دانیال راستین – ایران امضاکننده وعضو کنوانسیون حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی ۱۹۷۲ یونسکو می‌باشد و این در حالیست که در صورت صحت انتساب جسد مومیایی پیدا شده در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۷ در ضلع غربی حرم شاه‌عبدالعظیم به رضا شاه بزرگ، جمهوری اسلامی ممکن است به احتمال زیاد مواد کلیدی ۳ ،۴، ۵ و ۶ که ایران را ملزم به اجازه شناسایی و حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی و انتقال آن به نسل‌های آینده می‌کند و همچنین تعهدات خود را در مورد ماده ۶ کنوانسیون ۱۹۷۲ که ایران را از انجام هر اقدام عمدی که ممکن است بطور مستقیم یا غیرمستقیم به میراث فرهنگی و طبیعی مندرج در مواد ۱ و ۲ کنوانسیون ۱۹۷۲ آسیب برساند بر حذر می‌دارد را نقض کرده باشد.
ماده هفتم کنوانسیون ۱۹۷۲ عنوان می‌دارد که: «هدف از این کنوانسیون حفاظت بین‌المللی از میراث فرهنگی و طبیعی جهان است که به معنای ایجاد یک سیستم متحد برای همکاری و کمک بین‌المللی و پشتیبانی از کشورهای عضو کنوانسیون در جهت شناسایی و حفظ میراث فرهنگی و طبیعی خودشان می‌باشد». ماده ششم کنوانسیون ۱۹۷۲عنوان می‌دارد که: «کشورهای عضو مطابق مقررات این کنوانسیون متعهد می‌شوند که میراث فرهنگی و طبیعی خودشان را طبق پاراگراف ۲ و ۴ ماده ۱۱ کنوانسیون شناسایی، حفاظت و به سازمان یونسکو ارائه نمایند.»
شرح مختصری در رابطه با جسد مومیایی منتسب به رضا شاه با ارزش فوق‌العاده تاریخی
گزارش‌های موثق و قابل اطمینانی از جمله از خبرگزاری ایسنا از مقامات ایرانی در مورد پیدا شدن مومیایی منتسب به رضا شاه وجود دارد که تصریح می‌کند که یک مومیایی در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۷در عملیات ساخت و ساز و طرح توسعه شبستان غربی حرم عبدالعظیم شهرری در استان تهران در نزدیکی محل دفن رضاشاه بزرگ که پس از انقلاب ۱۳۵۷ تخریب شد پیدا شده است. پس از مرگ رضا شاه در آفریقای جنوبی پیکر او به مصر منتقل شد و مومیایی گردید و در مسجد سلطنتی الرفاعیه در قاهره نگهداری شد و در سال ۱۹۵۰ میلادی به ایران بازگردانده شد و در شهرری در حومه جنوب تهران به خاک سپرده شد.
در مصاحبه‌ای با روزنامه ایران در اردیبهشت ۱۳۹۷محمد جواد حق شناس عضو شورای شهر تهران اظهار داشت که از یک منبع مورد اطمینان مطلع شده که یک مومیایی در شهرری که ممکن است متعلق به رضاشاه پهلوی باشد پیدا شده و از برخی سازمان‌های دولتی از جمله آستانه شاه عبدالعظیم، مقامات قضایی، مقامات مسئول اجرای قانون و مقامات میراث فرهنگی خواستار توضیحاتی در مورد مومیایی نامبرده شده و خواستار شفافیت و ارائه اطلاعات در مورد هویت مومیایی یافت شده گردید که تا کنون چنین اطلاعاتی در اختیار عموم قرار نگرفته است.
اما در میان انکار متولیان حرم عبدالعظیم و سندهایی که بسیاری از رسانه‌ها برای اثبات مومیایی بودن جسد کشف شده و احتمال تعلق آن به رضاشاه پهلوی ارائه شده شاید تایید زودهنگام حسن خلیل آبادی رییس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران مبنی بر تعلق جسد مومیایی شده به رضاشاه بزرگ مهمترین نکته حائز اهمیت باشد.
