عملیات نجات معدنچیان معدن زغال‌سنگ یورت که ظهر چهارشنبه دچار حادثه شدند با گذشت ۴۸ ساعت از وقوع انفجار هنوز ادامه دارد و نیروهای امدادی نتوانسته‌اند به محل اصلی انفجار راه یابند.
این حادثه در حالی نیمروز چهارشنبه، ۱۳ اردیبهشت ماه رخ داد که کارگران برای روشن کردن موتور کِشنده‌ی واگن‌ها تلاش می‌کردند و جرقه موتور باعث انفجار گاز نشت کرده در تونل معدن شد.
با گذشت دو روز از حادثه مشخص شده انفجار معدن به دلیل عدم توجه کارفرما به رعایت نکات ایمنی رخ داده است.
بنا بر اظهارات شاهین فتحی، معاون عملیات امداد و نجات هلال احمر کشور، دست کم ۷۱ معدنچی در زمان حادثه در معدن بوده‌اند. برخی مقامات دولتی از حبس شدن ۳۵ معدنچی در درون معدن خبر می‌دادند.
تا بامداد روز جمعه، ۱۵ اردیبهشت، جسد ۲۲ معدنچی از درون تونل معدن خارج شده. پیکر تعدادی از معدنچیان روز گذشته به خاک سپرده شد. هویت یکی از معدنچیان هنوز مشخص نیست که پزشکی قانونی از طریق آزمایش دی.ان.ای در حال بررسی هویت او است.
حسین احمدی، مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان گلستان بامداد روز جمعه در گفتگو با خبرگزاری میزان گفت: «نگران وقوع حادثه جدید در محل معدن آزادشهر هستیم و به همین خاطر تاکیدِ شده است که امدادگران به هیچ وجه برای خروج پیکرها بی احتیاطی نکنند.»
او افزود: «شرایط معدن و فعالیت امدادگران در عمق هزار و ۵۰۰ متری زمین بسیار دشوار بوده و به طور چرخشی، ۴۰ امدادگر مرتبط در زیر زمین حضور داشته و عملیات آوار برداری را انجام می‌دهند. در شرایطی که هر لحظه احتمال انفجار و ریزش مجدد آوار وجود دارد نمی‌توانیم خطر کرده و جان امدادگران را به خطر بیندازیم.»
از سوی دیگر حسینقلی قوانلو، رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت گلستان نیز می‌گوید: «وجود قاب‌های فلزی در هم رفته بر اثر انفجار در داخل تونل یکی از مسائلی که فعالیت ما را با کندی همراه کرده که باید توسط تجهیزات این قاب‌ها بریده و از تونل خارج شود و با توجه به گازهای مشتعل این اقدام زمان‌بر است.»
وی افزود: «در حال حاضر حفظ ایمنی از تمام مسائل دیگر برای ما بیشتر اهمیت دارد و با توجه به وجود گازهای مشتعل در انتها تونل احتمال انفجار دوباره وجود دارد که این برش‌کاری قاب‌ها و آواربرداری را زمان‌برتر می‌کند.»
در حالی که در نخستین ساعات وقوع انفجار در معدن، مقامات دولتی استان گلستان تلاش کردند سهل‌انگاری کارگران را عامل اصلی بروز حادثه عنوان کنند اما اظهارات کارگران و خبرهایی تکمیلی در مورد سوابق این معدن نشان از بی‌توجهی مدیران معدن به مسائل ایمنی و جان کارگران دارد.
صادق نیت، رئیس مرکز سلامت محیط وزارت بهداشت آزادشهر در گفتگو با خبرگزاری تسنیم از محکومیت پیشین این معدن در دادگاه خبر داد و گفت: «میزان گاز در کارگاه استخراج، بالاتر از استاندارد بود. این معدن چندین بار مورد بازرسی قرار گرفته و یک بار نیز به دادگاه معرفی و محکوم شده است.
همچنین به گزارش خبرگزاری ایسنا در پی وقوع حادثه انفجار در معدن زغال زمستان یورت آزادشهر رئیس سازمان نظام مهندسی معدن ایران از احضار هیئت مدیره این معدن توسط وزیر صنعت، معدن و تجارت خبر داد.
