موتورهای وزارت خارجه جمهوری اسلامی یکی پس از دیگری از کار می‎افتد

به‌دنبال شناسایی طرح بمب‌گذاری در گردهمایی سازمان مجاهدین خلق در پاریس در ماه ژوئن، فرانسه هنوز سفیر جدید خود در تهران را تعیین نکرده و مقامات وزارت خارجه این کشور، چهارشنبه ۲۸ شهریور، اعلام کردند تا زمانی که اطلاعات مربوط به این عملیات تروریستی را از رژیم ایران دریافت نکنند سفیر جدید معرفی نخواهد شد.

خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام فرانسوی از مذاکرات فشرده تهران و پاریس در این مورد خبر داده است. این مقام دولتی گفته «ما اکنون در تهران یک کاردار داریم و گفتگوهایی در سطوح عالی میان مقامات ایران و فرانسه در جریان است».

وی افزود: «ما با هم همکاری می‌کنیم تا سرنخی از چگونگی این رخداد [عملیات تروریستی] به دست بیاوریم… من نمی‌گویم که ارتباط مستقیمی بین عدم تعیین سفیر و این وقایع وجود دارد، اما ایران به ما تعهد داده که در هفته‌های آینده شواهد عینی در اختیارمان بگذارد که به ما اجازه می‌دهد بتوانیم روابط دیپلماتیک خود را چنانکه هست ادامه دهیم».

در تیرماه سال ۱۳۹۷، یک دیپلمات ایرانی مستقر در اتریش و سه نفر دیگر مظنون به برنامه‌ریزی برای بمبگذاری در نشست «شورای ملی مقاومت سازمان مجاهدین» دستگیر شدند. رژیم ایران ادعا کرد هیچ ارتباطی با این عملیات ندارد.

یک منبع آگاه فرانسوی می‎گوید احتمالاً امانوئل ماکرون موضوع را با حسن روحانی در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل که، ۲۵ دسامبر برگزار خواهد شد در میان خواهد گذاشت.

پس از خروج آمریکا از برجام تنش‎ها میان جمهوری اسلامی در دو حوزه که جزو مبانی جمهوری اسلامی به شمار می‌روند بیشتر شد: آزمایش موشک‎های دور برد و دامن زدن به بی‎ثباتی‎های خاورمیانه. با وجود فشار آمریکا بر دولت‎های اروپایی، آنها همچنان از جمهوری اسلامی برای حفظ برجام پشتیبانی می‎کنند اما به نظر می‎رسد تنش‎ها میان حکومت ایران و اروپا رو به افزایش است.

۲۸ اوت ۲۰۱۸ فرانسه دیپلمات‌‎های خود را از سفر به ایران منع کرد. وزارت خارجه فرانسه به دیپلمات‌های خود اعلام کرد تمامی سفرهای غیرضروری به ایران را تا مدت نامعلومی به تعویق بیاندازند.

چهارشنبه همین هفته وزارت خارجه انگلیس در بیانیه‌ای به اتباع دوتابعیتی بریتانیایی- ایرانی نسبت به سفرهای غیرضروری به ایران هشدار داد و این موضوع اصلا خبر خوبی برای جمهوری اسلامی که تحت فشارهای بین‎المللی قرار دارد نیست. آن هم در حالی که حمید بعیدی‌نژاد سفیر رژیم در لندن در حال مذاکره با مقام‎های بریتانیایی برای تقویت همکاری‎های سیاسی و کنسولی بود!

این قبیل مواضع کشورهای اروپایی به ویژه سران اروپا که حامی برجام هستند ضربات سختی بر وزارت خارجه جمهوری اسلامی و حتی فراتر از آن به جایگاه بین‎المللی این نظام می‌‏زند بخصوص آنکه پس از خروج آمریکا از برجام اعتبار دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی به شدت زیر سوال رفته و دامنه‎ی آن به داخل ایران هم کشیده شده و جناح دلواپسان و حزب‎اللهی‎ها نیز فشار بر محمدجواد ظریف و  تیم او را به خاطر شکست برجام تشدید کرده‌اند.

