ساعاتی پس از آنکه حسن روحانی لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ را به مجلس شورای اسلامی تقدیم کرد خبر افزایش هزینه عوارض خروج از کشور مورد توجه قرار گرفت و موجی از واکنش‌ها را ایجاد کرد.
عوارض خروج از کشور که هم‌اکنون برای مرز هوایی ۷۵ هزارتومان و برای مرز زمینی و دریایی ۲۵ هزارتومان است بر اساس لایحه بودجه پیشنهادی دولت روحانی از ابتدای سال ۱۳۹۷ برای نخستین خروج ۲۲۰ هزارتومان و در سفر دوم به خارج از کشور با ۵۰ درصد افزایش به ۳۳۰ هزار تومان و برای بار سوم و سفرهای بیشتر نیز این مبلغ به ۴۴۰ هزار تومان تعیین شده است.
افزایش عوارض خروج از کشور در حالی بین سه تا شش برابر در نخستین تا سومین سفر خارج از کشور افزایش پیدا می‌کند که بر اساس آمار معاونت گردشگری کشور در سال ۱۳۹۵، ۹ میلیون و ۱۹۶ هزار و ۱۴۰ ایرانی به دیگر کشورها سفر کرده‌اند.
همچنین بر اساس آمارهای بانک جهانی، در سال ۲۰۱۵ نیز بالغ بر ۶ میلیون و ۶۲۰ هزار نفر و در سال ۲۰۱۴ نیز ۷ میلیون و ۶۹۸ هزار ایرانی به خارج از کشور سفر کرده‌اند.
چند برابر شدن عوارض خروج از کشور با واکنش‌های مختلفی در شبکه‌های اجتماعی همراه بوده است. شیرین، یکی از کاربران اینستاگرام در این باره نوشته است: «کشوری که نتواند از ورود توریست به مملکت درآمد کسب کند از خروج مردمش برای سفر توریستی کسب درآمد می‌کند.»
کاربر دیگری با انتشار عکسی که بودجه اختصاصی به برخی نهادها و سازمان‌ها را مشخص کرده، نوشته است: «عوارض خروج از کشور یا جریمه خروج از کشور؟ متاسفم برای ایران!»
علی کاربر دیگریست که از عبارت «جریمه خروج از کشور» استفاده کرده و نوشته است: «عوارض خروج از کشور؟… این اسمش جریمه خروج از کشور هست واقعا یه کم هم انصاف برای این مردمی که همه چیز را تا حالا تحمل کردن بد نیست. یعنی افرادی که می‌خوان برن خارج از کشور باید جریمه بشن نه اینکه اینقدر تو مملکت ما امکانات برای سفرهای داخلی هست که همه مردم میتونن با سه برابر قیمت هزینه سفر خارجی مثلا برن کیش واقعا به چه عنوانی تصویب این بودجه سال آینده رو میشه توجیه کرد؟ مردم نیاز به تفریح دارن کسری بودجه مملکت واقعا باید از جیب مردم تامین بشه؟»
کاربر دیگری به نام حدیث با روایت داستانی به حسن روحانی و افزایش عوارض خروج از کشور اعتراض کرده است: «یه بار ما می‌خواستیم بریم شیراز و خیلی خودکفا به صنعت گردشگری کشورمون کمک کنیم؛ زنگ زدیم هتل پنج ستاره، چهار ستاره، سه ستاره؛ پول خون تمام کشته‌ها در حمله‌ی مغول‌هارو می‌خواستن از ما بگیرن؛ دیگه تنها گزینه‌مون هتل پرستاره بود! چادر بزنیم زیر سقف بلند آسمون؛ دیدیم ممکنه سردمون شه تو چادر؛ زنگ زدیم هتل پنج ستاره‌ی تاپ تو دوبی؛ به جای دو روز شیراز در هتل پرستاره، پنج روز رفتیم دوبی هتل پنج ستاره، که از دم در تا تو حلق اتاق هی بهمون تعظیم کردن و لوسمون کردن و عزت احتراممون کردن؛ ما پنج روز هر چی دلمون خواست پوشیدیم؛ هر جا خوش می‌گذشت رفتیم؛ هر چقدر دلمون خواست آفتاب گرفتیم و هیچکی نگاهمون هم نکرد؛ حالا تصمیم داریم این‌بار که خواستیم دو روز بریم شیراز، چهار روز بریم دوبی و پول اون یک شب هتل رو به صنعت گردشگری کشور کمک کنیم؛ هزینه‌ی کلفت‌تر شدن پوشش سخت قهوه‌ای چهل ساله‌ی سؤمدیریت مملکت رو ما ندیم، کی بده؟ شیخ محمد؟ حرفا میزنینا!»
