در روزهای گذشته و همزمان با گرم شدن فضای انتخاباتی در ایران نیروهای سیاسی از هر ابزاری برای ارتباط گرفتن با هواداران و هم‌فکران خود استفاده می‌کنند.
در این میان نیروهای اصلاح‌طلب و هواداران حسن روحانی بیشتر از سایر گروه‌ها از رسانه‌های اجتماعی و ابزارهای دیجیتال استفاده می‌کنند. یکی از این ابزارها پخش زنده اینستاگرام است که از گفتگوهای سیاسی تا پخش سخنان حسن روحانی با مترجم همزمان برای ناشنوایان را در آن می‌توان مشاهده کرد.
انتخابات این دوره را شاید بتوان انتخاباتی آنلاین دانست که نتیجه آن می‌تواند آمارهای منتشر شده را تایید یا رد کند. در واقع با نگاهی به انتخابات ۲۰۱۶ ایالات متحده آمریکا و حتی بریتانیا می‌توان گفت فضای آنلاین در واقع نمایندگی فضای آفلاین را دارد و از همین جهت نظرسنجی‌های آنلاین را می‌توان معتبر و قابل تحلیل دانست.
بر اساس آمارهای وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در ایران تعداد مشترکان اینترنت موبایل در سال ۹۵ نزدیک به ۴۰ میلیون نفر بوده است. این در حالیست که این رقم در سال ۹۲ تنها ۳۰۰ هزار نفر بود. به این موضوع نیز باید توجه داشت که بر اساس آمارها در ایران، اینستاگرام بین ۳۰ تا ۳۵ میلیون کاربر دارد و بعد از تلگرام دومین رسانه اجتماعی محبوب محسوب میشود. بر همین اساس است که دیگر کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری اسلامی در ایران به سوی استفاده از این امکانات رفته‌اند.
همان‌طور که گفته شد نیروهای هوادار حسن روحانی بیشتر از این امکانات استفاده می‌کنند اما در میان باقی کاندیداها، تیم ابراهیم رئیسی هم نشان داده که با این ابزار آشنایی دارد و از آن استفاده می‌کند.
#اینستالایوروحانى٩۶ یکی از پر رونق‌ترین محافل آنلاین اصلاح طلبان در روزهای گذشته بود. جایی‌که هر شب به سراغ یک نیروی اصلاح‌طلب و هوادار حسن روحانی می‌روند و گفتگوی زنده‌ای را با او انجام می‌دهند. در نبود گفتگوهای سیاسی مناسب در صدا و سیمای جمهوری اسلامی و نبود رسانه‌های خصوصی و همچنین مستقل، پخش زنده اینستاگرام تبدیل به تلویزیون آنلاین اصلاح‌طلبان شده است.
این سری از مصاحبه‌ها در چندین نوبت منتشر شد تا اینکه ساجده عرب‌سرخی، یکی از اعضای پخش این سری از مصاحبه‌ها در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «دیشب وقتی خواستیم برنامه رو شروع کنیم متوجه شدیم که لایو اینستاگرامم فیلتر شده. به دنبال طرح موفق اینستالایو که صفحه های شخصى ما هم جزو پخش‌کنندگان برخى از برنامه‌هاى آن بود، متاسفانه مورد غضب کسانى قرار گرفت که دستشان به جایى مى‌رسد اما فکرشان نه. منتظریم ببینم که آیا با اینستالایو رقبا مثل آقاى رئیسى هم همین معامله مى‌شود یا نه! آستانه انتخابات و این آستانه تحمل پایین نوبر است و البته نشانه پیروزى ما انشالله.»
کمپین بین‌المللی حقوق بشر در ایران همان روز به نقل از منبعی در ایران خبر داد که «این مسدودیت بر اساس دستور مقامات قضایی صورت گرفته است.» همان شب ایسنا نیز در خبری مسدود شدن پخش زنده اینستاگرام را تایید کرد و در گفتگوی کوتاهی با یک کارشناس تجارت الکترونیک نوشته است: «به احتمال زیاد مقامات قضایی این قابلیت را در جهت ایجاد محدودیت‌هایی برای نامزدهای انتخاباتی مسدود و از دسترس خارج کرده‌اند.»
با این همه سخنگوی وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات در واکنش به این خبرها گفت: «هیچ مرجع قانونی اعم از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، مراجع قضایی یا کمیته تعیین مطادیق مجرمانه این برنامه را فیلتر نکرده‌اند و اگر اختلالی در اجرای آن وجود دارد مربوط به سرورهای این شبکه اجتماعی است و از داخل کشور تصمیمی برای فیلتر آن انجام نشده است.»
این سخنان در حالی مطرح شد که همان زمان امکان دریافت پخش‌های زنده‌‌ی اینستاگرام (چه از داخل ایران با فیلترشکن و چه از خارج ایران) ممکن بود و تنها ارسال ویدیو مسدود شده بود. از سوی دیگر نظرها و پیام‌های برخی کاربران در صفحه‌های گوناگون اینستاگرام نشان می‌دهد که مسدود شدن تنها منحصر به «اپراتورهای همراه» بوده و به طور مشخص کاربران موبایل‌های هوشمند را شامل شده است.
سرویس پخش زنده اینستاگرام به همان روشی مسدود شده که سرویس تماس صوتی تلگرام در هفته گذشته مسدود شد. هر دو این اپلیکیشن‌ها برای برقرای ارتباط مستقیم از پروتکل UDP استفاده می‌کنند.
سیستم فیلترینگ در ایران وقتی درخواست UDP از کاربری دریافت می‌کند با تغییر دادن مسیر ترافیک شبکه، ترافیک پخش زنده را به سمت سرورهای دیگری هدایت می‌کند که در نهایت منجر به خارج کردن ترافیک این پخش زنده اینستاگرام از شبکه میشود. در چنین حالتی در صورت اقدام به استفاده از این سرویس، در صفحه‌ی Checking باقی خواهید ماند. این مشکل برای دریافت ویدیو‌های پخش زنده ایجاد نمی‌شود چرا که اینستاگرام برای پخش این ویدیو‌ها از چنین پروتکلی استفاده نمی‌کند.
نکته جالب اینجاست که این محدودیت، روحانی و رئیسی نمی‌شناسد و به نوعی هواداران ابراهیم رئیسی را هم ناراضی کرده بود. یکی از آنها این مسدود شدن را بخشی از پروژه حسن روحانی برای «سانسور» رقبای خود عنوان کرده و گفته بود استقبال مردمی از ابراهیم رئیسی موجب شده که وزارت ارتباطات به دنبال قطع «ارتباط مردمی» با کاندیدای مورد تایید آنها باشد.
در هر صورت، این محدودیت چند روز بیشتر ادامه نداشت و حالا دوباره اینستاگرام به یکی از ابزارهای کاندیداهای انتخاباتی در ایران تبدیل شده است. تا دو روز گذشته حسن روحانی با ۱ میلیون دنبالگر (فالوور) محبوب‌ترین کاندیدای ریاست جمهوری ۹۶ در اینستاگرام بوده. رئیسی ۱۰۹ هزار، جهانگیری ۱۰۵ هزار، قالیباف ۵۹ هزار ، هاشمی طبا ۲۶۰۰ و میرسلیم ۱۹۰۰ دنبالگر دارند.