عراق سفیرش را فراخواند

اخراج سفیران یا احضار آنها در کشور مستقر، کاهش مناسبات دیپلماتیک و کنسولی، بسته شدن سفارتخانه‎ها و کنسولگری‎ها، سخت شدن صدور ویزاهای دیپلماتیک، تنش‌های لفظی مقامات، عدم تعیین سفیر و سختگیری و محدودیت در صدور ویزا برای شهروندان عادی همواره نشانه‎های بارز تیرگی در روابط سیاسی دولت‎هاست که جمهوری اسلامی با انبوهی از آن‏ها دست و پنجه نرم می‎کند.

روز چهارشنبه، ۲۹ شهریور، سخنگوی وزارت خارجه عراق نیز به دلیل آنچه رفتار غیرمسئولانه ایران با شهروندان عراقی خواند سفیر خود در تهران را به بغداد فرا خواند. این وزارتخانه اعلام کرده از رفتار غیرمسئولانه سفیر عراق در تهران با شهروندان عراقی بسیار متاسف است.

افول مشروعیت دستگاه دیپلماسی رژیم ایران سرعت گرفته. هفتم ژوئن (۱۷ خرداد ۱۳۹۷) دو دیپلمات ایرانی از هلند اخراج شدند و رسانه‎های اصولگرا وزارت خارجه را متهم به وادادگی و انفعال کردند.

پیش از آن نیز وزارت خارجه پادشاهی مراکش (مغرب)، اول ماه مه (۱۲ اردیبهشت) جمهوری اسلامی و سپاه را متهم به حمایت تسلحیاتی از شبه‌نظامیان پولیساریو کرده و روابط دیپلماتیک خود را با ایران را قطع کرد و از سفیر جمهوری اسلامی در رباط خواست خاک این کشور را ترک کند.

گرچه دولت روحانی به دنبال بهبود روابط دیپلماتیک خود با سایر کشورهای دنیا بوده و هست اما هنوز موفق نشده سفارت کانادا و عربستان را که چندین سال است به دلیل تیرگی روابط با اوتاوا و ریاض بسته‎ شده‌اند بازگشایی کند. فعالیت سفارت بحرین در تهران نیز مدت‎هاست بسیار محدود شده است.

اینهمه اما یک روی سکه است، روی دیگرش شکست مذاکرات و لابیگری‎های ظریف با دولت‎های آسیایی برای مقابله با تحریم‌‏های آمریکاست. او پس از خروج آمریکا از برجام در یک تور دیپلماتیک به چند کشور از جمله هند، چین و ژاپن سفر کرد تا آنها را متقاعد کند از تحریم‏‌های آمریکا تبعیت نکنند اما دست‌کم در مورد ژاپن و هند راه به جایی نبرد.

ادامه سیاست‎های تنش‎زا و ماجراجویی‎های خصمانه جمهوری اسلامی در منطقه و فشارهای آمریکا و متحدان منطقه‎ای و مهمتر از همه این‎ها افول مشروعیت داخلی جمهوری اسلامی پس از اعتراضات دی‎ماه سال ۹۶، دست به دست هم داد تا دستگاه جمهوری اسلامی در باتلاقی ‎گیر کند که نظام خودش کنده است.

سفارتخانه‎های هر کشور را می‌توان به موتور و نیروی محرکه دیپلماسی آن کشور تشبیه کرد. هرقدر این موتورها توان و ظرفیت بیشتری داشته باشند سیاست خارجی نیز به همان اندازه حرکت رو به جلو خواهد داشت. ریچارد گرینل سفیر آمریکا در آلمان مثال خوبی برای این منظور است. او به عنوان نماینده دولت ترامپ و مجری سیاست‎ خارجی آمریکا در این کشور اروپایی با مذاکره و لابیگری‎هایی که با مدیران شرکت‎ها و کارخانه‎های آلمانی داشت در ماه‎های گذشته ده‌ها شرکت آلمانی را متقاعد کرد از همکاری با جمهوری اسلامی دست بکشند. این سفیر نقش اساسی در پیشبرد سیاست‎های ایالات متحده آمریکا در مورد ایران داشته است. بخصوص آنکه دولت آلمان همچنان از حامیان برجام است. اما آیا جمهوری اسلامی در شرایطی هست که امکان پاسخ یا مقابله با این سیاست‏‎ها را داشته باشد؟ موتور وزارت خارجه جمهوری اسلامی پس از خروج آمریکا از برجام عملاً نیم‎سوز شده و در حال از کار افتادن است بدون آنکه لوازم و قطعات یدکی برای جایگزینی آن داشته باشد!