جالب اینجاست در حالی که نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت، هیئت مدیره معدن یورت را احضار کرده و این «معدن در دادگاه محکوم شده»، معاون نعمت‌زاده ادعای معدنچیان پیرامون وجود گاز در معدن را ادعایی عوامانه عنوان و گفت: «عدم رعایت اصول ایمنی در استفاده از استارتر لوکوموتیو عامل حادثه معدن زمستان یورت بوده و موضوع استشمام بوی گاز در فضا ادعایی نادرست و عوامانه است. معدن زمستان یورت در بازرسی‌هایی که آذرماه سال گذشته انجام شده بود بر اساس ارزیابی‌های میزانِ ریسک، در فهرست معادن کم ریسک کشور قرار داشت.»
در این میان گویا حادثه غم‌بار معدن یورت به ابزاری برای تبلیغات انتخاباتی نیز تبدیل شده است.
از یک سو علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی دولت یازدهم برای اخذ رأی بیشتر به نفع دولت و نامزد آن، حسن روحانی، از این حادثه بهره‌برداری انتخاباتی کرده و از برقراری مستمری خانواده جان‌باختگان حادثه انفجار معدن یورت و تشکیل کمیته‌ای برای پیگیری مسائل حقوقی، بیمه‌ای و عقب‌ماندگی‌های پرداختی به کارگران این معدن خبر داده است.
علی ربیعی در حالی این سخنان را مطرح کرده که کارگران معدن یورت از سال ۹۴ چند بار به دلیل پرداخت نشدن چند ماهه حقوق در مقابل فرمانداری آزادشهر دست به تجمع اعتراضی زده بودند. منابع خبری گفته‌اند بسیاری از کارگران معدن در زمان وقوع حادثه ۱۱ ماه حقوق طلبکار بودند.
از سوی دیگر مصطفی هاشمی‌طبا کاندیدای دوازدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری در گفتگوی خبری خود با صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفت: «اگر رئیس جمهور بودم معادن را تعطیل می‌کردم. شرایط معادن ذغال سنگ کشور بد است و معادن در حقیقت کارگران را به مرگ زودرس و تدریجی دچار می‌کنند. شایسته است معادن تعطیل شود و کارگران معادن را دچار مرگ تدریجی نکنیم.»
یکی از مواردی که در روز گذشته مورد توجه رسانه‌ها و کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت، موضوع مالکیت معدن یورت بوده است.
در ابتدا مقام‌های دولتی اعلام کرده بودند که معدن یورت متعلق به بخش خصوصی است اما در نهایت با انتشار اسناد سهامداران «شرکت صنعتی و معدنی شمال شرق شاهرود» مشخص شد سهامدار اصلی معدن یورت، «شرکت مهر ایرانیان» است که متعلق به «بنیاد تعاون بسیج» است. جالب‌تر اینکه بنیاد تعاون بسیج نیز از زیرمجموعه‌های «نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» است.
بنیاد تعاون بسیج همچنین سهامدار اصلی شرکت توزیع مجتمع پیام‌آوران نشر روز یعنی ناشر روزنامه جوان نیز است.
آخرین خبرها از معدن یورت از ادامه عملیات آواربرداری حکایت دارد. رضا مروتی، معاون عمرانی استاندار گلستان، ساعت ۱۳ روز جمعه با اشاره به اینکه بر اثر انفجار در معدن در سه نقطه تونل ریزش اتفاق افتاده است، گفت: «۸۰ درصد آواربرداری ریزش اول انجام شده است.»
انفجار در عمق یک هزار و ۴۰۰ متری زمین اتفاق افتاده است، وی در این زمینه تصریح کرد: «در حال حاضر نیروهای امدادی علاوه بر آواربرداری در حال آرک‌بندی سقف تونل جهت جلوگیری از ریزش سنگ هستند. پس از عبور از اولین مرحله ریزش، در ریزش‌های دوم و سوم عبور آسان‌تر خواهد بود و نیروهای امدادی می‌تواند از آنها عبور کنند.»
معاون عمرانی استاندار گلستان خاطرنشان کرد: «تا کنون ۲۱ جسد از داخل معدن خارج شده و یک جسد دیگر نیز مشاهده شده اما هنوز منتقل نشده است.»
خانواده تعدادی از معدنچیان هنوز از سرنوشت عزیزان خود خبر ندارند و در انتظار رسیدن نیروهای امدادی به محل اصلی انفجار هستند تا شاید خبر زنده بودن عزیزانشان را بشنوند.
