رضا پرچیزاده (+ویدیو) به ندرت پیش میآید فردی در تولیدِ محصولاتِ فرهنگی به زبانی غیر از زبانِ مادریِ خود موفقیتِ جهانی کسب کند. در بابِ محصولاتِ نوشتاری همچون مقاله و شعر و کتاب البته «ترجمه» پلی ایجاد کرده میانِ زبانهای مختلف؛ و نویسندگانِ مشهورِ معاصر عمده شهرتِ خود را مدیونِ ترجمهی آثارشان به زبانهای بینالمللی بهخصوص انگلیسی هستند. با این وجود، تولیدِ محصولِ غیرنوشتاری به زبانی دیگر به طورِ مستقیم و کسبِ موفقیتِ از طریقِ آن پدیدهای نادر بوده. فی وانگ (Faye Wong) از معدود کسانی بوده که به این مهم دست یافته است. او خوانندهای هنگکنگی است که برای خواندنِ تنها یک ترانه به زبانِ انگلیسی مشهور شد؛ و در بیشترِ جاهای دنیا فقط به هوای همان ترانه به خاطر آورده میشود.
سینمادوستان خاصپسند وانگ را به هوای بازیِ بهیادماندنیاش در فیلمِ «چونگکینگ اکسپرس» (۱۹۹۴) اثرِ وانگ کار وای میشناسند. در این اثرِ تاثیرگذار بر سینمای پستمدرن– که فیلمِ دوم از کارنامهی محدودِ سینماییِ وانگ محسوب میشود– او در نقشِ شاگرد ساندویچفروشی بازی میکند که عاشقِ پلیسی دلشکسته میشود که مشتریِ مغازهی پسرعموی او در منطقهی شلوغِ هنگکنگ است. ظاهرا ساندویچفروشی پاتوقِ پلیس و دوستدخترِ سابقاش بوده. افسرِ پلیس (تونی لونگ) هر روز به ساندویچفروشی میرود و سفارشی میدهد تا به بهانه غذا خبری از دوستدخترِ از دست رفتهاش بگیرد. در این مدت فی عاشقِ پلیس میشود، خانه او را پیدا میکند، و هنگامی که پلیس در خانه نیست او به آنجا میرود و یواش یواش فضای دلمرده و شکستخوردهی خانه را عوض میکند. در تمامِ این مدت آثارِ کلاسیکِ موسیقیِ پاپ در فضا طنیناندازند. اما بیتردید ترانه Califonia Dreaming «رویای کالیفرنیا» (۱۹۶۶) اثر گروه آمریکاییِ The Mamas & The Papas که در دنیای فیلم ترانه موردِ علاقه وانگ است که مدام تکرار میشود و در نهایت او را به سفرِ دور و دراز به کالیفرنیا میکشاند از همه بهیادماندنیتر است.
فی وانگ به ملکه «کانتوپاپ» (Cantopop) مشهور است. کانتوپاپ سبکی از موسیقیِ چینیِ مخصوصِ هنگکنگ است که ترکیبی از فرهنگ و موسیقیِ چینیِ کانتونی با فرهنگ و موسیقیِ پاپِ غربی و ژاپنی و کرهای است. ژانرهای مختلفی همچون جاز، راک اَند رول، بلوز، و موسیقی الکترونیک آن را تحت تاثیر قرار دادهاند. به اصطلاح، موسیقیِ «هایبرید» (hybrid) و چندخاستگاهی است. با این وجود، زبانِ کانتوپاپ عموما کانتونی است که زبانِ برخی قسمتهای جنوبیِ چین و هنگکنگ است. بسیاری از خوانندگان و هنرپیشههای هنگکنگی بینِ دهه هشتاد تا اواخرِ دهه نود– که افولِ کانتوپاپ آغاز شد– در این سبک کار کردهاند که هنرپیشه و رزمیکارِ معروف جکی چان یکی از آنهاست. وانگ، که با صدای متسوسوپرانو میخواند، از مشهورترین چهرههای تاریخِ کانتوپاپ است.
