احمد رأفت – در مناطق کردنشین مورد مناقشه در عراق، در کمتر از ۴۸ ساعت ورق برگشت. حشدالشعبی که همراه با نیروهای دولت فدرال عراق به شهرهای کردنشین خارج از اقلیم کردستان وارد شده بود، مجبور شد به سرعت از این شهرها خارج شود. پرچم‌های اقلیم که پایین کشیده شده بودند، بار دیگر چهارشنبه شب به اهتزاز درآمدند. مردمی که شهرها را ترک کرده بودند یا در خانه‌ها باقی مانده بودند، به گواهی فیلم‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته‌اند، خیابان‌های کرکوک، خانقین و چند شهر دیگر را به تصرف خود درآوردند.
چرا به این سرعت ورق برگشت، معمایی است که هنوز روشن نشده است. برخی منابع کردی از قیام مردمی و بازگشت پیشمرگ‌های اقلیم به شهر‌هایی که ۴۸ ساعت قبل آنها را ترک کرده بودند صحبت می‌کنند. برخی منابع دیگر در اشاره به خروج شبه‌نظامیان شیعی حشدالشعبی، که توسط جمهوری اسلامی ایران حمایت مالی و تسلیحاتی می‌شوند، صحبت از اتمام حجت آمریکا می‌کنند.
اخطار آمریکا به حشدالشعبی
این منابع می‌افزایند آمریکا در تماس با حیدر العبادی، نخست وزیر عراق، تهدید کرده است در صورتی که شبه‌نظامیان تحت حمایت جمهوری اسلامی ایران بلافاصله از شهرهای کردنشین خارج نشوند، با اقدام نظامی آنها را مجبور به ترک این مناطق خواهد کرد. برخی منابع دیگر از تهدید مشابهی از سوی روسیه نیز اشاره می‌کنند.
آنچه مسلم است، و شکی در آن نیست، عقب‌نشینی شبه‌نظامیان شیعی از شهرهای کردنشین است. در کمتر از ۴۸ ساعتی که این نیرو‌ها در این شهر ها حضور داشتند، اخبار زیادی از هجوم آنها به خانه‌های کردها، غارت این منازل و حتی به آتش کشیدن شدن آنها پخش شده بود. البته در گذشته نیز حشدالشعبی جنایات مشابهی را در شهر‌هایی که اهالی آنها را عرب های سُنّی تشکیل می‌دادند، پس از پاک‌سازی از ستیزگران داعش، مرتکب شده بودند.
زد و بند برخی کردها با قاسم سلیمانی
رسانه‌های عربی، از سوی دیگر، می‌نویسند که شبه‌نظامیان شیعی به دستور حیدر العبادی از کرکوک و دیگر شهرهای کردنشین خارج شدند. البته نخست وزیر عراق گویا این تصمیم را پس از اتمام حجت آمریکا گرفته و ابلاغ کرده است. در اقلیم کردستان بخشی از اتحادیه میهنی را که کنترل شهرهای سلیمانیه و کرکوک را دست دارد، متهم به زد و بند با جمهوری اسلامی و فرمانده نیروهای قدس و فرمانده‌اش، قاسم سلیمانی می‌کنند.
آنچه مسلم است شخص قاسم سلیمانی و دیگر فرماندهان نیروهای قدس، در روز قبل از ورود ارتش فدرال عراق به کرکوک و دیگر مناطق کردنشین خارج از اقلیم کردستان، سفری به سلیمانیه کرده و با برخی از رهبران اتحادیه میهنی، که با درگذشت بنیانگذارش جلال طالبانی دستخوش چند دستگی شده، ملاقات داشته‌اند. در پیامد این ملاقات‌ها، گویا برخی از رهبران اتحادیه میهنی پذیرفتند پیشمرگ‌های خود را بدون هیچ‌گونه مقاومتی از کرکوک خارج سازند.
بازار شایعات گرم است
بازار شایعات و گمانه‌زنی‌ها در عراق و اقلیم کردستان بسیار گرم است. همچنین شایع است که پیشمرگ‌های کرد وابسته به حزب دمکرات مسعود بارزانی، گروهی از مسئولین نظامی «حکومت اسلامی» را در هویجه دستگیر کرده‌اند. باز هم شایع است که این فرماندهان داعشی مدارکی مبنی بر هماهنگی عملیات با نیروی قدس و قاسم سلیمانی را همراه داشتند که در اختیار مقامات امنیتی دولت اقلیم کردستان قرار داده‌اند، و هدف حمله حشدالشعبی به برخی مناطق کردنشین، آزاد ساختن این فرماندهان داعش بوده است.
اگر از شایعات و گمانه‌زنی ها بگذریم، بدون شک گسترش حضور حشدالشعبی، و در نتیجه نیروهای قدس، در شمال عراق، برای آمریکا نگران‌کننده است. حشدالشعبی با برنامه‌ای دقیق در تلاش است مناطقی را اشغال کند که برای سپاه قدس امکان ارتباط زمینی با سوریه را امکان‌پذیر می‌سازند. طرحی که به آن نام «شاهراه شیعی» داده شده است. ادامه این «شاهراه شیعی» در خاک سوریه، در عمل ایران را به لبنان متصل می کند. شاهراهی که به نیروی قدس اجازه می‌دهد از راه زمینی تسلیحات مورد نیاز حزب‌الله را تامین کند.
همزمان با ورود و خروج این یا آن نیرو از شهرها، تلاش‌ها برای مهیا کردن شرایط برای گفتگو میان اربیل و بغداد ادامه دارد. فواد معصوم، رئیس جمهور کرد عراق فدرال، میان دو پایتخت در رفت و آمد است و تلاش دارد حیدرالعبادی و مسعود بارزانی را بر سر یک میز بنشاند. تلاش‌هایی که تا کنون بی‌نتیجه مانده‌اند. اگر دولت مسعود بارزانی در پیامد همه‌پرسی ۲۵ سپتامبر و عواقب آن در شرایط خوبی بسر نمی‌برد، وضعیت حیدر العبادی نیز بهتر نیست.
درگیری با نگاهی به انتخابات
سال آینده انتخابات سراسری در عراق برگزار خواهد شد و حیدر العبادی از دو سو در جبهه نیروهای شیعی تحت فشار قرار دارد. از یک سو نیروهایی که گوش به فرمان جمهوری اسلامی هستند، با رهبری نوری المالکی، نخست وزیر سابق، از هم اکنون برای بازگشت به قدرت دورخیز برداشته‌اند. از سوی دیگر، هواداران مقتدی صدر که از تهران فاصله گرفته و به پادشاهی سعودی نزدیک شده‌اند، در صدد هستند موقعیت خود را تحکیم کنند، و بعید نیست با نیروهای سکولار شیعه به رهبری ایاد علاوی، معاون کنونی ریاست جمهوری، و برخی از گروه‌های سنی به توافقی برای تشکیل دولت آینده دست یابند.
اقلیم کردستان نیز که قرار بود در ماه نوامبر برای تجدید پارلمان و انتخاب رئیس جمهور جدید پای صندوق رای برود، گویا باید تا اواسط سال آینده میلادی در انتظار گشایش حوزه‌های انتخاباتی بماند. کمیسیون انتخابات اقلیم کردستان روز چهارشنبه، ۲۶ مهرماه، اعلام کرد به دلیل عدم رسیدن به حد نصاب کاندیداها، امکان برگزاری انتخابات در نوامبر ۲۰۱۷ وجود ندارد.
