هر چند دولت یازدهم تلاش کرد فرار مغزها را به ویژه پس از امضای برجام، معکوس نشان دهد اما گزارشها و آمارها نشان میدهند که حالا فرار مغزها به دانشآموزان نخبه رسیده است. این در حالیست که در سالهای گذشته کارشناسان بارها از مهاجرت دانشآموختگان دانشگاهی و متخصصان علوم مختلف از ایران به دیگر کشورها ابراز نگرانی کرده و نسبت به آن هشدار میدهند.
روزنامه خراسان در گزارشی پیرامون همین موضوع نوشته است: «در حالی که چند سال است آمار دقیق و شفافی از میزان خروج نخبگان به خارج از کشور ارائه نمیشود اما آمارهای سالهای گذشته نشان میدهد که ۶۲ درصد از دانشآموزان مدالآور المپیادهای علمی ایران به خارج از کشور و عمدتا به کشورهای توسعهیافته دنیا چون آمریکا و کانادا مهاجرت میکنند و این یک تهدید جدی برای کشور محسوب میشود؛ تهدیدی که به جای کتمانشدن از سوی مسئولان باید مبنای برنامهریزیها و تصمیمگیریهای جدید در این حوزه قرار گیرد.»
رضوان حکیمزاده، معاون آموزش ابتدایی معاون وزیر آموزش و پرورش، در گفتگو با روزنامه خراسان با اشاره به سرایت پدیده مهاجرت نخبگان از دانشجویی به دانشآموزی میگوید: «یکی از مسائل نگرانکنندهای که هماکنون در کشور با آن مواجهیم، مهاجرت استعدادهای برتر دانشآموزی به خارج از کشور است؛ به طوری که در گذشته مهاجرت دانشجویان ما عمدتا در دورههای تحصیلات تکمیلی اتفاق میافتاد اما با توجه به شواهدی که در دست داریم و گزارشهایی که از برخی مدارسی که دانشآموزان نخبه در آن تحصیل میکنند، به دستمان رسیده، متاسفانه تمایل مهاجرت به خارج از کشور به ردههای پایینتر رسیده است و امروز بسیاری از دانشآموزان ما ترجیح میدهند بعد از اتمام دوره متوسطه، تحصیلات خود را در خارج از کشور ادامه دهند که این بسیار جای نگرانی دارد.»
حکیمزاده افزوده است: «متاسفانه آموزشهایی که در مدارس به دانشآموزان ما ارائه میشود، چندان مهارتمحور نیست و این موضوع باعث میشود که دانشآموزان ما چندان با مباحث کاربردی آشنایی نداشته و با مهارتهای مختلف بیگانه باشند که این موضوع نگرانکنندهای است. از سوی دیگر کثرت دانشآموختگان دانشگاهی که متاسفانه با بازار کار چندان مناسبی مواجه نیستند و گسترش دامنه بیکاری این افراد در کشور، برای دانشآموز ما تداعیکننده این مسئله است که ممکن است در آینده، او نیز نتواند نیاز شغلی خود را برطرف کند و این مسئله نیز به عنوان یکی از موضوعات مهم به مهاجرت دانشآموزان دامن میزند.»
او همچنین تاکید میکند: «بررسیها از افزایش روند مهاجرت دانشآموزان از کشور حاکی است که مهاجرت استعدادهای برتر و نخبه، واقعیت انکارناپذیری است که باید برای آن چارهاندیشی کرد و یکی از راهکارها میتواند این موضوع باشد که آموزشهای قبل از دانشگاه باید در هویتبخشی و احساس تعلق دانشآموزان به جامعه موثر عمل کند، در حالی که اکنون اینطور نیست.»
گفتنی است ادامه این روند علاوه بر هدر رفتن هزینههایی که طی سالهای تحصیل برای آموزش و تربیت این افراد صرف شده است، در عین حال میتواند ظرف چند سال آینده ایران را با بحران کمبود نیروی انسانی متخصص و ماهر که یکی از اساسیترین شاخصهای توسعهیافتگی کشورها محسوب میشود، مواجه کند.
به عقیده اغلب صاحبنظران، وجود جمعیت کثیر دانشآموختگان بیکار در کشور با وجود همه پیامدها و تبعاتی که در پی دارد، این پیام را به جوانان در حال تحصیل در مقاطع پیش از دانشگاه منتقل میکند که آینده شغلی مبهمی در انتظار آنان است و همین آیندهی مبهم، یکی از عوامل مهم در مهاجرت استعدادهای برتر دانشآموزی است.