در قلب پایتخت: جایی که ریال پهلوی با دلار برابری می‌‌کند

در تمام ۴۰ سال گذشته هیچگاه به اندازه امروز پول ملی ایران سقوط نکرده بود. سال‎‌ها بود ریال در مقایسه با اغلب ارزهای خارجی ‎ارزش پایین‌‎تری داشت اما اوضاع چنان بحرانی شده که در روزهای اخیر پول ایران رکورد یکی از بی‌‎ارزش‎‌ترین ارزهای جهان را به نام خود ثبت کرد. امروز ارزش پول یمن و سوریه و عراق جنگ‎‌زده که بخشی از خرج‎‌شان با ثروت و سفره مردم ایران تأمین می‌‌شود از پول ملی کشور بیشتر شده است.

نه تنها در بلبشوی پیروزی انقلاب که حتا در دوران فلاکتبار جنگ هشت ساله‎ با عراق که اقتصاد ایران کوپنی اداره و بسیاری از مایحتاج روزانه از سوخت گرفته تا مواد خوراکی و مصرفی با «دفترچه بسیج» توزیع می‎‌شد باز هم پول ملی چنین به قهقرا نرفته بود.

در شرایطی که فهرست بلندی از مشکلات ریز و درشت اقتصادی با منشاء سیاسی و عقیدتی، ملت و مملکت را به خاک سیاه نشانده، دلار از مرز ۹ هزار تومان عبور کرده، اقتصاد در آستانه سقوط قرار داشته و همه اینها به اعتصابات و اعتراضات گسترده دامن زده است، «دلار هفت تومانی زمان شاه» نه تنها یک نوستالژی بلکه به شاخصی عینی تبدیل شده تا عموم مردم ارزش پول ملی را به عنوان یکی از عوامل ثبات اقتصادی با پیش از انقلاب مقایسه کنند و از خود بپرسند چرا چنین شده است؟!

به نقل از منابع خبری رسمی داخل ایران در زمان تبعید رضاشاه و ورود متفقین به ایران (حدود ۱۳۲۰ خورشیدی) هر دلار آمریکا تقریباً یک و نیم تومان ایران بود؛ یعنی با ۱۵ ریال می‌شد یک دلار خریداری کرد. در سال ۱۳۳۲ یک دلار آمریکا معادل ۹۰ ریال ایران (۹ تومان) و در واپسین ماه‎‌های سال ۱۳۵۷ پیش از پیروزی انقلاب اسلامی یک دلار آمریکا تقریباً ۷۰ ریال (۷ تومان) بود.

حالا، چهل سال بعد، دو سه ماه پیش قیمت هر دلار به ۷۰۰۰ تومان رسید و سوژه‌ی مردم شد: آنها به کنایه می‎‌گفتند نمردیم و دیدیم در جمهوری اسلامی هم دلار هفت تومان شد! ولی اینطور هم نماند بلکه  در زمانی کوتاه ارزش ریال از آنچه بود بدتر شد و حالا چهار پنج روز است بازاری‌‎های به ویژه در تهران کسب و کارشان را تعطیل کرده‌ و در اعتراض به نوسانات نرخ ارز و گرانی و کسادی بازار دست به تظاهرات می‌زنند.

شاید باور آن حتا برای خوش‎بین‌‎ترین مخالفان جمهوری اسلامی ممکن نبود که روزی فرابرسد که هزاران نفر از مردم روبروی  مجلس شورای اسلامی تظاهرات کنند و شعار بدهند «دلار ۱۰ هزاری نمی‎خوایم نمی‏خوایم»، «جایی که شاه نداره حساب کتاب نداره»، «رضاشاه روحت شاد»!

یک نفر کار می‎‌کرد یک خانواده سیر می‌شد

تصویر ایران پیش از انقلاب برای هر گروه از مردم یادآور خاطرات مختلف است. به همین دلیل سر دادن این شعارها از سوی بازاری‌‎ها که اعتراضات آنها بیش از آنکه سیاسی باشد اقتصادی است مفهومی ویژه می‌یابد که تولید و کسب و کار و قدرت خرید مصرف‌کنندگان ارتباط دارد. آنچه امروز در بازار نیست و در گذشته بود، دخلی است که جوابگوی خرج باشد. آنچه در ذهن مردم از بازاری تا مصرف‌کننده از «دوران شاه» مانده، یک فرمول ساده اما بسیار روشن است: «یک نفر کار می‌‎کرد یک خانواده سیر می‌‎شد». این واقعیت از چند سال پیش تغییر کرده است: یک خانواده کار می‌کند و هیچکدام سیر نمی‌شوند! حالا حتا وضع از این هم بدتر شده: اصلا کاری در کار نیست و همه‌ی بازارها، از بازار تولید و فروش تا بازار مصرف و خرید کساد است.

رگ و ریشه‏‌ی آن ثباتی را که سبب می‌‎شود بازاری‎‌ها  نیز بگویند «خدا پدر شاه را بیامرزد» بیخ گوش آنهاست در قلب تهران: از خیابان «جمهوری» (خیابان شاه) و چهارراه استانبول تا منوچهری. جایی که ارزش ریال با دلار برابری می‎‌کند، اما نه ریال جمهوری اسلامی بلکه «ریال پهلوی‌‎ها».

رژیم پهلوی چهل سال است که نیست اما نه تنها حضور دارد بلکه ارزش پول‎ آن حتا در مقایسه با آنروزهایی که سر کار بود هم بیشتر شده است: در چهارراه استانبول تهران ۵۰ ریالی پهلوی (۵ تومان) یک دلار است و به قیمت ۱۰ هزار تومان (۱۰۰ هزار ریال جمهوری اسلامی) به فروش می‌‏رسد.

