در مقررات ملی ساختمان در ایران بخش مهمی وجود دارد که غالبا نادیده گرفته شده و به آن بیتوجهی میشود؛ بیتوجهی به این قوانین موجب شده تا کنون خسارات جبرانناپذیری به ساختمانهای ایران وارد شود و جان بسیاری به خطر بیافتد.
بر اساس این بخش با عنوان «مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان در ایران»، مالک یا نمایندگان قانونی او در برابر نگهداری ساختمان و تمامی اجزای آن مسئول و موظف هستند تا تمامی شرایط و امکانات لازم را برای انجام امور مربوطه مانند عقد قرارداد نگهداری، بازرسی، اخذ تأییدیه و تمامی امور مرتبط تأمین کنند و همچنین مسئول انجام تمامی دستورعملهای اجرایی مطابق با ابلاغیهها و حکمهای صادره توسط مراجع صالح باشند.
«بازرسی ادورای» یکی از مسائلی است که در این بخش از مقررات ملی ساختمان بر آن تاکید شده و اصولا مالک ساختمان به آن کاملا بیتوجه است: «همه ساختمانها اعم از مسکونی، تجاری، اداری، آموزشی، درمان و… در حیطه عملکردی مختلف از جمله ناحیه، منطقه، شهر و فراشهر باید به صورت ادواری توسط اشخاص ذیصلاح مورد بازرسی قرار گیرند و هر گاه بازرس متوجه عدم رعایت الزامات این مبحث شود باید ضمن ارائه گزارش به مراجع ذیصلاح به مسئول نگهداری ساختمان اخطار دهد. اخطار شامل موارد تخلف و دستورات لازم برای اصلاح و همچنین بر اساس الزامات این مبحث، نادیده گرفتن اخطار، تخلف محسوب گشته و شخص خاطی مورد پیگیری قانونی قرار خواهد گرفت و بازرس میتواند به جهت غیر ایمن بودن و عدم رعایت مقررات، ساختمان مورد بازرسی را غیرقابل سکونت تشخیص داده و از طریق مراجع ذیصلاح آن را محصور کند.»
افشین حبیبزاده، عضو کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران، در نطق پیش از دستور چهارمین جلسه شورای اسلامی شهر تهران با یادآوری این بیتوجهی و نادیده گرفته شدن بخشهایی از مقررات ملی ساختمان در ایران گفته است: «مراقبت و نگهداری از ساختمان از جمله اصولی است که توجه به آن منافع بسیاری برای مالکین و ساکنین در پی خواهد داشت، منافعی چون حفظ سرمایه، تأمین آرامش و ایمنی اما متأسفانه کمتر به این موضوع توجه شده و میشود و به مسائل مختلفی برمی خوریم از جمله کمبود منابع مالی و تلقی هزینهای به جای منفعت از نگهداری، عدم اهتمام برخی از مسئولین ذیربط به اجرای مقررات ملی ساختمان و فقدان ضمانت اجرایی در برخی موارد شاید از جمله مهمترین آنها باشد.»
حبیبزاده میگوید بخش نگهداری و مراقب در مقررات ملی ساختمان معمولا از سوی مالکان ساختمانها نادیده گرفته میشود و جالب اینجاست که یکی از مهمترین دلایلی که به بروز حادثه پلاسکو منجر شد همین نادیده گرفتن بخش مراقبت و نگهداری از ساختمان است که «مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان در ایران» به آن اختصاص دارد: «حتی در واقعه اخیر آتشسوزی ساختمان پلاسکو کمتر از این مبحث سخنی به میان آمد این مبحث که نقطه ثقل آن مراقبت و نگهداری از ساختمانهاست بازدیدهای ادواری در تمامی بخشهای ساختمان اعم از معماری، سازه، تأسیسات برقی و مکانیکی به منظور تأمین ایمنی، بهداشت آسایش ساکنین، بهرهدهی مناسب و جلوگیری از هدر رفتن سرمایه از طریق اشخاص ذیصلاح را الزامی میداند.»
در همین حال به نظر میرسد در مورد کنترل ایمنی و نگهداری و مراقبت و بازرسی ادواری از ساختمانها تنها مالکان مقصر نیستند بلکه شهرداری و نظام مهندسی نیز سهمی مهم را به عهده دارند. افشین حبیبزاده در این باره معتقد است: «ضمانت اجرایی این مقررات بر اساس ماده ۳۴ قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، شهرداریها، مجریان، مهندسان، مالکان و کارفرمایان مکلفند مقررات ملی ساختمان را رعایت کنند اما بر اساس ماده ۳۵ قانون مذکور مسئولیت نظارت عالیه بر اجرای مقررات بر عهده وزارت راه و شهرسازی است همچنین بر اساس مواد اصل چهارم آییننامه اجرایی قانون، وزارت راه و شهرسازی علاوه بر نظارت علیه در آگاهیبخشی به افراد جامعه در اجرای مقررات ملی مسئول است و لذا علاوه بر مسئولیت همه نهادها و اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با ساختمان، انتظار میرود وزارت راه و شهرسازی بیش از پیش زمینه اجرای این مقررات را فراهم آورد.»