(+عکس) اگر مشروطه‌خواهانی که در مرداد سال ۱۲۸۵ خورشیدی نتیجه مبارزه خود برای برقراری حاکمیت ملت را در صدور فرمان مشروطه و تشکیل مجلس شورای ملی و تنظیم قانون اساسی دیده بودند، امروز و پس از ۱۱۱ سال در مجلس ایران که به برکت جمهوری اسلامی، «مجلس شورای اسلامی» نام گرفته است می‌شنیدند که حجت‌الاسلام حسن روحانی در مراسم تحلیف‌اش، خود را ادامه دهنده‌ی راه مشروطه‌خواهان می‌بیند و مدعی می‌شود «با گذشت ۱۱۱ سال از سالروز صدور فرمان مشروطه ۱۱۱ پله دموکراسی طی شده» و لابد به او ختم شده است، بدون شک در گور به خود می‌لرزیدند.
در ۱۱۱امین سالگرد امضای فرمان مشروطیت، مراسم تحلیف «رییس جمهوری» در صحن مجلس شورای اسلامی برگزار شد که بر اساس همین سوگند باید حافظ و مجری یک قانون اساسی ضدمشروطه باشد!
قطار کردن مهمانان خارجی برای مصرف داخلی
اگرچه روحانی و همراهانش در دولت یازدهم برای برگزاری مراسم تحلیف سنگ تمام گذاشتند و با بریز و بپاشی آن را برگزار کردند که با تعطیلی پایتخت و صرف هزینه‌ای هنگفت همراه بود، اما چهره‌های شاخص داخلی و خارجی در آن دیده نمی‌شد که بتوان بر روی آنها تاکید کرد. این در حالیست که علاوه بر دعوت از مقامات لشکری و کشوری و هنرمندان و ورزشکاران، به گفته‌ی سیدعباس عراقچی دعوت‌نامه این مراسم برای مقامات همه کشورها بجز آمریکا و اسراییل ارسال شده بود.
این مراسم در نهایت با حضور ۱۲۰۰ مهمان داخلی و خارجی و ۳۳۸ خبرنگار برگزار شد.
برای این مراسم که بیش از هر دوره دیگری روی آن مانور تبلیغاتی داده شده بود، ۵۰۰ نفر از ۹۲ کشور به ایران آمدند که به گزارش رسانه‌های دولتی شامل هشت رئیس جمهور و ۱۹ رئیس مجلس، ۹ معاون رئیس جمهور و نخست وزیر، هفت معاون رئیس مجلس، ۱۱ وزیر امور خارجه، ۳۵ فرستاده ویژه کشورها، ۱۲ معاون وزیر امور خارجه، ۶ رئیس گروه دوستی- پارلمانی و دو رئیس کمیسیون سیاست خارجی پارلمان‌ها و همچنین موکیشا کیتو، دبیر کل دبیرخانه کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل متحد بود.
پیام‌های بدون مخاطب
ردیف کردن ۵۰۰ مهمان خارجی که چهره‌ی شاخصی در میان آنها دیده نمی‌شد، قرار بود یک پیام مهم برای مردم و رقبای داخلی داشته باشد. روحانی از یک سو تلاش کرد با این نمایش به رقبای داخلی به ویژه مخالفان برجام و دولت بگوید که دولت اول‌اش توانسته در طول چهار سال ایران را از انزوا بیرون بیاورد تا جایی که ۵۰۰ مهمان از ۹۲ کشور به ایران سفر کنند؛ حتی اگر یکی از مهمان‌ها رئیس جمهور کومور باشد که در دولت نخست حسن روحانی با اشاره‌ی انگشت عربستان رابطه دیپلماتیک‌اش را با ایران به صورت یک‌جانبه قطع کرد و حالا برای حضور در مراسم تحلیف با عزت و احترام به ایران دعوت می‌شود تا در این نمایش بازی کند.
از سوی دیگر حسن روحانی با قطار کردن مقاماتی از کشورهای دیگر تلاش کرد به مردم ایران این اطمینان را بدهد که ایران همان جزیره امن است که چوب تحریم‌ها نمی‌تواند آب را در دل حکومت‌اش تکان دهد.
فدریکا موگرینی و دیگر هیچ!
حضور فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در مراسم تحلیف حسن روحانی و دیدارهایی که در حاشیه این مراسم با وی و دیگر مقامات جمهوری اسلامی داشت، مهم‌ترین برگی بود که ظریف و روحانی توانستند در پاسخ به تحریم‌های ترامپ رو کنند.
موگرینی که همواره از طرفداران برجام به شمار رفته و با مقامات دولت یازدهم روابط خوبی دارد، در حاشیه حضورش در ایران، با حسن روحانی، محمد جواد ظریف و کمال خرازی دیدار و گفتگو کرد. او در این دیدارها تأکید کرد که اتحادیه اروپا به حفاظت از برجام متعهد است و به آن باور دارد.
