روشنک آسترکی – «ستاره خلیج فارس» نامی بود که تا چند ماه پیش برای وزارت نفت افتخارآفرین بود اما امروز به یکی از معضلات این وزارتخانه تبدیل شده است. تنها چند هفته پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم بود که خبر فاز نخست بنزین‌سازی پالایشگاه ستاره خلیج فارس با حضور رئیس جمهور، وزیر نفت و دیگر مسئولان کشوری و استان هرمزگان در بندرعباس منتشر شد.
وزارت نفت اعلام کرده بود در این پالایشگاه قرار است روزانه ۱۲ میلیون لیتر بنزین یورو ۴ تولید شود؛ ادعایی که پیش از انتخابات برجسته شد و بسیاری بر این باور بودند که این ادعا با اهداف انتخاباتی مطرح شده؛ جالب است پالایشگاهی که با تبلیغات گسترده پیش از انتخابات ریاست جمهوری به بهره‌برداری رسید تا کنون نیز نتوانسته به این حجم تولید دست یابد.
ابتدای مهرماه ۹۶ و پس از تقریبا شش ماه از رویدادی که دولت روحانی آن را افتتاح و آغاز بهره‌برداری از فاز نخست این پالایشگاه عنوان کرده بود، هدایت‌‌الله خادمی، نایب رئیس کمیسیون انرژی مجلس، خبر داد که فاز نخست این پالایشگاه سه بخش داشته که تنها یک بخش آن فعال شده و بنزین تولیدشده در این پالایشگاه یورو ۴ نیست و احتمالا بنزین یورو ۲ است!
در همین حال خبرهایی درباره اینکه برای تکمیل فازهای ۲ و ۳ این پالایشگاه بودجه‌ای موجود نیست در رسانه‌ها منتشر می‌شد که روند پیشرفت کار در این پالایشگاه را نیز بسیار کند نشان می‌داد.
با این شرایط مشخص نبود حسن روحانی، بیژن نامدار زنگنه و دیگر مقامات کشوری چند روز پیش از انتخابات در مراسمی‌با شکوه دقیقا چه چیزی را به بهره‌برداری رسانده بودند؟!
از تحریم تا بی‌پولی
پالایشگاه «ستاره خلیج فارس» از ابتدای سال ۸۵ کلنگ خورد اما در همان مراخل نخستین ساخت بود که تحریم‌هایی سنگین علیه ایران وضع شد و ادامه پروژه ساخت این پالایشگاه متاثر از تحریم‌ها و به دلیل نبود تجهیزات و سرمایه در دولت‌های نهم و دهم تقریبا متوقف گشت. با روی کار آمدن دولت روحانی، وزارت نفت تلاش کرد ساخت آن را به پایان برساند و پیش‌بینی این بود که با امضای برجام و برداشته شدن تحریم‌ها هم مشکلی برای ورود تجهیزات وجود نخواهد داشت و هم سرمایه کافی، با ورود پول‌های بلوکه شده و ایجاد رونق در صنعت نفت، برای پایان این پروژه تامین خواهد شد.
اما از اواسط تابستان ۹۶ و با درخواست مدیرعامل تاپیکو، یکی از سهامداران پالایشگاه ستاره خلیج فارس از دولت برای تخفیف در خوراک میعانات گازی این پالایشگاه، بحران مالی در آن نمایان شد. درخواستی که البته با مخالفت وزیر نفت روبرو شد و با اینکه مدیرعامل تاپیکو خواسته بود خوراک با تخفیف ۱۰ درصدی به این پالایشگاه تحویل شود، زنگنه گفت طبق قانون، امکان فروش خوراک با تخفیف ۱۰ درصدی برای این پالایشگاه وجود ندارد.
