همایش بزرگداشت شاهنامه و فردوسی در لندن

هفته‌ی گذشته در روزهای ۲۰ و ۲۱ جنبش رنسانس (نوزایی) ایرانی با همراهی بنیاد فردوسی همایش دو روزه بزرگداشت شاهنامه و فردوسی را برگزار کردند.

کیهان لندن با مسئول برگزاری این همایش در لندن، دکتر نامدار بقایی یزدی، درباره‌ی این برنامه گفتگو کرده است.

-جنبش نوزایی ایرانی از چه زمانی فعالیت خود را آغاز کرده است؟

-جنبش از حدود چهار سال پیش آغاز به فعالیت کرده و در طی سه سال گذشته فعالیت خود را در نقاط مختلف دنیا افزایش داده است. این حرکت از آمریکا شروع شده و به تدریج به بریتانیا، سوئد، آلمان و فرانسه و چند کشور دیگر، ازجمله ایران، رسیده.

-علت و اهداف این جنبش چیست؟

-ما خواهان یک برگشت و بازنگری در تاریخ باستانی ایران هستیم. می‌خواهیم  در مبانی فرهنگ ایرانشهری، که خیلی هم درباره‌ی آن صحبت می‌شود، ژرف‌کاوی کنیم. نیز می‌خواهیم ببینیم که از کدام مبانی این فرهنگِ باشکوه- که آن را گرامی می‌داریم و به آن مباهات می‌کنیم- می‌توان در عصر حاضر و در جامعه‌ی امروزیِ ایران استفاده کرد.

– آیا می‌توان گفت که ما، ایرانیان، از فرهنگ ایرانشهری خود دانش لازم را نداریم و شما رسالت خودتان را در معرفی آن به گروه‌های بزرگی از ایرانیان امروزی و به ویژه نسل جوان می‌بینید.

-ببینید، متاسفانه ما بخش عظیمی ‌از این فرهنگِ با عظمتِ خود را از دست داده‌ایم. بخصوص در ۳۸ سال گذشته پس از انقلاب اسلامی، بقایای این فرهنگ بسیار کمرنگ شده‌اند. ولی خوشبختانه در چند سال اخیر- همچنان که در رسانه‌ها منعکس شده- جمعیت عظیمی ‌در کنارِآرامگاهِ  کوروش در پاسارگاد گرد هم می‌آیند  و روز کوروش را گرامی ‌می‌دارند؛ و یا در آرامگاه فردوسی گرد هم می‌آیند و فردوسی را گرامی می‌دارند. اینها همه نشانه‌های مثبتی است از اینکه جوانان ما به این فرهنگ غنی رو می‌آورند و خواهان درک آن هستند.

 -بنابراین، زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی جنبشی که شما خواهان تحرک آن در ایران هستید عملاً وجود دارد و گاهی بروز هم می‌یابد. آیا شما در پی آن هستید که بیانگر نطفه‌های عملاً موجود نوزایی ایرانی از طریق بازیابی و بازنگری فرهنگ باستانی ایران باشید؟

-ما با کار پژوهشی مبانی فرهنگی ایرانشهری را بازیابی می‌کنیم و بر جنبه‌هایی از آن که می‌تواند کاربُرد امروزین داشته باشد انگشت می‌گذاریم. به همین دلیل نام حرکت ما، جنبش نوزایی است.  فرهنگ ایرانشهری ما  چندین رکن دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از خردگرایی، آبادسازی، دادگستری، رواداری، دهشمندی، شادزیستی و آزادگی است که البته هر کدام مباحث گسترده‌ای هستند. اگر در جامعه‌ی امروز ایران این مبانی پیاده شوند در پیشبرد وپویایی و بهبودِ وضعیتِ جامعه می‌توانند نقش مثبت ایفا کنند.

– وزنه‌ی اصلی فعالیت شما را کار پژوهشی و ارایه‌ی آنها درهمایش‌ها و برنامه‌های سخنرانی تشکیل می‌دهد؟