اما به نظر نمی‌رسد که حضور موگرینی بتواند تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را برای انزوای حکومت ایران خنثی کند و یا این حضور، سیاست دولت ترامپ و تحریم‌های جدیدی را که علیه رژیم ایران وضع شده‌اند، تحت تأثیر قرار دهد. سیاست‌های اتحادیه اروپا حتی در دوران اوباما نیز با سیاست آمریکاییان زاویه داشت. این زاویه با دولت ترامپ بیشتر شده و اتحادیه اروپا تلاش می‌کند با حفظ یک مرزبندی محتاطانه با واشنگتن، منافع اقتصادی خود را با برجام پیش ببرد. در این راه اما باید آمریکا را نیز به پایبندی به برجام تشویق کند. به عبارت دیگر، اتحادیه اروپا نمی‌تواند بدون پشتیبانی آمریکا از برجام، منافعی را که با برجام برای خود در ایران متصور است حفظ کند.
حسن روحانی نیز نمی‌توانست در تحلیف خود به تحریم‌ها و برجام اشاره نکند چرا که او نیز می‌داند پشتیبانی اروپا به تنهایی کافی نیست. وی گفت: «گرچه تا کنون گره‌های زیادی از اقتصاد کشور در حوزه تحریم‌ها گشوده شده، اما بدعهدی‌های آمریکا در اجرای برجام به دلیل اعتیاد حاکمیت این کشور به سیاست غیرقانونی و ناکارآمد تهدید و تحریم، غیرقابل اعتماد بودن آنها به عنوان شریک برای همه جهان را به اثبات رسانده است.»
روحانی با چراغ سبز «رهبر» و بر اساس سیاست مشهور «نرمش قهرمانانه» ادامه داد: «من از سوی مردم و مسئولین کشور به صراحت اعلام می‌کنم جمهوری اسلامی ایران آغازگر نقض برجام نخواهد بود، اما در مقابل تداوم بدعهدی‌های آمریکایی ساکت نخواهد نشست. آنها که قصد پاره کردن برجام را دارند بدانند که با این کار طومار عمر سیاسی خود را پاره می‌کنند و جهان بدعهدی آنها را فراموش نمی‌کند.»
گفتنی است فدریکا موگرینی، که در عکس گروهی مهمانان این مراسم مذکر با یک مهمان زن دیگر در گوشه‌ای جای داده شده بود، در حالی مهم‌ترین مهمان خارجی مراسم تحلیف روحانی بود که چند روز پیش از سفرش به ایران سازمان عفو بین‌الملل با انتشار بیانیه‌ای از وی خواست تا از مقامات ایران خواهان آزادی فعالان حقوق بشر از زندان شود و با برخی از این فعالان از جمله نرگس محمدی که از اردیبهشت ۱۳۹۴ در زندان است دیدار کند.
بدون خاتمی و احمدی‌نژاد
در حالی که تعداد مهمانان مراسم تحلیف کم نبود اما عدم حضور حجت‌الاسلام محمد خاتمی و محمود احمدی‌نژاد به عنوان دو رئیس پیشین جمهوری اسلامی که روی هم ۱۶ سال بر کرسی ریاست قوه مجریه تکیه زده بودند، به شدت به چشم می‌آمد. «اعتدال» روحانی دست کم در بین این دو چشمگیر بود که هیچ کدام از آنها حضور نداشتند یا حضور نیافتند!
به جای آنها اما حسین فریدون، برادر حسن روحانی و دستیار ویژه او که چند هفته پیش به اتهام فساد اقتصادی بازداشت شده بود، در مراسم حضور داشت. محمدعلی جعفری، فرمانده کل سپاه پاسداران، سیدابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی و رقیب انتخاباتی روحانی و محمدباقر قالیباف، شهردار تهران، از دیگر غایبان مراسم تحلیف روحانی بودند. از رقبای انتخاباتی روحانی در اردیبهشت ۹۶، فقط سیدمصطفی میرسلیم حضور داشت.
در انتظار سرنوشت
با برگزاری مراسم تحلیف حسن روحانی، به کار دولت یازدهم پایان داده شد و وزرای پیشنهادی دولت دوازدهم روز سه شنبه، ۱۷ مرداد به مجلس شورای اسلامی معرفی می‌شوند تا روند تایید و کسب رای اعتماد آنها از نمایندگان آغاز شود. در این میان با توجه به تجربیات گذشته و همچنین وعده‌های عقیم‌مانده‌ی دولت اول حسن روحانی تنها چیزی که می‌توان گفت این است که این دولت نیز با هر ترکیبی که تشکیل شود، تا زمانی که سیاست و اقتصاد بر همان پاشنه‌ی گذشته می‌چرخد، انتظار هیچ اصلاح و بهبودی نباید داشت. مگر اینکه درگیری‌های منطقه‌ای و سیاست‌های جهانی به ویژه در توافق بین آمریکا و روسیه و قدرت‌های اروپا، سرنوشت دیگری برای جمهوری اسلامی و خاورمیانه رقم بزند. در این میان، از مردمی که کمرشان زیر فشار حکومت‌های فاسد و سرکوبگر و بار سنگین زندگی خم شده، توقع معجزه نمی‌توان داشت.
روشنک آسترکی