علی اصغر مونسان معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در پاسخ به سوالات مربوط به این مومیایی با گذشت ده روز پس از پیدا شدن جسد مومیایی در در تاریخ ۲ اردیبهشت ۱۳۹۷ گفت «حوزه میراث فرهنگی به نوعی حوزه کارشناسی است. از ما باید خواسته شود تا در این زمینه وارد شویم. ما آمادگی کار کارشناسی را داریم. اکنون نیز در حال پیگیری هستیم که ببینیم موضوع چه بوده است». وی همچنین گفت «به نظرم باید از بخش‌هایی که الان به آنها مربوط می‌شود و [جسد مومیایی] در اختیار آنهاست، بیشتر این پرسش را بپرسید.»
به گزارش اسپوتنیک به نقل از ایسنا در تاریخ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۷ در تازه‌‌ترین اظهار نظرها، دلاور بزرگ‌نیا مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران بیان کرد «این مسئله در حیطه‌ی میراث فرهنگی نیست، و اداره‌ی فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار شده تصمیم نهایی را درباره‌ی این مومیایی اعلام کند.» در عین حال هدایت‌الله جمالی‌پور ، فرماندار شهر ری اطلاع داد «مرده‌ای بوده که پیدا شد و حالا هم دفن شده دیگر. الان یک ماه است که از این مسئله گذشته. این موضوع را باید از طریق تولیت حرم پیگیری کنید». پس از گزارش‌های مربوط به کشف مومیایی منتسب به رضاشاه، شاهزاده رضا پهلوی نوه رضاشاه پهلوی در بیانیه‌ای از طرف خانواده پهلوی خواستار تحقیق مستقل علمی‌درباره هویت مومیایی منتسب به رضاشاه و شفافیت در این مورد و ارائه اطلاعات گردید. گزارش‌های رسیده مبنی بر این است که تعدادی از مردم که در محل کشف مومیایی برای دریافت اطلاعات بیشتر تجمع کرده بودند متاسفانه مورد ضرب و جرح قرار گرفته و بازداشت شدند.
تعدادی از مقامات جمهوری اسلامی بطور ضمنی پیدا شدن مومیایی را تایید کرده که از جمله حسن خلیل آبادی یکی از اعضای شورای شهر تهران و رئیس کمیته میراث فرهنگی احتمال تعلق مومیایی به رضاشاه را پذیرفته و تایید کرده است. به گزارش خبرنگار «روزآروز» در۳ اردیبهشت ۱۳۹۷ که برای تحقیق بیشتر در محل حضور پیدا کرده اظهار می‌دارد که به گفته شاهدان عینی جنازه مومیایی شده داخل محفظه‌ای بتُنی بوده و همراه با وسایلی چون شمشیر در ساعت ۵ عصر یکشنبه ۲ اردیبهشت ۱۳۹۷، هنگام کار کارگران در «باغ توتی» شاه عبدالعظیم پیدا شده و همان زمان، با نیروی انتظامی‌تماس گرفته می‌شود. پس از حضور پلیس، مسوولانی از سازمان‌ها و نهادهای مرتبط در محل کشف جسد مومیایی حاضر می‌شوند و شاهدان محلی به خبرنگار «روزآروز» گفتند که جنازه از آستان خارج شده و این در حالیست که خلیل‌آبادی و آجرلو که یکی از مسئولان روابط عمومی آستان شاه عبدالعظیم است تاکید دارند جسد دوباره دفن شده است. خبرنگار «روزآروز» اظهار می‌دارد «آنطور که ما دیدیم، عملیات عمرانی و حفاری متوقف شده. تنها چند کارگر محوطه را پاکسازی می‌کردند. دور محل حفاری، پرده‌هایی از جنس گونی و نیز یک دیواره فلزی نازک کشیده شده بود».
چرا ممکن است جسد مومیایی پیداشده، جسد رضاشاه باشد؟
۱-طبق گزارش‌های موثق جسد رضاشاه مومیایی بوده و در محفظه بتُنی قرار داشته
به گزارش خبرنگار «روزآروز» کارگران زمین را تا عمق هشت‌متری حفر کردند و در این عمق بود که به محفظه‌ای بتُنی رسیدند. یکی از شاهدان به خبرنگار «روزآروز» گفت که «شکافتن این محفظه به سختی انجام شد و هنگام حفر آن برخی بناها و ساختمان‌های آستان می‌لرزید اما بالاخره کارگران موفق شدند و ما بعدا فهمیدیم که این محفظه بتُنی همان محل جنازه رضاشاه بوده است».