همزمان نیز مرتضی امامی، مدیرعامل سابق پالایشگاه نفت ستاره خلیج فارس، در یک نشست خبری در مورد زمان تکمیل فازهای ستاره خلیج فارس توضیح داد: «اوایل تابستان اعلام کردیم فاز یک پالایشگاه تا آخر پاییز تکمیل می‌شود اما این زمان به شرطی بود که منابع مالی مورد نیاز پالایشگاه تامین شود. در حال حاضر دو ماه گذشته و هیچ پولی به ما داده نشده است. با این حال سرعت عملیات اجرایی بدون تزریق هیچ پولی پنج برابر شده است. طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته فاز نخست تا پایان دی ماه، فاز دوم تا پایان سال ۹۷ و فاز سوم شش ماه پس از تکمیل فاز دو تکمیل خواهد شد و به طور کلی در اولین فصل سال ۹۸ به شرطی که جریان نقدینگی مسائل حل شود پالایشگاه روی ظرفیت خواهد بود.»
وزارت نفت هم می‌گوید سهامداران باید برای اتمام این پروژه برنامه ریزی کنند؛ شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی‌تامین (تاپیکو)، شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی و صندوق بازنشستگی صنعت نفت، سهامداران پالایشگاه ستاره خلیج فارس هستند.
بحران پشت بحران
اما پالایشگاه ستاره خلیج فارس بحرانی شدیدتر را از هفته‌های گذشته از سر می‌گذراند؛ بحرانی که رسانه‌ای شدن آن باعث شد افتتاح صوری این پالایشگاه با اهداف انتخاباتی و آمارسازی‌های غلوآمیزی که درمورد میزان تولید این پالایشگاه از سوی دولت مطرح می‌شد به فراموشی سپرده شود.
تغییر و تحولات در پالایشگاه ستاره خلیج فارس از ۱۱ شهریورماه و زمانی اتفاق افتاد که ۹۸ پرسنل پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس به دلایل نامعلومی از ورود به محل کار منع شدند و مدیران پالایشگاه علت ممنوعیت ورود پرسنل را انتقال به شرکت پیمانکاری عنوان کرده و هر گونه اخراج پرسنل را انکار کردند.
محسن .م یکی از کارکنانی است که با اخراج روبرو شد. او در مورد آنچه در اوایل شهریور در پالایشگاه رخ داد به کیهان لندن می‌گوید: «ما مثل هر روز از شهر به پالایشگاه رفتیم اما به ما اجازه ورود ندادند. تا آن لحظه هم هیچ‌کدام از ما خبر از اخراج نداشت. حتی مشکلی هم با مسئولین نداشتیم که برایمان زمینه‌ی ذهنی ایجاد شود.»
محسن می‌گوید این برخورد شوک بزرگی برای او و دیگر همکاران اخراجی‌اش بوده است چرا که آنها از سال ۹۲ در آزمون استخدامی شرکت کردند، از بین هزاران نفر قبول شدند، آموزش دیدند و برخی از آنها از جمله خودش با خانواده‌اش به بندرعباس نقل مکان کردند: «وقتی دعوت به کار شدم دیدم اینکه خانواده‌ام در شیراز بمانند و من به تنهایی به بندر عباس بروم خیلی زندگی را برایمان دشوار می‌کند و با همسرم تصمیم گرفتیم خانه‌مان را به بندر عباس بیاوریم. دخترمان امسال کلاس دوم دبستان و در بندرعباس مشغول به تحصیل شده است. بعد شما فکر کنید با این شرایط یک دفعه یک روز صبح به شما بگویند وارد محل کار نشوید! ما خیلی مراحل برای ورود به پالایشگاه را طی کرده بودیم و این شیوه برخورد واقعا عجیب بود.»
این مهندس نفت می‌گوید هیچ توضیح منطقی به آنها داده نشده و آقای فائق، مشاور مدیرعامل پالایشگاه به آنها گفته است که باید برای دو سال آموزش به شرکت اویکو که یک شرکت پیمانکاری است منتقل شوند: «جالب است ما دوره آموزشی را دیده بودیم، آزمون داده بودیم، مصاحبه شده بودیم حتی گزینش اطلاعاتی و عقیدتی هم شدیم و بعد با ما قرارداد بستند. دیگر چه آموزشی نیاز داشتیم؟ یکی از همکاران از آقای فائق پرسید اگر ما دو سال به اویکو رفتیم، بعدش موقعیت کاری خود در پالایشگاه را داریم؟ آقای فائق خیلی راحت گفت تضمین نمی‌کنیم!»
