احمد رأفت(+عکس) اجلاس گروه «جی ۲۰» در هامبورگ، با انتشار بیانیه‌ای در عصر روز شنبه ۱۸ تیر به کار خود پایان داد. آنگلا مرکل، نخست وزیر آلمان که میزبان این اجلاس بود، با خوش‌بینی‌ای که بسیاری بیش از حد ارزیابی می‌کنند، صحبت از موفقیت می‌کند.
پیمان پاریس و انزوای آمریکا
دو پرونده بحت‌برانگیز در این اجلاس مطرح بودند: توافق اقلیمی پاریس و تجارت جهانی. در مورد اول، عدم موفقیت این اجلاس در قانع ساختن دونالد ترامپ به تعهد به این توافق بین‌المللی، محرز و مشخص در بیانیه پایانی نیز انعکاس یافته است.
۱۹ کشور از ۲۰ کشوری که در این اجلاس حضور داشتند، در این بیانیه تاکید کردند که توافق اقلیمی پاریس غیر قابل تغییر است. این ۱۹ کشور پیشنهاد آمریکای دونالد ترامپ مبنی بر مذاکره مجدد در رابطه با پیمان پاریس را رد کردند و خواهان اجرای سریع آن شدند.
توافق پاریس از سوی ۱۷۴ کشور، در ماه نوامبر ۲۰۱۵ امضاء شد. آمریکای باراک اوباما نیز امضای خودش را زیر این توافقنامه قرار داده بود. تعهدی که با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید پس گرفته شد. در بیانیه پایانی در اشاره به این تغییر سیاست آمریکا آمده است : «تصمیم ایالات متحده مبنی بر خروج از پیمان پاریس مورد بررسی قرار خواهد گرفت».
آنگلا مرکل که در پایان این اجلاس تلاش داشت بر نیمه پر لیوان تاکید داشته باشد، مجبور شد بپذیرد که «اجلاس نتوانست در مورد برخی مشکلات به توافق برسد، و این مساله بدون تلاش برای سرپوشی خیلی روشن بیان شد». این عدم توافق تنها به پرونده آب و هوا و پیمان پاریس خلاصه نمی‌شود.
جهانی شدن یا انزوای اقتصادی؟
در زمینه اقتصادی نیز آمریکا در این اجلاس ساز دیگری می‌زد. البته در این بخش از همراهی چین نیز برخوردار بود. اگرچه در بیانیه پایانی اشاره به «مبارزه علیه انزواگرایی اقتصادی» می‌شود، با این وجود با اصرار دونالد ترامپ، که با شعار «آمریکا اول» و وعده محدود ساختن واردات از دیگر کشورها راهی کاخ سفید شده است، در بیانیه نهایی به برخی تلاش‌ها برای تقویت اقتصاد ملی نیز اشاره می‌شود. پیشنهاد آمریکا برای محدود ساختن واردات فولاد، بر مبنای قانونی که در زمان جنگ سرد در این کشور به تصویب رسیده است، در بیانیه پایانی منظور شده است.
البته دونالد ترامپ نیز پذیرفت که مبارزه با انزواگرایی اقتصادی، به عنوان موضع مشترک کشورهای شرکت کننده در این اجلاس، در بیانیه پایانی گنجانده شود. دونالد ترامپ در این اجلاس متعهد شد ۶۳۹ میلیون دلار به مبارزه با فقر و گرسنگی در قاره آفریقا کمک کند. کمک به رشد اقتصادی آفریقا، با هدف متوقف ساختن موج مهاجرت به اروپا، یکی دیگر از پرونده‌هایی بود که در این اجلاس روی میز قرار داشت.
آنگلا مرکل، نخست وزیر کشور میزبان که سخنگویی این اجلاس را عهده‌دار بود، در اشاره به اهمیت تفاهم با کشورهای آفریقایی، گفت: «تنها با افزایش سرمایه‌گذاری در آفریقاست که می توان به رشد اقتصادی این قاره کمک کرد و جوانان آفریقایی را از مهاجرت پر خطر به اروپا باز داشت». به استثنای چین، که در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری قابل توجهی در کشورهای آفریقایی انجام داده، دیگر کشورها و به ویژه غرب، در این زمینه فعالیت آنچنانی انجام نداده‌اند. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری آلمان در کشورهای آفریقایی برابر یک درصد از کل سرمایه‌گذاری این کشور در خارج از مرزهایش نیز نمی‌رسد.