از یکی از کارمندان اسبق تولیت آستان شاه عبدالعظیم که در روز خاکسپاری رضاشاه حضور داشته نقل شده که: «برای دفن رضاشاه، جسد او را داخل محفظه‌ای بتنی گذاشته بودند. اما با اعتراض روحانیان مبنی بر اینکه این روش با شرع مطابقت ندارد، رفتند و خاک آوردند و کف محفظه بتُنی ریختند. سپس در عمق بسیار زیاد و به فاصله‌ای اندکی از هشت‌ضلعی مقبره به خاک سپردند».
۲− شباهت‌های زیاد جسد مومیایی منتسب به رضاشاه وتصویری که بعد از مرگ رضاشاه در تابوت گرفته شده
شباهت‌های زیادی در فرم صورت و لباس‌ها در تصویرهای مومیایی که اخیرا پیدا شده و تصویری که بعد از مرگ رضاشاه در تابوت گرفته شده وجود دارد.
۳- نزدیک بودن محل کشف جسد مومیایی منتسب به رضاشاه به مقبره تخریب شده رضاشاه
در عملیات ساخت و ساز و طرح توسعه شبستان غربی حرم عبدالعظیم در شهر ری استان تهران جسد مومیایی منتسب به رضاشاه در نزدیکی محل دفن رضاشاه بزرگ که پس از انقلاب ۱۳۵۷ تخریب شد پیدا شده است.
۴- جنازه رضا شاه از ایران خارج نشده
پس از تخریب مقبره رضاشاه توسط صادق خلخالی، حاکم شرع وقت، در اردیبهشت ۱۳۵۹ که منجر به کشف جسد رضاشاه نشد اینطور شایع شد که محمدرضا شاه، جنازه پدرش را مخفیانه در هنگام خروج از ایران با خود برده است. اما شهبانو فرح پهلوی در یک مستند تلویزیونی در شبکه «منوتو»، این شایعه را که جنازه رضاشاه حین انقلاب از ایران خارج شده، تکذیب کرد.
مقامات ایرانی با وجود درخواست‌های مکرر بسیاری از گروه سیاسی و اجتماعی مختلف در ایران از ارائه هرگونه اطلاعات در مورد این مومیایی به مردم امتناع می‌ورزند و اجازه دسترسی کارشناسان مستقل میراث فرهنگی به مومیایی را برای انجام تحقیقات مستقل علمی درباره هویت مومیایی منتسب به رضاشاه نمی‌دهند. مومیایی منتسب به رضاشاه نه تنها دارای ارزش تاریخی بسیار بالایی برای ایرانیان است بلکه بخشی از تاریخ جنگ جهانی دوم و همچنین تاریخ خاورمیانه نیز می‌باشد.
ارزش تاریخی مومیایی منتسب به رضاشاه برای ایرانیان
رضاشاه پهلوی قبل از آنکه توسط بریتانیا و شوروی مجبور به کناره‌‌گیری بشود تا شهریور ۱۳۲۰ پادشاه ایران بوده و در سال ۱۳۲۹ به رضاشاه بزرگ ملقب گردید. رضاشاه در طول حکومت خود اصلاحات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی زیادی انجام داد و درواقع به عقیده بسیاری از تاریخدانان معاصر پایه‌گذار ایران مدرن است.
موارد زیر به عنوان میراث رضاشاه برای کشور ایران عنوان شده است:
اتحاد مجدد ایران با منسجم کردن قدرت مرکزی، بنیاد اولین سیستم مراقبت بهداشتی مدرن، ایجاد موزه ملی ایران، ایجاد اولین رادیو در ایران، بنیاد اولین سیستم قضایی مدرن در ایران، ساخت اولین فرودگاه ایران به نام فرودگاه مهرآباد، ایجاد اولین بانک در ایران به نام بانک ملی ایران، ایجاد اولین دانشگاه در ایران که به عنوان دانشگاه تهران شناخته می‌شود، ایجاد اولین سیستم آموزش و پرورش مدرن با کتابهای آموزشی در ایران، ایجاد اولین کودکستان و مدرسه برای افراد ناشنوا در ایران، بازسازی سیستم پلیس مدرن در ایران که شهربانی و ژاندارمری خوانده می‌شدند، ملی کردن جنگلها در ایران, صدور گواهی تولد و شناسنامه در ایران، بازگرداندن تقویم فارسی به تقویم رسمی‌ایران، ایجاد ارتش مدرن در ایران، ایجاد راه آهن سراسری در ایران، ساخت بسیاری از جاده‌ها، تونل‌ها و پل‌ها در سراسر ایران، ایجاد خدمات مالی و دانش پژوهی برای ارسال دانشجویان ایرانی برای تحصیل در خارج, و این لیست ادامه دارد.