مهسا نیز این تصمیم دولت روحانی را با تصمیمات آنی در دولت محمود احمدی‌نژاد مقایسه کرده و گفته است: «عوارض گرانقیمت خروجی همان ممنوع الخروجی مودبانه است. امروز گران شدن عوارض خروجی کشور به طرز شوکه‌کننده‌ای من را به یاد تصمیم‌های خلق الساعه احمدی‌نژادی انداخت و دوباره حسرت عقلانیت را چشیدم. اگر عمیق‌تر نگاه کنیم فقر مشاوران باسواد علوم انسانی در این تصمیم دولت به چشم می‌خورد. کاملا مشهود است که فقط و فقط بعد اقتصادی قضیه در نظر گرفته شده و اصلا بعید نیست که مبدع این تفکر به زودی جایزه و یا لوح تقدیری برای این کشف هزاره سوم دریافت کند! نگاه لوکس نابخردانه به سفر خارج از کشور در این تصمیم موج می زند، از دیدگاه پیشنهاددهندگان سفر کالایی لوکس و غیر ضروریست و خروج از کشور کاری گناه‌آلود و یا احتمالا متعلق به مرفهین بی درد است.»
اما این تنها کاربران شبکه‌های اجتماعی نیستند که به این افزایش هزینه عوارض خروج از کشور اعتراض دارند. برخی نمایندگان مجلس شورای اسلامی و حتی مقامات دولتی نیز به این موضوع واکنش نشان داده‌اند.
سعید باستانی، سخنگوی کمیسیون صنعت ، معدن و تجارت مجلس شورای اسلامی در گفتگو با ایسنا گفته است مجلس با سه برابر شدن عوارض خروج از کشور موافقت نمی‌کند و این موضوع با مخالفت نمایندگان مواجه می‌شود.
علی اصغر مونسان، رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، نیز در توییتی نوشت نظر سازمان میراث فرهنگی درباره این موضوع پرسیده نشده و تاکید کرده این موضوع در بودجه قابل تغییر است.
محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی نیز گفته است او نیز در فضای مجازی با این انتقادات مواجه شده و افزوده است: «به هر حال کسانی که بودجه را طراحی کردند به دنبال این بودند که در این بودجه موضوع عدالت و رسیدگی به طبقات محروم جامعه بیشتر مورد توجه قرار گیرد. رئیس جمهور هم قول داده‌اند که تا سال ۱۴۰۰ فقر مطلق را از بین ببرند.»
جالب اینجاست که در سال‌های گذشته بلیت‌های لحظه آخری در ایران رواج پیدا کرده و در برخی موارد قیمت بلیط هواپیما برای پرواز به کشورهای اطراف ایران تا ۱۰۰ هزارتومان هم خریداری می‌شود. با این وجود می‌توان گفت از ابتدای سال ۱۳۹۷ مردم گاهی هزینه‌ای بالاتر از هزینه بلیت هواپیما را در قالب عوارض خروج از کشور به جیب دولت خواهند ریخت.
گفتنی است قانون دریافت عوارض خروج از کشور در سال ۱۳۶۴ در مجلس و شورای نگهبان ایران تصویب و دولت مکلف شد از هر مسافری که با گذرنامه ایرانی سفر می‌کند، عوارض بگیرد. این قانون کودکان زیر هفت سال و شاغلان برخی مشاغل یا موارد خاص را مستثنی می‌کرد و برای زائران هم پنجاه درصد تخفیف قائل شده بود. در آن زمان عوارض خروج برای بار اول در هر سال پنج هزار تومان و برای بار دوم به بعد ده هزار تومان بود.
شورای نگهبان در آن زمان در تأیید این قانون نوشت: «حق مسافرت و آزادی سفر از اعمال عادی و حقوق مسلم فردی و اجتماعی هر شخص است که طبق اصل ۲۰ قانون اساسی همگان از آن برخوردارند. سلب این حق در شرایط عادی با موازین شرعی و قانون اساسی مغایرت دارد، ولی نظر به وضع فوق‌العاده فعلی و جنگ تحمیلی با اکثریت آرا تأیید شد.»
با اینکه اکنون سال‌هاست ایران از شرایط جنگی خارج شده نه تنها این قانون پابرجا مانده بلکه دولت اعتدال در یک عملیات ضربتی در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ این تعرفه را به صورت پلکانی افزایش داده بطوری که نه تنها عوارض خروج نخستین سفر در سال آینده خورشیدی سه برابر عوارض خروج سال جاری است بلکه عوارض خروج در سومین سفر صد درصد افزایش نسبت به سفر نخست خواهد داشت.
