رضا تقی‌زاده – اظهارات اخیر پاتریک پویان مدیرعامل شرکت نفتی توتال فرانسه دایر بر اینکه: «در صورت الزام قانونی و اجبار، توتال از ایران خارج می‌شود» برای مسئولان جمهوری اسلامی تردیدی باقی نگذاشته که قرار داد ۵ میلیارد دلاری توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی نخستین قربانی بزرگ خودداری ترامپ از تائید پایبندی ایران به تعهدات مندرج در توافق اتمی است.
در واکنش به این تحول بسیار با اهمیت که طی ماه‌های آینده در سایر زمینه‌های تجاری، اقتصادی، مالی و قراردادهای سرمایه‌های خارجی، صادرات نفت و کالاهای غیرنفتی ایران نیز تکرار خواهد شد، فریدون حسنوند رئیس کمیسیون انرژی مجلس اسلامی رژیم به خبرگزاری تسنیم گفت: «مسئولان وزارت نفت باید در باره ترک قرارداد از جانب توتال به مجلس پاسخگو باشند و وزارت نفت باید شکایتی علیه شرکت توتال در مراجع بین‌المللی تنظیم کند و تنبیهاتی برای آنها در نظر گرفته شود.»
او همچنین اظهار داشت: «این نوع برخورد شرکت توتال با ایران باید درس عبرتی برای برخی مسئولان (دولت روحانی) باشد که بی جهت به این گونه شرکت‌‌ها اعتماد می‌کنند.»
حسن روحانی و بیژن زنگنه وزیر نفت او، قرارداد سرمایه‌گذاری ۵ میلیارد دلاری توتال در ایران را شاه‌بیت دستاوردهای توافق اتمی معرفی می‌کردند و نوید می‌دادند که ورود دوباره توتال به ایران مقدمه بازگشت سایر غول‌های نفتی جهان خواهد بود.
خوش‌خیالی دولت یا دروغگویی کارکنان؟
در روزی که خروج با چراغ خاموش توتال فرانسه از ایران آشکار شد، حسین زمانی‌نیا، معاون بین‌الملل وزیر نفت جمهوری اسلامی که ظاهرا همچنان در فضای پیش از اظهارات ۱۳ اکتبر دونالد ترامپ بسر می‌برد طی مصاحبه‌ای با فایننشال تایمز از «امضای ۲۰ میلیارد دلار قرارداد نفتی دیگر با شرکت‌های خارجی طی ۱۲ ماه آینده خبر داد»!
معاون زنگنه ضمن پذیرفتن این واقعیت که «ما قطعا به فن‌آوری مدرن نیاز داریم و شرکت‌های ایرانی بدون شرکت‌های خارجی قادر به توسعه میادین نفت و گاز نیستند» اعتراف کرد: «هیچ چیزی بیش از این برای ایران خجالت‌آور نیست که با دارا بودن منابع عظیم نفت و گاز، دارای این حجم پایین از تولید نفت و گاز است»!
اگر چه زمانی‌نیا مدعی شد بسیاری شرکت‌های خارجی از جمله رویال داچ شل آماده ورود به ایران می‌شوند، در عمل تنها شرکت‌های روسی مانند روس‌نفت، لوک اویل، گازپروم و زاروبژنفت برای مذاکره پیرامون طرح‌های توسعه نفتی ایران مانند پایدار غرب، آب تیمور و منصوری اعلام آمادگی کرده‌اند و هیچ‌یک تا کنون به مرحله عقد قرارداد رسمی مشابه با شرکت توتال فرانسه نرسیده‌اند.
بسیاری از چاه‌های گاز ایران واقع در میدان گازی (و نفت) پارس جنوبی در آستانه‌ی ورود به مرحله کاهش فشار و در نتیجه کاهش تولید قرار دارند و برای حفظ حجم تولید کنونی آنها بیش از ۳۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی و فن‌آوری روز مورد نیاز است.
زیان‌های نجومی ترک یک قرارداد
قرارداد با توتال روز ۱۲ تیرماه سال جاری برای توسعه فاز ۱۱ میدان پارس جنوبی به امضا رسید. در قرارداد یاد شده اگرچه شرکت سی ان پی سی (CNPC) چین و پتروپارس ایران هم به ترتیب با داشتن ۳۰ درصد و ۱۹ درصد سهم دخیل هستند، اما، طراح و مجری آن توتال است و قرار بود این طرح بزرگ را با برخورداری از امتیازهای فراوانی که در الگوی جدید قراردادهای نفتی ایران برای شرکت‌های خارجی در نظر گرفته شده به اجرا بگذارد.
در نتیجه اجرای فرضی قرارداد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی، انتظار می‌رفت روزانه ۵۶ میلیون مترمکعب گاز به حجم برداشت ایران از این میدان گازی مشترک با قطر اضافه شود.
علاوه بر فرصت اشتغال‌زایی، آشنایی با فنی‌آوری نوین و البته بهره‌برداری از منابع که در مشارکت با همسایگان است، با فرض قیمت هر بشکه نفت خام ۶۰ دلاری امروز، ارزش محصولات قابل استحصال در دوره اجرای قرارداد به ۲۷ میلیارد دلار بالغ می‌رسید که با احتساب ارزش ۳۳۵ میلیارد متر مکعب گاز ترش، حدود ۲۹۰ میلیون بشکه میعانات گازی، ۱۴ میلیون تن گاز مایع، ۱۲ میلیون تن گاز اتان و ۲ میلیون تن گوگرد، در طول بیست سال اجرای قرار داد با توتال، عواید مجموع ایران از بابت توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی طی مدت یاد شده به بیش از ۹۰ میلیارد دلار می‌رسید.
روی دیگر سکه
طی اظهاراتی واقع‌گرایانه‌تر از آنچه معاون وزیر نفت در مورد امضای ۲۰ میلیارد دلار تفاهم‌نامه‌های کاغذی و بدون ارزش طی وضعیت بعد از ۱۳ اکتبر و خروج مورد انتظار آمریکا از توافق اتمی مطرح ساخت، پاسدار غلامرضا جلالی، رییس سازمان پدافند غیرعامل جمهوری اسلامی که از نظامیان سنگین‌وزن و علاقمند به سیاست در جمع فرماندهان ارشد سپاه پاسداران است اعتراف کرد: «دشمن علیه اقتصاد ما آرایش جنگی گرفته و موضوع کاملاً جدی و اساسی است.»
جلالی با اشاره به سند راهبردی دولت آمریکا که همزمان با اظهارات روز ۱۳ کتبر دونالد ترامپ در رابطه با توافق اتمی و جمهوری اسلامی انتشار یافت گفت: «امریکایی‌ها در سند جدید راهبردی خودشان اعلام کردند به رفتار سایبری ایران پاسخ سایبری می‌دهند و این تعریف محترمانه جنگ سایبری است. اکنون ما درگیر جنگ شده‌ایم و بخصوص زیرساخت‌های وابسته به فضای سایبری مانند برق، گاز و هسته‌ای می‌توانند هدف قرار بگیرند و باید از آنها حفاظت کنیم.»
تناقض ادعاهای معاون وزیر نفت حکومت اسلامی مبنی بر آمادگی شرکت‌های خارجی برای سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها در ایران و اعتراف همزمان فرمانده «پدافند غیرعامل» درباره جنگ اقتصادی همان کشورها و تدارک برای تخریب منابع و زیرساخت‌های کشور معمایی است که توضیح پیرامون آن تنها از عهده رهبران حکومت ایران ساخته است.
