در شرایطی که رییس جمهوری و وزیر خارجه ایالات متحده و گروهی از سناتورها و نمایندگان مجلس آمریکا عنوان میکنند که جدیتر از گذشته به دنبال برنامه برای تغییر رژیم در ایران هستند، تعدادی از سناتورهای این کشور نیز مخالف تغییر نظام در ایران هستند و برای آن دلایل خاصی مطرح میکنند.
در همین ارتباط وبسایت ریزن (reason) از طرح تغییر رژیم ایران به عنوان «شیطنت آشنا و همیشگی» در کاخ سفید نام برده و نوشته گزارشها حاکی از این است که بعضی افراد در محافل مشورتی دونالد ترامپ رییسجمهوری را تشویق میکنند که از تغییر رژیم ایران به عنوان سیاست آمریکا در قبال ایران، به طور رسمی استقبال کند.
در این گزارش انتقادی آمده سناتور تام کاتن (جمهوریخواه) در رأس همهی این «اقدامات ناخوشایند» قرار دارد. او به پولیتیکو گفته: «تا زمانی که حکومت مطلقهی تئوکراتیک (دینی) در ایران بر سر کار است، نمیفهمم چطور برخی میگوید آمریکا میتواند امن باشد».
نویسندهی گزارش «ریزن» بانی کریستین نوشته اولاً بگذارید بگوییم که موافقم که حکومت ایران حکومتی ناشایست است و تهران پروندهای قطور از نقض حقوق بشر دارد، برچسب «حکومت مطلقهی تئوکراتیک» آقای کاتن در مورد ایران نامنصفانه نیست. ایران همچنین شهرت بدی در مورد حمایت از تروریسم و حمایت از رژیم جنایتکار سوریه دارد.
مطمئناً، انتخاب مجدد حسن روحانی که به دنبال ارسال پیام اعتدال و آزادیخواهی است، یک قدم در مسیری صحیح و درست است. رقیب روحانی، یکی از افراد مورد علاقهی رهبر ایران یعنی آیتالله علی خامنهای بود و کسانی که به روحانی رای دادند پیروزی او را پیروزی صلح و دیپلماسی مثبت بینالمللی میدانستند. نسل جوان ایران به طور فزایندهای سکولار و طرفدار غرب شدهاند. آنها کنترلهای سختگیرانهی حکومت خود را به مبارزه میطلبند و دیدگاه مثبتی نسبت به آمریکا دارند. همینطور که این نسل رو به بلوغ میرود همبستگیشان با خامنهای کمتر میشود و تحول (و نه انقلاب) سیاسی محتملتر میشود.
به نوشته بانی کریستین، این سادهلوحانهاست که توان بالقوه برای وجود ایرانی آزاد در آینده را انکار کنیم. اما سادهلوحانهتر و حتی خطرناکتر این است که از این سکو بپریم و از طرح کاتن مبنی بر در خواست تغییر رژیم دفاع کنیم.
او در ادامه نوشته اهمیت ملاحظات عملی در اینجا بسیار زیاد است، آنچه را که در عراق، بزرگترین پروژهی آمریکا برای تغییر رژیم رخ داد را در نظر بگیرید. چیزی که گفته میشد جنگی ضروری و ساده خواهد بود، اکنون ۱۴ سال است که به طول انجامیده. عراق امروز نسبت به پیش از مداخلهی نظامی آمریکا، بسیار بیثباتتر است و تبدیل به منطقهی پرورش تروریسم شده است. با وجود تریلیونها دلار پولی که خرج شد و دهها هزار آمریکایی و عراقی که جانشان را از دست دادند، هنوز هیچ کس نمیتواند باور داشته باشد که تغییر رژیم در عراق تصمیمی است که ارزش تکرار کردن دارد.
کریستین ادامه می دهد، رویکرد مشابهی را در عراق اعمال کنید، نتایجش از عراق هم فاجعهانگیزتر خواهد شد. ایران دو برابر عراق جمعیت دارد و ایرانیان تحصیلکردهتر هستند و شهرنشینان بیشتری دارند. ایران سه برابر عراق عرض جغرافیایی دارد و اقتصاد و توسعهی تکنولوژیکیاش نسبت به همسایهاش، عراق بیشتر است. سابقهی آمریکا در مورد دخالت در ایران را هم به اینها اضافه کنید، تاریخی که هنوز فراموش نشده و نیروهای معتدل و اصلاحطلبان را هم از همسو شدن با اهداف آمریکا باز میدارد. احتمال تغییر موفقیت آمیز رژیم ایران توسط واشنگتن صفر است.
وی نتیجه می گیرد، خبر خوب اینکه هیچ مورد قابل اعتمادی هم وجود ندارد که چنین تلاشی را ضروری کند. برخلاف تشدید تهدیدات از سوی دیگر ایران اساساً قدرتی منطقهای است و نفوذ محدودی دارد.
ایران کشوری با اکثریت شیعه است که دشمنان سنّی احاطهاش کردهاند، از جمله عربستان سعودی که ارتش آمریکا آن را مسلح کرده و از آن حمایت میکند. سازمانهای اطلاعاتی آمریکا نیز از سال ۲۰۰۷ همواره و به اتفاق آرا گفتهاند که تهران در برنامهی تسلیحات هستهای مداخلهای ندارد. ایران گرچه در مبارزه علیه تروریسم چندان با آمریکا متحد نیست، اما در مخالفت با داعش به طور فعالانه به آمریکا پیوسته است.
در پایان بدون اشاره به راهکاری جایگزین تاکید شده ارزیابی تواناییهای محدود ایران بدون اشاره به هزینه و خطر و بیثباتی همراه با تغییر رژیم در ایران واقعاً شکبرنگیز است.
بانی کریستین می نویسد، باز هم میگویم که هیچ یک از اینها بدین معنی نیست که ایران در پارادایم آزادی و احترام به حقوق بشر جای میگیرد. اما شما مجبور نیستید دولت ایران را دوست داشته باشید تا متوجه باشید که پیگیری سیاست تغییر رژیم در ایران نه ضروری است و نه عاقلانه.
به نظر میرسد نویسندهی گزارش فرض خود را بر این گذاشته که تغییر رژیم در ایران الزاما به سبک و سیاق تغییر رژیم در عراق و لیبی و همراه با جنگ خواهد بود. این در حالیست که دونالد ترامپ و رکس تیلرسون در هفتههای اخیر در مورد «تغییر مسالمت آمیز» رژیم ایران صحبت کرده اند. در این میان، بخش مهمی از اپوزیسیون ایران از جمله شاهزاده رضا پهلوی بارها تاکید کرده است که هرگز به دنبال جنگ نیست و هرگونه تغییری در ایران می بایست بر اساس خواست شهروندان و مبتنی بر اصول مدنی و به دور از جنگ و خونریزی باشد.