی افراد و ارگان‌هایی که در انجام این تحقیق ما را یاری رساندند سپاسگزاری کنیم:سازمان لاتاری که بودجه‌ی این تحقیق را در اختیار ما گذاشت. و سازمان‌هایی که در انجام پژوهش (پخش پرسشنامه‌ها) به ما کمک کردند: مدرسه رستم، کانون ایران، گروه تئاتر سام، کتابخانه ایرانیان، مدرسه زبان فارسی کتابخانه ایرانیان و خانم نوشین فرزام، مدرسه اندیشه، انجمن فارسا، انجمن سخن، بنیاد ژاله اصفهانی، انجمن ایرانیان هرو، انجمن ایران (Iran Society) و دکتر محمد علی علا، سازمان خدمات پناهندگی بارنت، سازمان خدمات زنان پناهنده، همایش روان‌پژوهان ایرانی، سازمان میراث فرهنگی ایران Iran Heritage Foundation، کلوپ فوتبال آرین، Magic of Persia، شب جمعه و خانم نرمین، مدرسه فردوسی، مرکز سالمندان شاهین، مرکز سالمندان فرشتگان. و همچنین افرادی که در پخش پرسشنامه ها به طور داوطلبانه به ما کمک کردند: بهمن چهاردهی، مریم روحی، مهناز چهاردهی. افرادی نیز در استخراج اطلاعات از پرسشنامه ها ما را یاری رساندند: اشکان امیری و مریم افتخار دادخواه. نگارش گزارش نهایی پژوهش هم بر عهده دکتر معصومه طرفه بود.
– و سخن آخر؟
پروفسور حسامی – سازمان بیکدو امیدوار است با برگزاری جلسات بحث و گفتگو با علاقمندان و افراد مطلع، این تحقیق را گسترش داده، یافته‌های آن را با سازمان‌های دست اندرکار ایرانیان در میان بگذارد. باشد تا این دانش و خودشناسی، ما را در خودیاری مدد رساند.