ارزش تاریخی مومیایی منتسب رضاشاه برای تاریخ خاورمیانه
رضاشاه در ایران و آتاتورک در ترکیه از اولین رهبران خاورمیانه بودند که تقریباً همزمان سیاست‌های تقریباً مشابهی برای مدرنیزاسیون و سکولاریسم در ایران و ترکیه آغاز کردند. رضاشاه و آتاتورک در پی تاسیس کنفدراسیون همسایگان ایران و کشورهای خاورمیانه طبق قرارداد سعدآباد بودند که به دلیل مرگ کمال آتاتورک و شروع جنگ جهانی دوم این پروژه ناتمام ماند. محمدرضا شاه پهلوی پسر رضاشاه و شاهزاده فوزیه دختر پادشاه مصر، فواد اول، ازدواج کردند. در سال ۱۹۳۵ میلادی رضاشاه نام کشور را از پرشیا به ایران، نام قدیمی آن، تغییر داد.
ارزش تاریخی مومیایی منتسب به رضاشاه برای تاریخ جهان
ارتباطات تاریخی مهمی بین مومیایی منتسب به رضاشاه و تاریخ جنگ جهانی دوم، بریتانیا، روسیه، آلمان، ترکیه، آفریقای جنوبی، جزیره موریس و از همه مهمتر مصر به دلایل زیر وجود دارد:
نیروهای متفقین از جمله بریتانیا و شوروی سابق در خلال جنگ جهانی دوم ایران را در سال ۱۹۴۱ میلادی اشغال کردند و رضاشاه را مجبور به برکناری از سلطنت به نفع پسرش محمدرضا شاه پهلوی در همان سال نمودند. یکی از دلایل عنوان شده برای اشغال ایران اعلام بی‌طرفی رضاشاه و امتناع اجازه استفاده نیروهای متفقین از خاک ایران علیه آلمان می‌باشد و رضاشاه همچنین از اخراج اتباع آلمانی امتناع می‌ورزید. به دلیل اهمیت ایران در جنگ جهانی دوم وینسنت چرچیل ایران را پل پیروزی نامید. رضاشاه پس از به قدرت رسیدن، بیشتر قراردادهای ایران با شوروی سابق را لغو کرد. بعدها در سال ۱۹۳۲ میلادی دولت بریتانیا را با لغو کردن یک طرفه قرارداد نفتی ویلیام دارسی متعجب ساخت ولی بعدها در سال ۱۹۳۳ میلادی همان قرارداد با شرایط بهتر پذیرفت. رضا شاه برای ایجاد تعادل و تقابل با دخالت بریتانیا و شوروی سابق در ایران از همکاری کشور آلمان در ایران استقبال می‌کرد و تا قبل از جنگ جهانی دوم آلمان بزرگترین شریک تجاری ایران بود و گفته شده که مکتوباتی بین رضاشاه و آدولف هیتلر که در آن دوران با سران شرق و غرب مناسبات دوستانه‌ای داشت، وجود داشته است.
نظام حقوقی حاکم بر میراث فرهنگی جهانی و دلایل حقوقی مبنی برلزوم الحاق مومیایی نامبرده در لیست میراث جهانی
مومیایی‌ها در موارد مشابه معمولاً می‌توانند هم در ذیل ماده ۱ و هم ماده ۲ کنوانسیون ۱۹۷۲ قرار بگیرند و معمولا در تحت عنوان سایت یا یک شیء تاریخی، فرهنگی و طبیعی در ذیل ماده ۱ قرار می‌گیرند )لطفاً به مورد مومیایی‌های دفن شده در غارهای کابایان در لیست در حال بررسی یونسکو مراجعه شود). مومیایی منتسب به رضاشاه تقریبا شامل همه معیارهای مواد ۱ و ۲ کنوانسیون ۱۹۷۲ که می‌بایستی که در فهرست میراث جهانی قرار بگیرد می‌باشد. بر اساس کنوانسیون ۱۹۷۲ ارزش برجسته میراث جهانی به معنای ارزش فرهنگی و یا اهمیت یک شیئ است که به گونه ای استثنایی دارای ارزش تاریخی، فرهنگی و اهمیت طبیعی فراتر از مرزهای ملی می‌باشد و دارای اهمیت مشترک برای نسل‌های حاضر و آینده و همه بشریت است و به همین دلیل حفاظت دائمی از چنین میراثی از اهمیت بالایی برای همه جامعه جهانی برخوردار می‌باشد. مومیایی منتسب به رضاشاه همانطور که در بالا توضیح داده شد تمام معیارهای مربوط به کنوانسیون ۱۹۷۲ که شامل ارزش برجسته تاریخی، فرهنگی و طبیعی بوده را دارا می‌باشد. ارزش تاریخی، فرهنگی و طبیعی مومیایی منتسب رضا شاه قبلاً بطور مشروح در بخش‌های بالا مورد بررسی قرار گرفت.
