پایگاه خبری «گلف نیوز» در گزارشی به نامزدی یک فیلم ایرانی به نام «نفس» به کارگردانی نرگس آبیار در جشنواره اسکار پرداخته است.
نخستین نامزد جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در رقابت فیلمهای خارجی امسال فیلمی به کارگردانی یک زن، دربارهی دختر جوانی است که دنیای خیالیاش به او کمک میکند تا از واقعیت عظیمِ بزرگ شدن در حومهی شهر تهران در روزهای پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ فرار کند.
اما همه از این فیلم استقبال نکردهاند.
واکنشهای متعدد به فیلم «نفس» آبیار نشان میدهد که هنر چطور سراسر سپهر سیاست ایران را چه در داخل و چه خارج از ایران درمینوردد.
تندروها از فیلم انتقادهایی کردهاند و هنوز مشخص نیست که با توجه به ممنوعیت سفر اعمال شده از سوی دونالد ترامپ، آیا نرگس آبیار و همسرش حتی میتوانند برای شرکت در اسکار در ماه مارس ویزا دریافت کنند یا نه.
با این حال، آبیار، کارگردان و نویسنده ۴۷ ساله اطمینان دارد که قدرت هنر میتواند پلی برشکافهای فرهنگی و سیاسی باشد
او اخیرا در مصاحبهای گفت: «سینما، فرهنگ و هنر هیچ مرزی نمیشناسد، بلکه در واقع انسانها را به یکدیگر نزدیک میکند».
موضوع فیلم «نفس» دربارهی بهار، دختر پرجنب و جوشی است که پدرش که مبتلا به آسم است، او و خواهرانش را با کمک مادربزرگ مذهبی بچهها بزرگ میکند. این فیلم تغییرات سریع پس از انقلاب اسلامی در ایران و سپس موشکهای اسکاد، حمله عراق به ایران و آغاز جنگ هشت ساله را به تصویر میکشد.
بخشهایی از این رویدادها در تخیلات بهار میگذرد، که سعی میکند از سختیهایی که در اطراف او است فرار کند.
مادربزرگ بهار در صحنهای از این فیلم به پدرش میگوید: «نگذار زیادی بخونه، داره دیوونه میشه».
بهار با خودش فکر میکند: «مادربزرگ راست میگوید»، «زیادی کتاب بخونی دیوونه میشی».
آبیار با اشاره به اینکه فیلماش ضدجنگ است، گفت: «تنها چیزی که میتوانست تخیل او را نابود کند جنگ بود».
وی افزود: «این فیلم به ما چهرهی ناخوشایندی را نشان میدهد که باید از آن اجتناب کنیم. این چیزی که است سیاستمداران به شما نمیگویند».
بهار از حضور در کلاسهای نیز مذهبی خودداری کرده و ادعا میکند که معلماش با او بداخلاقی میکند. عمویش بعدها به دختر راه و رسم قرآن خواندن را یاد میدهد.
جای شگفتی نیست که موضوع این فیلم برای تندروهای ایران بحثبرانگیز باشد؛ همان کسانی که جنگ ایران و عراق را با الفاظ مذهبی مانند «دفاع مقدس» و «اقتدار شیعه» از حکومت سلطهگر بعثی صدامحسین متفاوت میدانند.
آنها در حالی از آبیار انتقاد میکنند که فیلم قبلی او «شیار ۱۴۳» که در آن بر نقش مادران در جنگ ایران و عراق تاکید میشد، مورد ستایش و تمجید همین افراد قرار گرفته بود.
احمد علمالهدی یکی از همسویان آیتالله خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی درباره «نفس» گفته: «این فیلم دقیقا همان چیزی را نشان میدهد که دشمنان ما در غرب میخواهند».
سردار محمدرضا نقدی، از فرماندهان ارشد بسیج نیز منتقد فیلم شده و دیدگاه مشابهی ارائه داده است. نقدی با اشاره به اینکه بنیاد سینمایی فارابی، «نفس» را برای اسکار معرفی کرده، گفت: «غرب همیشه علیه ما تبلیغ منفی کرده است، ما خودمان دیگر نباید بیتالمال را برای چنین فیلمهایی صرف کنیم».
گلف نیوز از حسن روحانی، به عنوان «رییس جمهوری معتدل» نام برده و نوشته که او وعده داده بود مشارکت زنان را در سینما افزایش دهد، گرچه مشخص نیست که آیا وعدههای او واقعا به این امر کمک میکند و آبیار برای اسکار معرفی و نامزد خواهد شد یا نه.
هنر در ایران حرفهای خطرناک است و قبلاً فیلمسازهای زیادی دچار مشکل شدهاند.
کیوان کریمی برنده جایزه فیلمسازی در ایران، در ماه آوریل و پس از تحمل ۵ ماه حبس آزاد شد، البته از ۲۲۳ ضربه شلاقی که در مجازات او بود قسر در رفت. او گفته که نمیداند آیا باز در جمهوری اسلامی فیلم میسازد یا نه.
سیاست بینالملل نیز در سینمای ایران نقش دارد. تنش بین ایران و آمریکا پس از انقلاب و گروگانگیری از سفارت آمریکا در ایران، دوباره بالا گرفته است. ترامپ برخلاف اوباما سختگیرانهتر با ایران برخورد میکند و برای ایرانیها نیز ممنوعیت سفر به آمریکا قائل شده است.
سال گذشتته نیز اصغر فرهادی دومین جایزه اسکار خود را برای فیلم «فروشنده» برنده شد، اما به دلیل ممنوعیت سفری که ترامپ وضع کرده بود، حاضر به شرکت در مراسم اعطای جوایز نشد.
نرگس آبیار و همسرش در صورتی که موفق به اخذ ویزا شوند در این مراسم شرکت خواهند کرد، هرچند او نیز از انتقاد به ترامپ خودداری نکرده است.
وی گفته: «ما باید از زبانی استفاده کنیم که ملتها را به یکدیگر نزدیک کند، نه زبان تنفر و زبانی که بین آنها شکاف بیندازد؛ همان چیزی که این روزها در آمریکا در حال رخ دادن است و ما میبینیم که جامعه هنری چنین چیزی را نمیخواهد».