-ما کارگروه‌های مختلفی  نظیر کارگروه ‌اندیشه و گروه  فرهنگ‌سازی و کنش‌های اجتماعی داریم.  در کارگروه اخیر اساتیدی در حوزه‌های جامعه‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی در دانشگاه‌های معتبر دنیا کار می‌کنند و به همراه اساتیدی در ایران حوزه‌های نام‌برده در ایران را بررسی می‌کنند. از جمله می‌خواهیم بدانیم چرا درایران امروز این قدر اعتیاد وجود دارد؛ می‌خواهیم ریشه‌هایِ پدیده‌هایی مانند کودکانِ کار و خیابانی و روسپیگری را بررسی کنیم. پرسش این است که آیا دلیل این بلایا جمهوری اسلامی است یا دلایل عمیق‌ترِ فرهنگی و اجتماعی دارد. یا می‌خواهیم پدیده‌ی خشونت در ایران را بررسی کنیم. امروزه صحبت از این می‌شود که باید خشونت را از جامعه‌ی ایران دور کنیم. در پیوند با این موضوع ما باید رفتارمان را نسبت به طبیعت و زیست‌بوم و حیوانات و مورد بازنگری قرار دهیم. مشخص‌تربگویم، منظورم رسم ناهنجار و خشن قربانی کردن حیوان به مناسبت‌های مختلف– از جمله برگشت ازحج و فارغ‌التحصیلی-  و بخصوص در عید قربان است که هزاران هزار حیوان ذبح می‌شوند. در حالی که در ایران باستان برای مناسبت‌های مختلف نهال می‌کاشتند. خوشبختانه ما در سال‌های اخیر در خارج و ایران می‌بینیم که در هفته‌ی دوم اسفند ماه این رسمِ نیکوی نهال کاشتن، بخصوص در میان جوانان، طرفداران بسیاری یافته است. ما عکس‌های بی شماری دریافت کرده‌ایم که نشان می‌دهند جوانانی به مناسبت‌های مختلف، از جمله ازدواج، نهال می‌کارند. این نهال می‌ماند و تبدیل به درختِ تنومندی می‌شود که یادآور مناسبت‌های خوش و درمواردی عزیزی از دست رفته است.  برای بسیاری از ما، ایرانیان،  صحنه‌های ذبح کردن حیوانات و دسته‌های سینه‌زنی و قمه‌زنی یادآور خاطراتِ دلهره‌آور از زمان کودکی است. تمام اینها از فرهنگ سامی ‌و عربی و از ادیان ابراهیمی ‌وارد ایران شده‌اند. رسوم ایرانی به راستی  که جامعه را تلطیف می‌کند. البته ما نمی‌گوییم که همه باید گیاه‌خوار شوند. صحبت ما این است که  رسم نهال‌کاری بهتر است جایگزین خشونت عریان و گسترده نسبت به حیوانات شود. در ایران امروز چنینِ رسومِ ایرانی دارد احیا می‌شود و برای خودش جا باز می‌کند و جوانانِ بیشتری به زیبایی و اهمیت آنها پی می‌برند.

-فکر نمی‌کنید که فرهنگ جهانی  از طریق شبکه‌های احتماعی و تلویزیون‌هایِ ماهواره‌ای هم در این تلطیف روحی و تغییر نگرش ایرانیان  نقش مثبت داشته است؟

-موافقم و باور دارم که فرهنگ ایرانی ظرفیت و توانایی بیشتری در همراهی و هماهنگی با فرهنگ مترقی جهانی دارد.

-در مورد برنامه‌های این جنبش برای خوانندگان ما بگویید.

-این دومین برنامه‌ی ما در سال جاری بود. در ماه فوریه یک برنامه‌ی سخنرانی  با شرکت مهندس شاهین نژاد و دکتر زرتشت ستوده داشتیم. از همان موقع هم پایه‌ی همایش بزرگداشت فردوسی را ریختیم. می‌دانید که روز ۲۵ اردیبهشت در ایران به عنوان روز فردوسی شناخته می‌شود. ما تصمیم گرفتیم در نزدیک ترین زمان به این تاریخ که امکان‌پذیر است این همایش را- که روزهای ۲۰ و ۲۱ ماه مه شدند- برگزار کنیم. روز اول در سالن کتابخانه‌ی مرکزی کنزینگتون و روز دوم در مرکز زرتشتی‌ها، در منطقه‌ی هرو، این برنامه را برگزار کردیم.  مجدداً بگویم که این همایش را با همراهی بنیاد فردوسی تدارک و برگزار کردیم.