استودیوی ژاپنیِ اسکوئر در سالِ ۱۹۹۸ وانگ را برای خواندنِ ترانه اصلیِ شماره هشتمِ بازیِ کامپیوتریِ «آخرِ خیال» (Final Fantasy VIII) به نام «چشمانت خیره به من» (Eyes on Me) به زبانِ انگلیسی انتخاب کرد. آخرِ خیال مجموعهای مشهور و محبوب است که حولِ محورِ سفرِ آفاقی و انفسیِ قهرمانانِ متعددِ بازی در دنیایی خیالی میگذرد که به شدت وامدارِ عناصر کلاسیک و فانتزی همچون اساطیرِ یونانِ باستان و قصههای پریانِ اروپای قرونِ وسطاست. همچنان که داستانِ بازی به پیش میرود، شخصیتها در موقعیتهای بغرنجی قرار میگیرند که مجبورشان میکند تصمیمهای دشوار اتخاذ کنند. همین تصمیمهای دشوار است که نتیجه نهاییِ بازی– که عموما حولِ تقابلِ خیر و شرّ میگردد– را تعیین میکند. آهنگسازِ بازی، نوبوئو یوئیماتسو، چنین نتیجه گرفته بود که هم شخصیتِ رومانتیک وانگ با تونِ رومانتیکِ بازی میخواند، و هم پیشزمینهی چندفرهنگیِ وی با روحیهی بینالمللی بازی جور درمیآید. تمِ ترانه خواهشِ قلبی و بیاننشدهی خوانندهی کلوپی شبانه است برای عشقبازی با یکی از هوادارانش که در میان تماشاگران نشسته. ترانه اولین بار در مراسمِ فارغالتحصیلیِ دانشجویانِ آکادمیِ هنرهای رزمیِ دنیای بازی خوانده میشود، و پس از آن در اشکالِ مختلف و در قالبِ موتیفهای گذرا در طولِ بازی تکرار میشود.
نتیجهی کار نشان داد که آهنگساز بر خطا نبوده. «چشمانت خیره به من» پس از به بازار آمدنِ بازی به گرمی مورد استقبالِ اهالیِ دنیای بازی در سرتاسرِ جهان قرار گرفت، نیم میلیون نسخه فقط در ژاپن فروخت، بسیاری جوایزِ موسیقی را برد، و به مشهورترین ترانه بازیهای کامپیوتری در زمانِ خودش تبدیل شد. من این ترانه را از سالِ ۱۹۹۹ به خاطر دارم که «آخرِ خیال» را روی پلیاستیشن (PlayStation) بازی کردم؛ یعنی زمانی که سبکِ کانتوپاپ هنوز در اوج بود. اما این سبک هم مثلِ تمامِ سبکهای موسیقیِ دیگر روزی به پایان رسید. بیتردید تحولاتِ سیاسی در افولِ کانتوپاپ نقشِ عمده داشت. هنگامی که هنگکنگ پس از بیش از یک سده تحتالحمایه بریتانیا بودن به طورِ رسمی در سالِ ۱۹۹۷ از حاکمیتِ بریتانیا خارج شد و به حاکمیتِ چین بازگشت، تغییرِ شرایطِ سیاسی باعثِ تغییرِ ذائقه در فرهنگ و موسیقی نیز شد. حاکمیتِ جدید که نه با غرب رابطه خوبی داشت و نه با کره و ژاپن، به تدریج به زدودنِ فضای چندفرهنگی از هنگکنگ پرداخت. اینطور شد که حرکتِ هنگکنگ به سمتِ «چینیزه» شدن بسیاری از همکاریها و در نتیجه ژانرهای بینالمللی را از بین برد. امروزه از کانتوپاپ تنها شبحی باقی مانده که یادآورِ نوستالژیکِ روزهای باشکوهِ خود است.
و با این وجود لطفِ «چشمانت خیره به من» هنوز هم به قوتِ خویش باقی است. این ترانه امروز دیگر جزوِ کلاسیکهای موسیقی است که– همچون California Dreamin که شاگرد ساندویچفروشِ چونگکینگ اکسپرس در اوایلِ دهه نودِ هزاره پیش آن را دوست میداشت– مرزهای زمان و مکان را درنوردیده. وانگ این ترانه را بارها در کنسرتهای مختلف اجرا کرده، و بیتردید محبوبترین ترانه اوست. اینجا یکی از بهترین اجراهایش که با صحنههایی از بازی ترکیب شده را با زیرنویسِ انگلیسی برای شما در نظر گرفتهام. توجه کنید که انگلیسی را با دشواری تلفظ میکند، اما محتوای کلامش و شیرینیِ بیانش سدِ زبان را میشکند و با مخاطبِ جهانی ارتباط برقرار میکند.