وظیفه الحاق سایت‌ها و یا اشیاء تاریخی، فرهنگی و طبیعی در لیست میراث جهانی یا میراث جهانی در خطر یونسکو با کمیته اجرایی میراث جهانی یونسکو می‌باشد که متشکل از نمایندگانی از ۲۱ کشور عضو کنوانسیون ۱۹۷۱ است.
الحاق مومیایی به لیست میراث جهانی یا میراث جهانی در خطر در شرایط اضطراری
همانطور که در بالا مشخص شد مومیایی منتسب به رضاشاه در معرض خطر جدی و فوری قرار دارد بنابراین اقدام فوری کمیته اجرایی میراث جهانی بر طبق دستورالعمل عملیاتی برای اجرای کنوانسیون میراث جهانی ضروری به نظر می‌رسد که بر طبق آن در شرایط اضطراری اگر میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی در معرض خطر جدی و فوری باشد کمیته اجرایی میراث جهانی ملزم به اقدام فوری و حفاظت از آن بوده و روال عادی مقررات در مورد اینگونه میراث تاریخی و فرهنگی جهانی در خطر صدق نمی‌کند.
اثر ترکیبی از مقررات ۱۱.۴ و ۱۱.۵ کنوانسیون ۱۹۷۲ و دستورالعمل‌های عملیاتی برای اجرای کنوانسیون میراث جهانی که در سال ۱۹۷۷ میلادی تصویب شد این است که مواردی میتواند در لیست میراث جهانی در خطر قرار بگیرد که:
۱- در معرض خطر خاص یا بالقوه باشد و این خطرات بتواند با اقدامات انسانی مورد اصلاح قرار بگیرد،
۲- اقدامات مهمی‌برای حفاظت آن لازم باشد،
۳- درخواست کمک صورت گرفته باشد.
کمیته اجرایی میراث جهانی باید ۴ موضوع را بر اساس پاراگراف تکمیلی ۸۵ برای بررسی قرار دادن هر موردی در لیست میراث جهان در خطر در نظر بگیرد. کمیته همچنین می‌بایستی برنامه اصلاحی و حفاظتی را برای شیئ مورد نظر پیاده کند و همچنین پیشنهادات دبیرخانه، درخواست کنندگان و دولت طرف قرارداد را مد نظر قرار بدهد و در صورت لزوم به ناظران واجد شرایط مانند ای یو سی ان مأموریت بررسی شیئ مورد نظر را بدهد.
راهکارهای پیشرو در جهت الحاق مومیایی منتسب به رضاشاه به لیست میراث جهانی یا میراث جهانی در خطر در شرایط اضطراری
پس از انقلاب ۱۳۵۷ در ایران یک روحانی تندرو به نام صادق خلخالی حاکم شرع از طرف حاکمیت مأموریت تخریب مقبره رضاشاه را به عهده گرفت ولی پس از تخریب نتوانست پیکر رضاشاه را که قصد نابودی آن را هم داشت پیدا کند. و حالا پس از پیدا شدن مومیایی منتسب به رضاشاه بهترین فرصت برای حاکمیت جمهوری اسلامی است تا کاری را که نتوانست در سال ۱۳۵۹ انجام دهد را به پایان برساند و مومیایی را حتی اگر صرفا منتسب به رضاشاه باشد نابود کند. لذا مومیایی منتسب به رضاشاه که میراث تاریخی، فرهنگی ایرانی و جهانیست با خطر جدی خاص و بالقوه مواجه هست که شامل اقدامات متخاصم بخش رادیکال رژیم جمهوری اسلامی در اینگونه موارد تاریخی است که نیازمند ورود فوری آن به فهرست میراث جهانی در معرض خطر می‌باشد و لذا کمیته اجرایی میراث جهانی یونسکو می‌بایستی در قالب یک برنامه اقدامات اصلاحی و حفاظتی به موضوع ورود پیدا کند. همچنین مومیایی منتسب رضاشاه با خطرات دیگری نیز که قبلاً بخش ردیکال رژیم جمهوری اسلامی تهدید به عملیاتی کردن آنها داشته مواجه است که میتواند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم به مومیایی صدمه وارد کرده یا مومیایی را ناپدید کند و یا در اثر زوال اثر تاریخی و ارزش علمی خود را از دست بدهد.
