بوریس جانسون نخستوزیر بریتانیا کمتر از یک ماه پس از اعلام قصد سفر به ایران، آن را عملی کرد و ظهر شنبه، ۱۸ آذر، وارد تهران شد. اگر کسی هم خبر نداشت، از پرواز هلیکوپترها بر فراز تهران و اسکورتهای امنیتی در بزرگراهها میشد حدس زد که شخص مهمی به دیدار مقامات جمهوری اسلامی آمده است.
از این سفر تا ماه نوامبر خبری نبود، اما پس از گاف بزرگ جانسون در مورد وضعیت نازنین زاغری شهروند دوتابعیتی ایرانی- بریتانیایی که در اوین زندانی است، این سفر در دستور کار وزارت خارجه بریتانیا قرار گرفت. جانسون گفته بود که نازنین زاغری در ایران به خبرنگاران آموزش میداده است، در حالی که خود زاغری در بازجویی و دادگاه آن را رد کرده بود ولی در پروندهاش با استناد به همین نوع فعالیتهای واهی او را متهم به براندازی و اقدام علیه امنیت ملی کرده بودند. جانسون پس از اعتراض به این سخنان، آن را پس گرفت و گفت اشتباه کرده است و در عین حال مجبور شد وعده یک بسته سیاسی به رژیم ایران بدهد که در آن امکانات مختلف برای بهبود روابط تهران و لندن پیشنهاد شده است. ظاهرا پس از آن گاف، صحبت از آزاد ساختن بیش از ۴۰۰ میلیون پوند بدهی انگلستان به ایران در ازای آزادی نازنین زاغری مطرح شد اگرچه هر دو طرف ارتباط این دو «آزادی» را رد میکنند و ترجیح میدهند آن را در «پکیج» پیشنهادی بهبود روابط بستهبندی کنند.
جانسون و هیات همراه او که تعدادشان کم نیست، از فرودگاه تهران مستقیم به خیابان سی تیر (قوامالسلطنه) دفتر محمد جواد ظریف در وزارت خارجه رفتند.
دیدار با حسن روحانی و علی شمخانی دبیر شورایعالی امنیت ملی، علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی و علیاکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران نیز جزو برنامههای سفر بوریس جانسون به تهران است.
گفتنی است که بوریس جانسون پس از توقف در عمان در هشتم دسامبر و دیدار با سلطان قابوس، که در سالهای اخیر نقش میانجی بین جمهوری اسلامی و کشورهای غربی را بازی میکند، راهی تهران شد.
تا لحظه انتشار این گزارش خبرگزاریهای داخلی ایران تنها خبر دادند که طرفین در حوزه همکاریهای اقتصادی، تجاری و بانکی و مسائل منطقهای و تحولات بینالمللی گفتگو کردهاند و بیشتر از این هنوز چیزی مخابره نشده است. خبرگزاری ایرنا تعدادی عکس از این دیدار منتشر کرده و نوشته است مشروح مذاکرات ظریف و جانسون به زودی منتشر خواهد شد.
در این میان، قرار بود ریچارد رتکلیف، همسر نازنین زاغری نیز همراه جانسون به تهران سفر کند و با نازنین و دختر سه سالهاش گابریلا دیدار کرده و چه بسا با هم به لندن برگردند و کریسمس را در کنار خانواده جشن بگیرند. نخست وزیر بریتانیا پیشتر در جلسهای خصوصی با این درخواست ریچارد رتکلیف موافقت کرده بود، اما در حال حاضر خبری در رسانههای ایران مبنی بر همراهی رتکلیف با وزیر خارجه بریتانیا منتشر نشده است.
یادآوری میشود که معمولا آتش به اختیارها و بسیجیان آماده و گوش به فرمان هستند تا دستور تجمع علیه سفر یک مقام غربی به ایران صادر شود، اما یکی دیگر از علائم حیاتی بودن سفر جانسون به تهران همین است که نه قبل از این سفر و نه پس از ورود جانسون به تهران، هنوز شعار «مرگ بر انگلیس» از جایی شنیده نشده و تسنیم و فارس و کیهان تهران نیز هنوز متن تحریکآمیزی دربارهی این دیدار و حضور وزیر خارجه انگلیس، که به قول علی خامنهای از گذشته تا امروز منبع خباثت، بوده است، منتشر نکردهاند.
