احمد رأفت – در روزهای گذشته شهر فلورانس، در ایتالیای مرکزی، میزبان کنفرانسی با عنوان «ترس و آشفتگی» بود.
در این کنفرانس که از سوی سازمان «اطلاع‌رسانی، امنیت و آزادی روزنامه‌نگاران»، با حمایت استانداری ایالت توسکانی و در همکاری با اتحادیه ملی روزنامه‌نگاران ایتالیا برگزار شد، وضعیت خاورمیانه در سه میزگرد در رابطه با تروریسم، نقش جدید ترکیه در منطقه و سیاست‌های ایران در سوریه و عراق، مورد بررسی قرار گرفت. قانون‌گذاران و کارشناسان ایتالیایی، در کنار روزنامه نگارانی از ایران، سوریه و عراق در این میزگرد‌ها حضور داشتند.
در حاشیه این کنفرانس فرصتی دست داد تا با کاوه رشید، روزنامه‌نگار کرد از سوریه گفتگویی داشته باشیم. کاوه رشید، سخنگوی سابق شورای ملی کردهای سوریه، در حال حاضر مدیریت مرکز اطلاع‌رسانی کردهای سوریه در شهر روتردام در هلند را بر عهده دارد.
-با آغاز همکاری ترکیه با جمهوری اسلامی ایران و روسیه برای یافتن راه حلی برای بحران سوریه، آیا در وضعیت سیاسی و نظامی تغییر قابل ملاحظه‌ای مشاهده می‌شود؟
-همکاری ترکیه با روسیه تحول بزرگی در بحران سوریه ایجاد کرده است. روسیه بر رژیم بشار اسد تاثیرگذار است و ترکیه نیز با مخالفان نظام در رابطه بسیار نزدیک قرار دارد. مشارکت ترکیه در بحران سوریه، نه تنها بر مبارزه با داعش تاثیر بسزایی داشته، بلکه در جبهه مخالفین رژیم اسد نیز تحولی چشمگیر به وجود آورده است، و مردم سوریه را امیدوار کرده که تا آخر سال جاری میلادی نه تنها از شرّ حکومت به اصطلاح اسلامی رها خواهد شد، بلکه شاهد فروکش شدن آتش جنگ نیز خواهند بود. من به آغاز گفتگوهای جدی برای بازگشت صلح به سوریه بسیار امیدوارم.
-در این میان نقش آمریکا چیست و چه می‌تواند باشد؟
-در حقیقت نه آمریکا و نه اروپا تا کنون نقش مهمی در بحران سوریه ایفا نکرده‌اند. اروپا نگران بازگشت تروریست‌های داعش به کشور‌های محل اقامت‌شان است. این نگرانی به خوبی در صحبت های مقامات و کارشناسان ایتالیایی در دیگر میزگرد همین کنفرانس مشاهده می‌شد. آمریکا نیز با مشکلات دیگری در منطقه دست به گریبان است و سوریه در اولویت کاخ سفید قرار ندارد. دونالد ترامپ، چنانکه در سخنرانی اخیر هم شنیدیم، درگیر برجام و جمهوری اسلامی ایران است.
-آیا نقش حکومت ایران در سوریه با ورود ترکیه به این بحران تغییر کرده است؟
-تا این لحظه تغییر محسوسی در نقش و اهداف ایران، که یکی از بازیگران اصلی این بحران است، دیده نمی‌شود. البته باید گفت که ایران در موقعیت مناسبی قرار ندارد و به‌همین دلیل با ورود ترکیه که حامی مخالفان رژیم بشار است است، مخالفتی نکرد و این حضور را پذیرفت. ایران تا وقتی به اهدافی که از حضور در سوریه دنبال می‌کند خدشه وارد نشود، با ورود هیچ بازیگر جدیدی به این بحران، حتی آمریکا نیز مخالفت نخواهد کرد.
-کدام اهداف؟
-ایران با حضور در سوریه در صدد است کانال ارتباطی مستقیمی با جنوب لبنان و حزب‌الله داشته باشد. حضورش در مناطق غیرشیعی عراق، با کمک حشدالشعبی، نیز در همین جهت است. حزب‌الله بخش تفکیک‌ناپذیری از سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران است. برای آیت‌الله‌های تهران، تهدید اسرائیل یک استراتژی است، و حزب ا‌له نیز که در مرز لبنان با اسرائیل حضور دارد، مهم‌ترین ابزار برای پیش بردن این هدف است.
