گسترش «فیک نیوز» پدیدهای است مربوط به دوران اینترنت و فضای مجازی. فضایی که از یک سو بازتاب واقعیت است و از سوی دیگر این ظرفیت را دارد که «واقعیت» بسازد بدون آنکه حقیقت در آن جایی داشته باشد!
دامنهای که امروز «رسانه» دارد، با آنچه زمانی مطبوعات و رادیو و تلویزیون داشتند اصلا قابل مقایسه نیست. این دامنه امروز با «بینهایت» پهلو میزند. البته اینترنت همزمان قوانین و مقررات مربوط به خود را نیز آورد که ممکن است لگامگسیختگی را مهار کنند اما قادر به حذف آن نیستند. ولی یک راه پایدار برای کشف و مقابله با این اخبار جعلی وجود دارد: استفادهی مخاطبان از عقل و باور نکردن فوری هر آنچه پخش میشود و طرح پرسش و مراجعه به منابع اصیل.
«اخبار جعلی» که با ظرفیت باورپذیری خود با «شایعه» تفاوت پیدا میکند در نتیجهاش بسیار خطرناکتر از شایعه است: شایعه ممکن است تایید شود و واقعی باشد! خبر جعلی اما از آغاز دروغ است! هیچ تاییدی نمیتواند آن را به واقعیت تبدیل کند! خبر جعلی در عرصهی سیاسی و اقتصادی نقشی بسیار مهم بازی میکند. اگر پشت «فیک نیوز» دم و دستگاه دولتی و یا سازمانهای مافیایی و حتی نهادهایی باشند که ظاهرا برای منافع همگانی فعالیت میکنند، آنوقت مقابله با آنها و یافتن حقیقت به مراتب دشوارتر است.
در کنار اخبار جعلی اما روش مذبوحانهای نیز وجود دارد که به ویژه در کشورهایی مانند ایران و مناطقی مثل خاورمیانه از سوی حکومتها و رسانههای وابسته و دلبسته با اهداف سیاسی استفاده میشود: تحریف و همچنین انتقال نصفه و نیمهی خبر و سخنرانی و گفتگو و…
تحریف و نقل گزینشی اخبار و سخنانِ به ویژه مقامات غربی و در صدر آنها سیاستمداران آمریکا، روشی است که هم در رسانههای جمهوری اسلامی دیده میشود و هم در رسانههای دولتی فارسیزبان خارج کشور که در آنها خط و خطوط سیاسی کارمندانش بیشتر نقش بازی میکند تا رسالت حرفهای و رسانهای کشورهایی که بودجه این رسانه و حقوق این کارمندان را از پول بیزبان شهروندان خود میپردازند.
مخاطبان این رسانهها از یک سو ممکن است به زبان منابع اصلی آشنا نباشند تا اصل آنها را پیگیری کنند. از سوی دیگر حتی اگر مشکل زبان هم نداشته باشند، اساسا دلیلی برای پیگیری اصالت و درستی آنچه میشنوند ندارند! رسانههای جاعل و گزینشی روی همین دومی حساب میکنند: مثلا بخشی از سخنان سران آمریکا را درباره رژیم و زمامدارانش منتشر نمیکنند و همزمان تیتر بزرگ میزنند «دستور توقف» درباره تحریمها؛ «توافق واقعی» آمریکا با ایران! درواقع هیاهو بر سر هیچ راه میاندازند تا هم افکار عمومی داخل به آن مشغول شود و هم «از این ستون به آن ستون» شاید گشایشی حاصل شود.
اما مخاطبان اگر به دنبال خبرها و سخنان واقعی و حقیقت هستند، میبایست نه به رسانههای وابسته و دلبسته به دولت و جناحین رژیم اسلامی ایران بلکه به منابع اصیل مراجعه کنند چرا که تصمیمات واقعی نه بر مبنای جعل و تحریف بلکه بر اساس اقدامات و سخنان واقعی گرفته میشود!