اگرچه چنین درخواست‌هایی ازکمیته اجرایی میراث جهانی می‌بایستی که از طریق دولت‌های عضو کنوانسیون ۱۹۷۲ صورت بگیرد ولی متاسفانه دولت جمهوری اسلامی خود در این مورد خاص خطر بالفعل و بالقوه برای این مومیایی محسوب می‌شود. بنابراین درخواست کمک از کمیته اجرایی میراث جهانی در چنین مواردی میتواند از طریق گروه‌های غیردولتی هم صورت بگیرد چون قبلاً این کمیته از ارگان‌ها و سازمان‌های غیردولتی دعوت کرده است تا خطراتی را که میراث تاریخی، فرهنگی و طبیعی جهانی رو تهدید می‌کنند را به اطلاع کمیته میراث فرهنگی جهانی برسانند.
بنابراین تنظیم یک تقاضانامه طبق پاراگراف ۴ ماده ۱۱ کنوانسیون میراث فرهنگی و طبیعی جهان و همچنین مطابق دستورالعمل‌های عملیاتی الحاقی به کنوانسیون ۱۹۷۲ برای اجرای کنوانسیون میراث جهانی و مراجعه به کمیته اجرایی میراث جهانی در مقیاس بسیار وسیع ملی میتواند به عنوان یک اهرم فشاربین‌المللی برای پایبندی حکومت جمهوری اسلامی بر تعهدات خود تحت کنوانسیون ۱۹۷۲ باشد و ممکن است حکومت جمهوری اسلامی را مجبور به تن دادن به یک تحقیق مستقل علمی درباره هویت مومیایی منتسب به رضاشاه و شفافیت در این مورد و ارائه اطلاعات بکند.
درخواست کنندگان همچنین می‌توانند خواهان افزودن مومیایی منتسب به رضاشاه به میراث جهانی یا میراث جهانیِ در خطر باشند. این درخواست میتواند بر اساس شرایط استثنایی، خطرات مشخص و بالقوه‌ای که ناشی از تاثیرات مخرب و تصمیمات مغرضانه گروه‌های تندرو ایدئولوژیک در جمهوری اسلامی ایران برای از بین بردن مومیایی منتسب به رضاشاه باشد.
طبق ماده ۲, ماده ۶ و ماده ۷ کنوانسیون ۱۹۷۲ کمیته اجرایی میراث جهانی در صورت پذیرش تقاضانامه باید بلافاصله در این زمینه مداخله کرده و اقدامات مقتضی و محافظتی را در رابطه با این مومیایی قبل از ناپدید شدن یا نابود شدن انجام دهد.
دوست عزیز آقای فریدون این مقاله صرفاً یک تحلیل حقوقی در مورد یک سند تاریخی, اثر تاریخی و دوره تاریخی در ایران است که ابعاد جهانی نیز دارد, می باشد و لطفاً اگر شما منظورتان انتقاد سازنده, به دور از غرض ورزی و کلی گوی است کدام گزاره‌ها نیاز به بررسی بیشتری دارد?
خواهشمندم پیش از انتشار نظارت دقیق تری بر درستی و دقت گزاره های ارائه شده در مقاله ها انجام شود تا اعتبار کیهان همواره پایدار بماند.
جمهـورى اسلامى به هـیچ قانونى و تعهـدى پایبند نیست . حتى قانون اساسى را که خودش نوشته و تصویب کرده را زیر پا میگذارد