-نگرانی اسرائیل از گسترش حضور جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله در خاک سوریه، به ویژه در بلندی‌های جولان، نیز به همین دلیل است. فکر می‌کنید در صورتی که این حضور در مرز‌های اسرائیل تقویت شود، این کشور نیز قدم به بحران سوریه خواهد گذاشت؟
-اگر منظور شما از ورود به بحران سوریه اعزام نیروهای زمینی باشد، فکر نمی‌کنم در حال حاضر چنین امکانی وجود داشته باشد. اگر حملات هوایی اسرائیل را ورود به جنگ بدانیم، مدت‌هاست که این کشور قدم به این بحران گذاشته است. ولادیمیر پوتین به بنیامین نتانیاهو اطمینان داده است که اجازه نخواهد داد نیروهای ایرانی و یا حزب‌الله در جولان سوریه به‌صورت گسترده مستقر و به تهدیدی جدی برای اسرائیل تبدیل شوند. گفته می‌شود قرار است نیروهای اردنی در جولان، در مرز با اسرائیل مستقر شوند. نیروهایی که هم اکنون در مرز بین سه کشور اردن، سوریه و اسرائیل حضور دارند و از سوی آمریکا آموزش داده می‌شوند.
-کردها نیز یکی دیگر از بازیگران این جنگ هستند و ترکیه شدیدا نگران قدرت گرفتن آنها در در مرزهایش است. کردهایی که اسلحه خود را از آمریکا دریافت می‌کنند در خط اول جبهه مبارزه با داعش قرار دارند. آیا ترکیه در آینده حضور آنها را خواهد پذیرفت؟
-ترکیه قبل از هم‌سویی و هماهنگی با روسیه و ایران، در این زمینه با این دو کشور و حتی رژیم بشار اسد به توافق‌هایی دست یافته است. آنچه ما در روزهای گذشته در ادلیب شاهد بودیم، یعنی خروج ستیزگران جبهه‌النصره با نظارت ترکیه، و ورود نیروهای بشار اسد به این شهر، بخشی از این توافق است. کردهای PYD امروز تنها منطقه کوبانی و قامشلی را کنترل می‌کنند، و بقیه نقاطی را که از دست حکومت اسلامی آزاد کردند به ارتش بشار اسد تحویل داده‌اند. در این دو منطقه نیز مامورین امنیتی رژیم دمشق حضور دارند و با این گروه وابسته به پ‌ک‌ک از نزدیک همکاری می‌کنند.
-شورای ملی کردهای سوریه و دیگر مخالفان بشار اسد، از ابتدای جنگ، PYD را متهم به همکاری با رژیم اسد می‌کنند…
-نباید فراموش کرد که PYD یک گروه کرد سوری مستقل نیست، بلکه شعبه محلی پ‌ک‌ک یا «حزب کارگران کرد» ترکیه است. دقیقا مانند پژاک در ایران که شاخه‌ای از پ‌ک‌ک است و به نوعی حزبی وارداتی است. از سوی دیگر عبد‌الله اوجالان تا قبل از سفر به ایتالیا و دستگیری، سال‌ها ساکن دمشق بود و روابط بسیار نزدیکی با حافظ اسد، پدر دیکتاتور فعلی داشت. بسیاری از رهبران پ‌ک‌ک، چون جمیل بایک، کرد علوی هستند و با علوی‌های سوری رابطه بسیار نزدیکی دارند. با آغاز بحران در سوریه، رهبران شاخه سوری پ‌ک‌ک، چند هزار کرد ترک، عراقی و ایرانی را از کوه‌های قندیل، در اقلیم کردستان، به مناطق کردنشین سوریه آوردند، و به زور اسلحه کردهای سوری را که وابسته به احزاب محلی بودند، مجبور به مهاجرت و یا سکوت کردند. کردهای سوریه سابقه مبارزه مسلحانه نداشتند و مسلح نیز نبودند، بنابراین نتوانستند در مقابل کردهایی که به کمک PYD آمده بودند مقاومت کنند.
-کردهای PYD ولی امروز در خط مقدم مبارزه با داعش قرار دارند و از سوی غرب و آمریکا حمایت می‌شوند…
-باید توجه داشت که تنها حمایت نظامی می‌شوند. تا کنون هیچ‌کدام از رهبران آنها با مقامات آمریکایی ملاقاتی نداشته‌اند. آمریکا و غرب از آنها به عنوان لژیونر برای جنگ با داعش استفاده می‌کنند. زمانی که حکومت اسلامی برچیده شود، دوران طلایی PYD نیز به پایان خواهد رسید و آمریکا هرگز اجازه نخواهد داد اسلحه‌هایی که در اختیار آنها برای جنگ با داعش قرار داده شده در مقابله با ترکیه به کار گرفته شود. استفاده از سربازان PYD برای آمریکا و کشور‌های عربی بسیار کم‌هزینه است. اگر از آنها استفاده نمی‌کردند، می‌بایست برای جنگ با داعش سربازان خودشان را به سوریه اعزام کنند و جسد‌های آنها را به خانه بازگردانند.
