مثنوی‌‌خوانی در مایه افشاری و دعای «ربنا» با صدای محمدرضا شجریان در فهرست ملی میراث فرهنگی ناملموس ایران ثبت شد.
چند روز پس از انتقاد حسن روحانی به ممنوع بودن فعالیت محمدرضا شجریان در مناظره دوم انتخابات ریاست جمهوری و انتشار و تکذیب اهدای حنجره شجریان به روحانی، سازمان میراث فرهنگی دعای «ربنا» را به ثبت ملی رساند.
عصر روز سه‌شنبه در نشستی با حضور همایون شجریان و سهراب پورناظری در محل ریاست سازمان میراث فرهنگی، دعای ربنا با صدای محمدرضا شجریان به عنوان میراث ناملموس فرهنگی کشور به ثبت رسید و لوح آن تقدیم فرزند این خواننده سنتی ایران شد.
محمدرضا شجریان شخصا به این اتفاق واکنشی نشان نداده ولی فرزندش برای دریافت لوح ثبت جهانی در مراسم حضور یافت.
این درحالیست که صدا و سیمای جمهوری اسلامی پخش این دعا در ایام رمضان را پس از وقایع انتخابات سال ۸۸ تا کنون ممنوع کرده و شجریان نیز از اجرای کنسرت و برگزاری تور در داخل کشور محروم مانده است.
اکنون در آستانه ماه رمضان، زهرا احمدى پور معاون روحانی و محمدحسین طالبیان رئیس سازمان میراث فرهنگی، تصنیف ممنوع شده «ربنا» را به ثبت ملی رساندند.
پس از وقایع انتخابات سال ۸۸، شجریان در نامه‌ای از رئیس صدا و سیمای وقت عزت‌الله ضرغامی خواست تا از پخش آثار وی از صدا و سیما خودداری کند، وی در یک مصاحبه دلیل این درخواست را سوءاستفاده از صدایش بر روی تصاویری خواند که تلویزیون جمهوری اسلامی آن را مبارزه با فتنه معرفی می‌کند.
با اینکه شجریان مجوز پخش ربنا و مثنوی افشاری را در ایام رمضان داد و آن را هدیه‌ای برای مردم ایران خواند ولی محمدحسین صوفی معاون صدای صدا و سیما در واکنش به این موضوع اعلام کرد که این اجراهای شجریان پخش نخواهد شد.
با اینکه ممنوعیت و سانسور همواره در جمهوری اسلامی روال عادی داشته ولی با ممنوعیت پخش «ربنا» نخستین‌بار بود که یک دعای مذهبی توسط این حکومت دینی ممنوع اعلام شد!
صدا و سیما در طول ۸ سال تلاش کرد تا این دعا را با صدای دیگرانی چون سعید حاتم‌زاده ورمزیار جایگزین کند ولی هر بار در این کار ناموفق ماند و انتقادات بسیاری نیز متوجه این عملکرد مدیران صدا و سیما شد. آن هم در حالی که سیدعلی خامنه‌ای در واکنش به اعتراض نسبت به این ممنوعیت گفت که صدای معمولی مسجدی بهتر است!
«ربنا» یکی از آثار محمدرضا شجریان و شامل ۴ دعا از آیات قرآن است که همه با عبارت ربنا آغاز می‌شوند. این دعا که برای نخستین‌بار در سال ۵۸ از صدا و سیما پخش شد، ۳ دهه دعای پیش از هر افطار در ماه رمضان بود.
اکنون در فضای مجازی، کمپین «آری به صدای محمدرضا شجریان» پس از دومین مناظره انتخاباتی ریاست‌جمهوری به راه‌افتاده تا در روزهای نزدیک به ماه رمضان، ممنوعیت فعالیت وی برطرف شود.
دعای ربنا حدود سی سال قبل در رادیو و به عنوان اثری درسی به همراه برخی دیگر از ادعیه توسط شجریان خوانده شد و مرحوم حسین صبحدل که بخش نواهای مذهبی رادیو را به عهده داشت، آن را بدون هماهنگی با شجریان پخش کرد.
شجریان در کتاب «راز مانا» درباره این ادعیه گفته است: «من ربنا را برای پخش نخوانده بودم، برای درس (دادن) خواندم و یکی دو نفر از خوانندگان، آن را فرا گرفتند و در استودیو ضبط کردیم. یک روز قبل از ماه رمضان نوار را دادم. بعد دیدم ربنا را با صدای خودم پخش کردند. تلفن زدم و گفتم چرا پخش کردید؟ گفتند: تیر از کمان در رفت!»
او، ربنا را در دستگاه سه‌گاه خوانده و با مرکب‌خوانی (مدولاسیون یا راه‌گردانی) سری به دستگاه‌ها و آوازهای دیگر ردیف موسیقی ایرانی از جمله آواز افشاری و گوشه عراق (صبا) می‌زند و سپس به سه‌گاه برمی‌گردد.
ربنا در نواری که محمدرضا شجریان با نام «به یاد پدر» ضبط کرده، منتشر شده است. «این دهان بستی، دهانی باز شد» که بیشتر با نام مثنوی افشاری شناخته می‌شود، آوازی است با صدای محمدرضا شجریان، در مایه‌ی افشاری، که به سفارش صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برای ماه رمضان ساخته شد.
ترانه‌های این اثر، از میان ترانه‌های دفتر اول، سوم و پنجم مثنوی مولانا انتخاب شده‌اند. نغمه مثنوی، به سبکی خاص در افشاری نواخته می‌شود که «مثنوی پیچ» هم نامیده می‌شود و علت آن چرخش‌های تحریری است که در ۴ نوبت در درآمد و فرود آواز صورت می‌گیرد.