نکته قابل توجه در صحبت‌های محسن این است که می‌گوید کارکنان پالایشگاه از اردیبهشت ۹۵ تا شهریور که مساله اخراج آنها پیش آمد معوقات مزدی داشتند و حقوق خود را منظم دریافت نکرده بودند. وی معتقد است این اخراج‌ها به درگیری‌های پشت پرده وزارت نفت با هیئت مدیره پالایشگاه بر می‌گردد.
با بالا گرفتن اعتراض کارمندان اخراجی و شکایت‌شان به اداره کار استان هرمزگان، وزارت نفت هم در این موضوع دخالت کرد و در نهایت قرار شد اخراج‌شدگان به کار خود بازگردند اما باز هم تا چند روز آنها برای بازگشت به محل کار با مشکل روبرو بودند و دستگاه حضور غیاب و سرویس رفت و آمد در اختیارشان قرار نمی‌گرفت.
رد پایی از مافیا؟
پررنگ شدن حاشیه‌ها در این پالایشگاه و پیش نرفتن پروژه تکمیل آن باعث شد روز جمعه ، ۲۸ مهرماه، معاون وزیر نفت مرتضی امامی، مدیرعامل و رئیس هیات مدیره این پالایشگاه را برکنار و علی دادور را به جای او بنشاند.
اما با تغییر مدیرعامل حاشیه‌ها درباره این پالایشگاه تمام نشد. در روز شنبه، ۲۹ مهرماه، بدون اطلاع سهامداران دفتر شرکت نفت ستاره خلیج فارس در تهران تعطیل شد. اکنون در حالی که بحران مربوط به ۹۸ کارمند اخراجی این پالایشگاه در بندرعباس حل شده، ولی ۴ تن از کارکنان ستادی پالایشگاه ستاره خلیج فارس که در دفتر تهران این پالایشگاه مشغول به کار بودند از روز شنبه بدون اطلاع قبلی یا شنیدن هیچ توضیحی با درهای بسته این شرکت روبرو شده‌اند. آنها در چند روز گذشته هر روز در محل این شرکت تجمع کرده‌اند تا شاید کسی پاسخگوی آنها باشد.
با تغییر مدیریت پالایشگاه، این بار درهای دفتر تهران این پالایشگاه بسته ماند و بدون آنکه کسی به کارمندان توضیح بدهد
در این میان برخی خبرگزاری‌های منتقد دولت خبرهایی درباره ورود لابی واردات بنزین به سیستم مدیریت و اداره این پالایشگاه منتشر کرده‌اند و از آنجا که نزدیکان به دولت روحانی از جمله محمد هاشمی، همسر معصومه ابتکار، از سردمداران مافیای ایران به شمار می‌روند آنها معتقدند جریانی نفوذی از این مافیا علاقه ندارد پالایشگاه ستاره خلیج فارس تکمیل شود و به اهداف تولیدی خود دست یابد.
اکنون ستاره خلیج فارس که روزی در نزدیکی دوازدهمین دور انتخابات ریاست جمهوری به عنوان بزرگترین پالایشگاه بنزین‌سازی ایران به بهره برداری رسیده بود نه در سیستم مدیریتی‌اش وضعیت باثباتی را شاهد است و نه از نظر مالی چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای که نشانگر به پایان رسیدن فازهای دیگر این پروژه در آینده‌ای نزدیک باشد دارد و نه توانسته‌اند به حجم تولید مورد ادعای دولت دست یابد. در این میان صدها نفر از کارکنان این پالایشگاه در تهران و بندرعباس نگران از آینده شغلی خود در کشمکش‌های میان سهامداران و وزارت نفت و بی‌پولی این پروژه بسر می‌برند.
