آگهی فروش کلیه، کبد، قرنیه چشم، نسوج، قلب و سایر اعضای بدن همچنان بر دیوارهای اطراف بیمارستانها، بر روی درختان خیابان پهلوی سابق تهران به چشم میخورد. اما اخیرا فروش بخش دیگری از بدن که تهیه و پیوند آن پروسهای طولانی و گرانقیمت دارد آغاز شده است، مغز استخوان.
به گفته متخصصین سرطان علت تقاضای زیاد برای پیوند مغز استخوان گسترش بیماری سرطان در ایران است و هیچگاه تا این حد نیاز به پیوند مغز استخوان در ایران نبوده است. در عین حال به دلیل صعود خط قرمز فقر تا ۷۰ درصد و بیکاری دارندگان مدرک دانشگاهی را مجبور به فروش اعضای بدن به خصوص مغز استخوان که نرخ بالاتری دارد کرده است.
برخی فروشندگان مغز استخوان برای نشان دادن صحت آگهی خود به مدرک دانشگاهیشان هم اشاره میکنند. آنها شماره تلفن منزل و موبایل خود را نیز در آگهی میگذارند. آگهیهای اینترنتی عرضه مغز استخوان معمولا به این شکل است:
اهدای مغز استخوان گروه خونی «ای مثبت» ۲۸ ساله تماس فقط در تلگرام، قیمت توافقی. اهدای مغز استخوان و پلاکت گروه خونی «او مثبت» جوان سالم. گروه خونی «بی مثبت» یا منفی سالم. آماده اهدا خون و مغز استخوان به نیازمندان گروه خونی «او مثبت» هیچگونه بیماری هم ندارم. کسانی که به پیوند مغز استخوان و پیوند پلاکت خون احتیاج دارند به این شماره در تلگرام پیام بدهند.
جوان سالم سالم فروش مغز استخوان در صورت نیاز به این شماره تماس بگیرید یا پیام بدهید. گروه خونی «ای مثبت»، اهدای خون «او منفی» ، اهدای مغز استخوان ۲۱ ساله «ای مثبت» قیمت توافقی. جوانی ۳۲ ساله هستم با گروه خونی «او مثبت» برای اهدای مغز و استخوان. ورزشکار و سالم و هیچگونه مواد مخدر مصرف نمیکنم.
پدر دختر هشت سالهای به نام سحر به روزنامه ایران گفته است وقتی سحر چهار ساله بود متوجه شدیم نقص ایمنی ژنتیکی دارد که تنها راه درمان، پیوند سلولهای بنیادی است، خودم و همسرم تست دادیم اما جواب منفی بود، از اقوام نزدیک هم کمک گرفتیم اما فاکتور ژنتیکی هیچ کس با سحر همخوانی نداشت. گفتند بیشترین امکان همخوانی بین خواهر و برادر است حتی به خاطر همین مسأله تصمیم گرفتیم دوباره بچهدار شویم اما نشد. البته نام سحر در بانک سلولهای بنیادی به عنوان متقاضی ثبت شده بود تا هر جای دنیا اگر کسی با شرایط مطابق پیدا شد، پیوند انجام شود. عاقبت هم اهدا کنندهای از کشور هند پیدا شد که با صرف هزینه زیادی که مقداری از آن را خیران تأمین کردند نمونه از او گرفته شد و سلولهای بنیادی تحت شرایط ویژه به ایران منتقل شد.
دکتر امیرعلی حمیدیه، موسس بانک سلولهای بنیادی ایران و دبیر ستاد توسعه علوم و فناوریهای سلولهای بنیادی میگوید: آگهی دادن برای فروش مغز استخوان کار بیهودهای است چون مردم اطلاع کافی از این کار ندارند برای این عمل لازم است از داوطلب اهدا تست «اچ.ال.ای» گرفته شود که به هیچ عنوان ربطی به گروه خونی ندارد چون این کار اصولا اهدای خون نیست بلکه اهدای سلولهای بنیادی است. در واقع شناسنامه ژنتیکی فرد که ضروری است بین دهنده و گیرنده سلولهای بنیادی کاملا همخوانی داشته باشد. برای مشخص شدن «اچ.ال.ای» شخص آزمایش خون میدهد و با کیتهای مخصوص «اچ.ال.ای» او مشخص میشود.
بیشترین احتمالی که ممکن است شناسنامه ژنتیکی دو فرد با هم منطبق باشد در مورد خواهر و برادر صدق میکند که البته احتمال آن هم تنها ۲۵ درصد است. پس احتمال این که فردی با یک آگهی بتواند گیرنده مناسب مغز استخوان یا در واقع سلولهای بنیادی پیدا کند بسیار کم است.
به گفته دکتر حمیدیه اهدای سلولهای بنیادی ملیت و قومیت نمیشناسد و بر فرض این که تمام مردم یک کشور نیز داوطلب اهدای سلولهای بنیادی باشند و اطلاعات «اچ.ال.ای» شان موجود باشد باز ممکن است دهنده مناسب فرد بیمار در کشوری دیگر پیدا شود و به همین دلیل نیز تنها شاخهای از علم پزشکی است که در آن ناچار هستیم هیچ مرزی نداشته باشیم.
ما میتوانیم با یک کلیک تمام دنیا را برای پیدا کردن دهنده مناسب برای بیمار جستجو کنیم. با یک کلیک خیلی کارها میشود کرد، میشود از سر ناچاری روی سایت تبلیغاتی، اعضای بدن را به حراج گذاشت. قبلا بازار کلیه داغ بود و حالا مغز استخوان، دلیلاش هم معلوم است روز به روز تعداد بیمارانی که به دلیل بیماریهای مختلف از جمله سرطان مشکل مغز استخوان پیدا میکنند اضافه میشود.
