قیمت دلار که در هفته‌های پایانی سال ۹۶ با روندی افزایشی روبرو بود، پس از تعطیلات نوروز ۹۷ جهشی ناگهانی را طی و از مرز ۵۱۰۰ تومان عبور کرد. اکنون یک اقتصاددان با نگاهی به سناریوهای مختلفِ مؤثر بر نرخ ارز می‌گوید ممکن است قیمت دلار در سال جاری تا ۶۵۰۰ تومان نیز افزایش یابد.
تبدیل دارایی‌ها به ارز با هدف حفظ ارزش سرمایه پس از اعتراضات سراسری دی‌ماه، تراز منفی تجاری و خروج ارز از کشور به دلیل پیشی گرفتن واردات از صادرات، احتمال خروج آمریکا از برجام و مواضع تند دونالد ترامپ علیه جمهوری اسلامی، سیاست سرکوب ارزی دولت با هدف پایین نگه داشتن نرخ ارز به طور موقت در زمان انتخابات و در نهایت تلاش دولت برای افزایش بهای ارز و جبران کسری بودجه در هفته‌های پایانی سال ۹۶ از جمله دلایلی است که برای افزایش بهای ارز در ماه‌های پایانی سال ۹۶ مطرح می‌شود.
اما با افزایش ساعتی بهای دلار از پنجم تا هفتم فرودین ۹۷ و عبور بهای دلار از مرز ۵۱۰۰ تومان، این پرسش مطرح می‌شود که افزایش بهای دلار قرار است تا چه رقمی پیش رود؟ در همین رابطه وحید شقاقی، تحلیلگر مسائل اقتصادی، در گفتگو با وب‌سایت «فرارو» سناریوهایی که در سال ۹۷ پیش روی بهای دلار قرار دارد را مورد بررسی قرار داده است.
او برای قیمت دلار در سال ۹۷ سه سناریو را مطرح کرده و گفته است: «سناریو اول این است که اروپا، روسیه و چین زیر بار بر هم زدن توافق برجام نروند و آمریکا هم با همین فشار محدود کنونی خودش پیش برود. در این سناریو نرخ دلار چیزی مابین ۵۰۰۰ تا ۵۵۰۰ تومان نوسان خواهد داشت.»
این کارشناس درباره سناریو دوم گفت: «اروپا همراهی نسبی با ترامپ و سیاست‌های دولت آمریکا داشته باشد اما برجام را بر هم نزند و از طرف دیگر در درون اقتصاد ایران هم علامت مثبتی برای کنترل نقدینگی وجود نداشته باشد. این موجب می‌شود دلار افزایش شدیدتری پیدا کند یعنی به محدوده ۶۰۰۰ تا ۶۵۰۰ برسد.»
شقاقی افزود: «سناریو سوم بدبینانه‌ترین حالت است. در این حالت همراهی اروپا و آمریکا منتج به بر هم زدن کل برجام شود؛ و این کشورها در نفت و حوزه‌های مختلف تحریم‌ها را دنبال کنند که این یعنی وضعیت بحرانی در اقتصاد ایران.»
به گفته این تحلیلگر اقتصادی در چنین شرایط دولت و بانک مرکزی باید سعی کنند برای هزارو پانصد هزار میلیارد تومان حجم نقدینگی در ایران مدیریت سفت و سخت پیدا و در واقع این نقدینگی را بلوکه کنند و به نحوی اجازه ندهد از سیستم بانکی خارج شود. همچنین دولت در حوزه خروج منابع ارزی هم به همین ترتیب عمل کند یعنی در بخش گردشگری و قاچاق نیز بتواند مدیریت مناسبی داشته باشد. در این شرایط تا حدودی می‌تواند افزایش قیمت دلار را کنترل کند.
این کارشناس مسائل اقتصادی در ادامه گفت: «در اقتصاد ایران حدود ۵۰ تا ۶۰میلیارد دلار صادرات نفت داریم یعنی این میزان دلار وارد اقتصاد می‌شود. از طرف دیگر امسال تراز تجاری غیر نفتی کسری داشت، این کسری تا چند ماه پیش هفت میلیارد دلار اعلام شده بود، اما بر اساس آخرین آمار احتمالا سه تا چهار میلیارد دلار می‌شود. ایران سال پیش حدود نه میلیون گردشگر به خارج از کشور فرستاد، اگر دو میلیون را زائر به حساب آوریم ما هفت میلیون گردشگر سالانه داریم که اگر هر کدام ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ دلار با خود ببرند چیزی حدود ۷ تا ۱۰ میلیارد دلار خروج ارز از کشور خواهیم داشت. ۱۰ تا ۱۵میلیارد دلار هم قاچاق کالا داریم یعنی دلار از اقتصاد خارج می‌شود. به این ترتیب مجموع این ارقام حدود ۳۰میلیارد دلار می‌شود. یعنی این مقدار ارز سالانه از ایران خارج می‌شود.»
شقاقی معتقد است بانک مرکزی و دولت باید در چند محور کار کنند تا منابع ارزی کشور را حفظ نماید. نخست بحث خروج ارز به واسطه گردشگری است. دوم مبارزه با قاچاق کالاست و دیگری بحث واردات است. در این سه مورد باید دولت با سختگیری بالایی عمل کند.
این کارشناس اقتصادی در حالی راهکارهایی برای دولت و بانک مرکزی با هدف حفظ منابع ارزی و جلوگیری از افزایش افسار گسیخته نرخ ارز در نظر گرفته است که عملکرد حسن روحانی و تیم اقتصادی دولتش نشان داده از مدیریت بلندمدت و ایجاد شرایط پایدار در حوزه اقتصاد ناتوان هستند.
از سوی دیگر هر چند افزایش بهای دلار به اقتصاد داخلی، به ویژه بخش صنعت و تولید، ضربات جبران‌ناپذیری وارد می‌کند اما در کوتاه مدت دولت از آن سود خواهد برد و کسری بودجه سال ۹۷ را بدون هیچ زحمتی و از تفاوت بهای دلار و ریال جبران خواهد کرد؛ در چنین شرایطی باید دید دولت انگیزه کافی برای مدیریت بهای ارز را دارد یا خیر؟!
