روشنک آسترکی – تصویب تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران که روز سوم مردادماه جاری در مجلس نمایندگان آمریکا تصویب شد، بار دیگر موضوع برجام را برای مقامات جمهوری اسلامی چنان داغ کرده که مرتب درباره آن به اظهار نظر می‌پردازند.
برجام که به گفته روحانی و فضاسازی‌های اطرافیانش قرار بود سایه تحریم را از سر ایران بردارد با خارج کردن ایران از انزوای بین‌المللی گره مشکلات اقتصادی ایران را باز کند، اکنون بین مقامات جمهوری اسلامی دست به دست می‌شود و نمی‌دانند با آن چه کنند.
این بار اما چون پای «دشمن بزرگ» جمهوری اسلامی یعنی آمریکا در میان است به نظر می‌رسد مقامات جمهوری اسلامی، از چپ و راست تا موافق و مخالف برجام، همسو‌تر با هم نسبت به بسته تحریمی جدید آمریکا موضع گرفته و حتی مخالفان برجام به خط و نشان کشیدن برای آمریکا و ترامپ می‌پردازند.
محمد سلیمانی، عضو جبهه پایداری و وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات، آمریکا را به نقض برجام متهم کرده و گفته دولت باید با صراحت در مقابل آمریکا واکنش نشان دهد: «آمریکا تا کنون بار‌ها برجام را نقض کرده است، متاسفانه دولت از خود ضعف نشان می‌دهد و هر چه ما منفعلانه‌تر عمل کنیم آمریکا چند گام جلو‌تر می‌آید. دولت باید با صراحت نسبت به نقض برجام واکنش نشان دهد و به مردم گزارش شفافی در مورد اقدامات انجام شده از سوی آمریکا بدهد چرا که آنان حقوق ملت ما را نادیده گرفته‌اند.»
جواد کریمی قدوسی، عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس و از مخالفان برجام ارزیابی‌اش از تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران، ادامه سیاست چماق و هویج است: «مصوبه دیشب مجلس نمایندگان آمریکا هم ادامه همان سیاست چماق و هویج است که بر اساس آن هویج در دست اروپایی‌ها قرار دارد و چماق در دست ترامپ و کنگره آمریکا. اینها دو لبه یک قیچی هستند و اروپایی‌ها در عمل تابع اقدامات تحریمی آمریکایی‌ها رفتار می‌کنند.»
او همچنین گفته است: «اگر از ابتدا که آمریکایی‌ها برجام را نقض کردند اقدام قاطعی در برابر آنها انجام و به قانون «اقدام متقابل و متناسب در اجرای برجام» عمل می‌شد، کار امروز به اینجا نمی‌رسید؛ الان هم باید بدانیم که جلوی ضرر را از هر جا بگیریم، منفعت است.»
کریمی قدوسی منفعت در شرایط فعلی را اینطور ارزیابی می‌کند: «آقای روحانی باید با توجه به نقض صریح برجام، به رئیس سازمان انرژی اتمی دستور دهد که گام به گام اقدامات داوطلبانه انجام شده در حوزه هسته‌ای را متوقف کنند.»
مهدی فضائلی، مدیر عامل سابق خبرگزاری فارس که رسانه‌های داخلی ایران از او به عنوان کار‌شناس مسائل هسته‌ای هم نام می‌برند در آخرین اظهار نظر خود پیرامون تحریم‌های جدید آمریکا علیه ایران می‌گوید: «شتابزدگی حین انجام مذاکرات موجب شد بهانه‌های زیادی به دست آمریکایی‌ها داده شود و باید دقت بیشتری صورت می‌گرفت. اکنون توقع و انتظارمان از هیات نظارت بر برجام و مجلس شورای اسلامی این است که واکنش خیلی شفاف و موثری را نسبت به عهدشکنی آمریکا داشته باشند به نحوی که آمریکایی‌ها خیلی خوب متوجه شوند که این عهدشکنی و نقض‌هایی که صورت می‌گیرد برای آنها هزینه دارد.»
گفتنی است مجلسی‌ها در شرایط فعلی کار چندانی از دست‌شان بر نمی‌آید چرا که به گفته کریمی قدوسی این خواسته و انتظار از مجلس «توپ به زمین مجلس انداختن است؛ چرا که مجلس قبل از این قانون‌گذاری کرده و تکلیف را مشخص کرده است.»