اگر سرنوشتی مشابه اصحاب کهف می‌داشتیم و چهل سال پیش در حالی که یک اسکناس ۱۰۰ ریالی با امضای بانک مرکزی دوران پهلوی در مشت‌‌مان بود و خواب‌مان می‎‌برد و امروز بیدار می‌‎شدیم ارزشی برابر با ۱۵هزار تومان می‌داشت! یعنی بیش از فقط یک و نیم دلار!

ماجرا وقتی جالب‌‎تر می‌‎شود که دو اسکناس ۵ ریالی دوران رضاشاه به قیمت ۵۰۰ هزار تومان به فروش می‎‌رسد و اگر کسی آن را برای فروش داشته باشد ۴۵۰ هزار تومان از وی می‌‎خرند.

حضور پهلوی‌ها تنها به عنوان دشمنی که جمهوری اسلامی برای خودش آفریده، نیست! بلکه اگر می‎‌خواهیم ببینیم چرا پهلوی هنوز  در ایران زنده است، می‌بایست به محله‌های قلب پایتخت سر زد؛ جایی که انگار زمان در رابطه با ارزش‌ها ایستاده و تاریخچه‌ی نحیف جمهوری اسلامی آن را تخریب نکرده است.

به گزارش کیهان لندن، در ماه‌های گذشته به ویژه بعد از پایان تعطیلات نوروز ۹۷ با وجود اینکه بطور کلی بازار فروش اغلب اجناس و کالاها کساد است، اما فروش اشیای زینتی و عتیقه و زیورآلات قدیمی که روی آنها تصاویر و نمادهای پادشاهی نقش بسته رونق گرفته است. این را عتیقه‎‌فروش‌‎ها و طلافروشی‎‌های فردوسی و منوچهری می‎‌گویند.

یکی از همین عتیقه‌فروش‌‎ها که با پسرانش مغازه را می‌‎گرداند به کیهان لندن می‎‌گوید «مشتری‎ عتیقه‎‌های زمان شاه همیشه هست؛ قبلا هم بوده اما این زمستان که شلوغ پلوغ شد و شعار دادند رضاشاه روحت شاد به بچه‌‎ها گفتم بازار اینجور چیزها داغ می‌‌شود ولی همزمان گیردادن‎‌های اماکن و نیروی انتظامی هم شروع می‌‎شود. همینطور هم شد! برای همین نه فقط ما بلکه بقیه کاسب‌‌ها هم هرچه جنس داشتند که روی آنها عکس پهلوی و تاج و اینجور چیز‎ها بود از ویترین جمع کردند. یک مدت که هر کسی می‌‎خواست می‎‌گفتیم نداریم چون واقعا آدم می‌‎ترسید. فقط به آشنا و دوست می‌‎فروختیم؛ اوضاع الان بهتر شده و اگر کسی بیاید با سلام و صلوات به قیافه‌‎اش نگاه می‌‎کنیم که مأمور نباشد و بعد می‎‌آوریم که ببیند و اگر خواست بخرد.»

نه دستفروش‌ها و نه فروشنده‎‌های عتیقه که مغازه‌ دارند روی خوشی به عکس و فیلم گرفتن از اجناس‎ خود نشان نمی‎‌دهند اما در ازای یک خرید محدود ارفاق کردند تا عکس‌هایی از اجناس آنها تهیه کنیم.

البته شبیه همین اجناس را در فروشگاه آنلاین «ایسام» نیز می‌‎شود پیدا کرد. خرید و فروش اسکناس‌‎ها، سکه‌‎ها و انواع نشان‎ه‌ایی با نماد پهلوی که از تعداد زیاد تبلیغات آن پیداست بازارش حسابی داغ شده است. بعضی از این کالاهای آنلاین خیلی گرانتر و بعضی هم ارزانتر از بازار منوچهری هستند. مثلا اسکناس نو ۵۰ ریالی پهلوی را ۷۵ تا ۹۵ هزار تومان می‎‌فروشند یا دو ریالی رضاشاه چاپ سال ۱۳۱۳ با قیمت ۳۷ هزار تومان یعنی ۳۷۰ هزار ریال به فروش می‌‏رسد.

استقبال مردم از زیورآلات و طلا و جواهراتی با تراشه‌‎ی شیروخورشید یا تاج شاهنشاهی و تصویر شاهان فقید پهلوی بسیار زیاد است و هم قدیمی و هم انواع نو آنها با سفارش قبلی خرید و فروش می‌شود. این را نه تنها کسبه منوچهری و چهارراه استانبول بلکه طلافروش‌های راسته میدان «امام حسین» (میدان فوزیه) هم می‎‌گویند. فروش آنلاین زیورآلات و اشیای زینتی که در تلگرام و اینستاگرام فعال هستند نیز رونق گرفته و اغلب آگهی‌‎های آنها با چنین نمادها و نشان‌هایی تزیین شده‌اند.

ما با یکی از این فروشندگان آنلاین تماس گرفتیم تا قیمت کالای حراجی با نشانه‌های پادشاهی را بپرسیم: انگشتر با نگین لاجورد ۸۸۰ هزار تومان، انگشتر یاقوت یک و نیم میلیون تومان و گردنی یاقوت یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان و اتفاقاَ تاکید کرد اگر می‎‌خواهید شماره حساب بدهم چون معطل کنید نمی‎‌ماند.
برزو فارسی

[کیهان لندن شماره ۱۶۷]