-چه کسانی در این همایش شرکت داشتند و درباره چه موضوعاتی سخن گفتند؟

-دکتر اردشیر انوشیروانی از آمریکا در روز اول در مورد پیوند فرهنگ‌ها و زبان‌ها سخنرانی کرد. مهندس شاهین نژاد از امریکا و سخنگوی جنبش رنسانس ایران در مورد شاهنامه‌ی فردوسی و داستان بهرام گودرز صحبت کرد. نقال معروف لندن، قاسم کربلایی، شاهنامه‌خوانی کرد. دکتر جیسون جرجانی، استاد دانشگاه صنعتی نیوجرسی و متخصص در فلسفه‌ی علم و فن‌آوری که دارای تحقیقاتِ گسترده در تاریخ ایران است درباره‌ی شهریگری (تمدن) ایرانی صحبت کرد. دکتر زرتشت ستوده در مورد ترکان و ایرانیان و ریشه‌های مشترکِ عمیق قومی‌ بین ایرانیان و ترکان و اختلافاتِ آنها صحبت کرد. در پایان هم دکتر محمود کویر در مورد آخر شاهنامه صحبت کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. در روز دوم در مرکز زرتشتیان، ابتدا  دکتر ستوده سخنرانی روز اول خود را با تمرکز بیشتر بر قوم «نا آرت» که همان تورانیان در شاهنامه هستند دوباره ارایه داد. دکتر انوشیروانی به زبان انگلیسی در باره‌ی اخلاقیات و تحول آن در فرهنگ ایران سخنرانی کرد. خود من در مورد نقش شاهنامه در بازیابی هویت ملی ما صحبت کردم.

در بینابین سخنرانی‌ها برنامه‌ی موسیقی با سنتورپیمان حیدریان و ضرب بهمن پارسی داشتیم. خانم آناهیتا شاهنامه‌خوانی کرد. دکتر جیسون جرجانی سخنرانی روزاول خودش- تمدن ایران- را به زبان انگلیسی ایراد کرد. شاهین نژاد هم در مورد ستون‌های فرهنگِ ایرانی صحبت کرد. سخنرانی‌های انگلیسی به دلیل برگزاری برنامه درمرکز پارسیان زرتشتی هندی  و حضور چندین مهمان غیر فارسی‌زبان بود.

-به چه موارد دیگری در این همایش‌ها توجه می‌شود؟

-سال گذشته  بنیاد رنسانس ایرانی مسابقه‌ی شاهنامه  برگزار کرد که علاقمندان از سراسر دنیا و بخصوص ایران در آن شرکت کردند. در این مسابقه هرگونه کار هنری مربوط به شاهنامه از نقالی گرفته تا مجسمه‌سازی، نقاشی و خوش‌نویسی ارایه شد که هنرمندان خودشان ویدئوی کارهاشان را برای ما فرستاده بودند. هیئت داوری با ارزیابی کارها جوایزی به برندگان اهدا کرد. امیدواریم این مسابقه سال آینده هم برگزار شود. می‌دانید که هم اکنون صدها انجمن شاهنامه‌خوانی در ایران تشکیل شده که خودش جای امیدواری زیادی دارد. در روز دوم همایش ویدئوهای برندگان این مسابقه بخش شد. دیگر آنکه آثار دکوراتیو هنرمند ایرانشهری، استاد نادر ستاره  که در پیوند با ایده‌های ما در جنبش رنسناس ایرانی است در هر دو روز همایش در معرض تماشا گذاشته شده بود.

آقای دکتر کویر که از رایزنانِ جنبش رنسانس ایرانی است مباحث بسیار مهمی درباره فرهنگ، ادب و تاریخ ایران را در برنامه‌های تلویزیونی «من و تو» و همچنین در برنامه‌ی خودشان به نام «بر بال سیمرغ» در تلویزیون «ایران فردا»  ارایه می‌دهند. این برنامه‌ها بسیار تاثیرگذار بوده است. خوشحالیم که جوانان ایرانی به فرهنگ و تمدن ایرانی و شاهنامه– که به راستی شناسامه ملی ماست- رو می‌آروند.

ما در بریتانیا طبیعتاً در لندن بیشتر فعال هستیم ولی علاقمندانی از منچستر برای شرکت درهمایش آمده بودند و درخواست می‌کردند که برنامه‌هایِ مشابه در منچستر- که یکی از مراکز فعال ایرانی است- برگزار کنیم. از گلاسکوی اسکاتلند هم شرکت‌کننده داشتیم. در آینده در کشورهای دیگر اروپایی که فعالیت داریم  برنامه خواهیم گذاشت. جنبش رنسانس ایرانی از آمریکا  شروع شد و به عنوان بنیاد خیریه در آنجا به ثبت رسیده است و بخصوص در تگزاس و کالیفرنیا طرفداران زیادی دارد. ناگفته نگذارم در ایران، جنبش ما بخصوص درمیان کردهای ایران نیز علاقمندان زیادی دارد.