پرویز اسماعیلی، معاون ارتباطات و اطلاع رسانی دفتر رییس جمهور نیز نتیجه گیری قابل توجهی از اظهار نظرهای مقامات آمریکایی کرده است: «اوباما گفته بود: اگر دست من بود پیچ و مهره‌های صنعت هسته‌ای ایران را باز می‌کردم. ترامپ هم امروز گفت: اگر دست من بود عدم پایبندی ایران به برجام را اعلام می‌کردم. نتیجه اینکه معلوم شد هم در صنعت هسته‌ای و هم برجام، اموری هست که اختیارشان دست رییس جمهور آمریکا نیست. آن امور، تنها بخشی از قدرت فناوری و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران است.»
این نتیجه‌گیری که به نظر جدی است این پرسش را مطرح می‌کند که آیا باز نشدن گره‌های اقتصادی ایران، صورت نگرفتن رونق اقتصادی، مشکلات تبادلات بانکی، عدم سرمایه‌گذاری پایدار و پرشدن قلب راکتورهای هسته‌ای با بتون، همه و همه از قدرت فناوری و دیپلماسی جمهوری اسلامی بوده است؟!
البته در این میان مقامات کمی با تجربه‌تر در جمهوری اسلامی تلاش کرده‌اند اوضاع را آرام کنند. علی اکبر ولایتی، مشاور رهبر جمهوری اسلامی در امور بین‌الملل و از اعضای کمیته نظارت بر برجام گفته است جمهوری اسلامی برجام را بر هم نخواهد زد: «اگر آنها تصور می‌کنند ایران با یک تشر یا فشار آمریکا تسلیم آنها می‌شود اشتباه می‌کنند. دست‌مان در حوزه‌های مختلف باز است به طوری که در عین اینکه برجام را به هم نمی‌زنیم اما می‌توانیم اقداماتی را انجام دهیم که حکایت از اقتدار رو به افزایش هسته‌ای ما خواهد بود بدون اینکه برجام را نقض کنیم.»
به نظر می‌رسد علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، نیز در تلاش برای مدیریت افکار عمومی است و توصیه کرده رسانه‌ها با موضوع تحریم‌های آمریکا ایجاد اضطراب نکنند: «مصوبه آمریکایی‌ها در برگیرنده مجموعه‌ای از مطالب است که در گذشته وجود داشته و در حال حاضر نیز وجود دارد منتها در گذشته بر اساس فرمان رئیس جمهور آمریکا بوده اما در حال حاضر قانونی شده است. به رسانه‌ها توصیه می‌کنم به اندازه‌ای که واقعیت دارد به مصوبه اخیر آمریکایی‌ها بپردازند، به دلیل اینکه آنها سعی دارند اضطراب ایجاد کنند و روند سرمایه‌گذاری در کشور را مختل و مردم را ناامید کنند بنابراین باید جنس کار شناخته شود.»
حسن روحانی هم گفته است «اگر دشمن بخشی از عهد را زیر پا گذاشت ما هم بخشی را زیر پا می‌گذاریم و جمهوری اسلامی مطمئناً در برابر تحریم‌ها عمل متقابل انجام خواهد داد.» جالب اینکه حسن روحانی که در زمان مذاکرات هسته‌ای تحریم‌ها علیه ایران را برجسته کرده بود و آنها را عامل ضرر و زیان به کشور می‌دانست که قرار بود پس از برجام باز نگردد، حالا می‌گوید: «تحریم‌ها بر ملت ایران تاثیرگذار نیست.»
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و از اعضای کمیته نظارت بر برجام، که در خردادماه و پس از تصویب تحریم‌ها در مجلس سنای آمریکا گفته بود «تصمیمات لازم در خصوص انجام اقدامات و فعالیت‌های متقابل اتخاذ شد» تا کنون نسبت به تصویب این تحریم‌ها در مجلس نمایندگان واکنشی از خود نشان نداده است.
محمدجواد ظریف نیز تا لحظه‌ی تنظیم این گزارش سکوت اختیار کرده و واکنشی نشان نداده است.