صحنه‌های جنگ داخلی در هامبورگ
در سه روزی که شهر بندری هامبورگ میزبان رهبران کشورهای عضو گروه «جی ۲۰» بود، مخالفان سیستم سرمایه‌داری، طرفداران حمایت از کشورهای فقیر و منتقدین دولت‌های غربی چندین تظاهرات برگزار کردند، که برخی به درگیری‌های گسترده با نیروهای انتظامی انجامید. بیش از ۳۰۰ نفر از ۲۰ هزار مامور انتظامی که حفاظت از این اجلاس به عهده آنها گذاشته شده بود در پیامد این درگیری ها روانه بیمارستان شدند.
هنور بیلان خساراتی که به اموال عمومی و خصوصی در جریان این درگیری‌ها وارد شده است، در دست نیست، ولی ده‌ها اتومبیل در این سه روز به آتش کشیده شدند و به مغازه ها و مراکز تجاری نیز خسارات قابل توجهی وارد شده است. آنگلا مرکل اعلام کرد دولت خسارات وارد شده را جبران خواهد کرد. نخست وزیر آلمان تظاهرکنندگان خشن را که گویا بیش از هزار نفر از مجموع ۲۰ هزار نفری که در خیابان های هامبورگ رژه رفتند نبودند، «افرادی خارج از جامعه دمکراتیک» نامید.
امید، جوانی از نسل دوم ایرانی‌ها که متولد ایتالیا است و از جمله معترضین «سیاه‌پوش» بود که با پلیس آلمان درگیر شدند، به کیهان لندن می‌گوید: «با خانم مرکل هم‌عقیده هستم، ما خود را خارج این به اصطلاح دمکراسی می‌دانیم که غرب صحبت از آن می‌کند. جامعه‌ای که ما خواستار زندگی در آن هستیم بر ویرانه‌های این دمکراسی‌ها باید ساخته شود». امید که خود را «آنارشیست» می‌خواند، معتقد است که «اولویت جامعه باید مبارزه با سیستم حاکم بر غرب باشد. غربی که با در اولویت قرار دادن مبارزه با تروریسم تلاش دارد فروپاشی نظام سرمایه‌داری را به تعویق بیاندازد».
ترامپ‌های حاشیه ساز
دونالد ترامپ در هر دو روز این اجلاس مدت زمان محدودی در نشست‌ها حضور پیدا کرد و تلاش کرد با دیدارهای دوجانبه وقت بگذراند. برخی از روزنامه‌های اروپایی می‌نویسند رئیس جمهوری آمریکا نه اعتقاد و نه علاقه‌ای به اجلاس‌های بین المللی دارد و این امر را در جریان نشست جی ۷ در تایورمینا و در جریان اجلاس اخیر هامبورگ به وضوح نشان داده است.
روزنامه پرتیراژ ایتالیایی «کوریره دلا سرا» می‌نویسد: «رئیس جمهور آمریکا حوصله حضور در نشست‌هایی که در مرکز توجه قرار نداشته باشد را ندارد و پس از دقایقی به عذر و بهانه‌های گوناگون آنها را ترک می‌کند، در حالی که حاضر است ساعت‌ها از وقت خود را در دیداری دوجانبه هزینه کند، مانند دیدارش با همتای روسی‌اش ولادیمیر پوتین که بیش از دو ساعت به طول انجامید».
خروج دونالد ترامپ از محل نشست، زمانی که موضوع فقر و لزوم حمایت از آفریقا در دستور کار قرار داشت، به حاشیه دیگری تبدیل شد. در این نشست، بر خلاف آنچه در اجلاس های بین‌المللی مرسوم است، که وزیر خارجه در هنگام غیبت رئیس حمهور یا نخست وزیر در جایگاه او قرار می‌گیرد، در هامبورگ ایوانکا، دختر دونالد ترامپ، به جای پدر نشست.
خانم سویتلانا لوکاچ، از اعضای هیات نمایندگی روسیه، با شیطنت دو عکس ار ایوانکا ترامپ که بر سر میز رهبران کشورهای گروه «جی ۲۰» به جای پدر نشسته است را در توییتر خود قرار داد. عکس هایی که بلافاصله از مرز های شبکه های اجتماعی خارج شده و از سوی رسانه‌ها در سطح بین‌المللی منتشر شدند. ایوانکا رسما یکی از مشاورین دونالد ترامپ است، اگرچه دستمزدی از کاخ سفید برای مشورت‌هایش دریافت نمی‌کند.
آرژانتین میزبان اجلاس آینده گروه «جی ۲۰» خواهد بود. این گروه از سال ۱۹۹۹ سالی یک بار نشستی را در سطح روسای جمهور و دولت برگزار می‌کند. اولین نشست جی۲۰ در برلین برگزار شد. هر سال چند کشور دیگر نیز به عنوان ناظر یا میهمان به این نشست دعوت می‌شوند. میهمانان ویژه نشست هامبورگ، چند کشور آفریقایی بودند.