واکنش افکار عمومی به سفر جانسون به تهران
واکنش شهروندان در فضای مجازی به سفر جانسون متفاوت است. کاربری در توییتر به اسم محمدرضا باقری از حامیان جمهوری اسلامی نوشته «مهمان داریم چه مهمانی! بوریس جانسون، وزیر امور خارجه انگلیس اومده بچه جاسوسای ملکه رو نقداً بخره و ببره». این توییت یعنی حتی حامیان جمهوری اسلامی هم باور نکردهاند که بین پرداخت ۴۰۰ میلیون پوند بدهی و پرونده نازنین زاغری ارتباطی نیست.
محمد یکی دیگر از حامیان جمهوری اسلامی نیز به وزارت اطلاعات هشدار داده و نوشته «جانسون رو مراقبت کنید نشه مثل اسلافش بیاد با معلومالحالها جلسه بزاره و شما خبر نداشته باشین». اشاره او شاید به دیدارهای پیشین مقامهای ارشد اروپایی نظیر موگرینی و دیدار آنها با فعالین سیاسی و اجتماعی منتقد جمهوری اسلامی است.
کاربر دیگری به اسم مهسا صفایی هم توییت کرده «یه جوری بیو زدید دکترای فلان بعد توییت میکنید جانسون با پول وارد شد آدم فکر میکنه جانسون اومده فطریه و خمس و زکاتش رو بده بره، یا شایدم اومده یک مادر رو با خودش برگردونه انگلیس».
سید جلال ساداتیان، کاردار پیشین ایران در انگلیس و از چهرههای نزدیک به اصلاحطلبان نظر دیگری دارد و در یادداشتی در خبرگزاری دولتی ایرنا مدعی شده آمدن وزیرخارجه بریتانیا به تهران دو دلیل عمده دارد. یکی عقب نماندن از فرصتهای اقتصادی در ایران است که پس از برجام ایجاد شده و دوم اینکه بریتانیا به جایگاه مهم ایران در منطقه پی برده است. او همچنین به موشکهای جمهوری اسلامی ایران هم اشاره کرده است.
در مقابل «مهر» که جزو خبرگزاریهای دست راستی و متمایل به محافظهکاران جمهوری اسلامی محسوب میشود، با نگاه دیگری به این سفر پرداخته و نوشته «سوغات جانسون از سفر خاص برای ملکه آزادی نازنین زاغری در ازای وعده انگلیسی [پول] است».
بیگمان وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران بدون تصمیم علی خامنهای محال بوده است که پای گفتگو با وزیر خارجه انگلیس درباره هر مسئلهای بنشیند، اما آنقدر که دولت و رسانههای وابسته سعی در کتمان حقیقت دارند، جناح دیگر حکومت ابایی از افشای اینکه جانسون آمده تا مقدمات بازگشت نازنین زاغری را در ازای پول فراهم کند ندارند.
پیشتر برنامهای مشابه در مورد آزادی چهار شهروند ایرانی- آمریکایی در سال آخر ریاست جمهوری باراک اوباما اجرا شد و وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی ایران چند ماه بعد رسماً اعلام کرد که تصمیم به بازداشت این چهار شهروند اقدامی هماهنگ بین وزارت اطلاعات، شورای عالی امنیت ملی، اطلاعات سپاه و وزارت خارجه بوده است.
۱۵ اردیبهشت ماه سال ۱۳۹۶، محمود علوی، وزیر اطلاعات در خطبههای پیش از نماز جمعه تهران برای نخستین بار رسماً اعلام کرد، که وزارت اطلاعات با «مصوبه شورایعالی امنیت ملی» بر سر تبادل چهار زندانی دو تابعیتی ایرانی- آمریکایی با دولت باراک اوباما مذاکره کرده و در نتیجه آزادی آنها یک میلیارد و ۷۱۰ میلیون دلار پول به ایران باز گردانده شده و همچنین تعدادی زندانی آزاد شدند و تحریمهای یک بانک و تعدادی موسسه نیز رفع شد.
حدود یک سال از آن معامله بین دولت روحانی و اوباما میگذرد. اگرچه هر دو دولت این بده بستان را تکذیب میکنند ولی میلیونها دلار، آن هم در چمدان، به دست جمهوری اسلامی رسید. حالا ظاهرا نسخهی انگلیسی آن در حال اجراست.